Odra
Z Wikipedii
| Odra | |
 Odra koło Urazu (blisko Wrocławia) |
|
| Lokalizacja | Europa Czechy, Polska, Niemcy |
| Źródło | w Górach Odrzańskich na terenie Czech. 634 m n.p.m. |
| Ujście | Morze Bałtyckie Zalew Szczeciński ok. 0 m n.p.m |
| Długość | 854,3 (w granicach Polski 741,9) km |
| Powierzchnia dorzecza | 118 861 (z tego w Polsce 106 050) km² |
| Średni roczny przepływ | 535 m³/s – u ujścia do Zalewu Szczecińskiego |
| Rzeki Polski | |
Odra (czes. Odra, niem. Oder, dł. Odra, gł. Wodra, łac. Viadua, Viadrus) to rzeka w Europie Środkowej, płynie przez Czechy, Polskę i Niemcy.
Spis treści |
[edytuj] Bieg rzeki
Odra swoje źródło ma w Górach Odrzańskich na wysokości 632 m n.p.m.. Płynie przez Bramę Morawską, później przez Śląsk. W górnym biegu na krótkim odcinku jest rzeką graniczną między Polską a Czechami, a w dolnym stanowi granicę między Polską i Niemcami (na 1/5 długości swojego biegu). Powyżej Gryfina rozdziela się na dwa nurty – uchodzącą do jeziora Dąbie Odrę Wschodnią (Regalicę) i płynącą przez centrum Szczecina i omijającą od zachodu jezioro Dąbie – Odrę Zachodnią. W okolicy Szczecina, na Międzyodrzu, płynie już kilkoma korytami, z których główne to (oprócz Regalicy i Odry Zachodniej) Duńczyca i Parnica. Odcinek rzeki w rejonie Polic i Świętej utworzony przez Odrę Zachodnią pomiędzy jeziorem Dąbie a Zalewem Szczecińskim, do którego Odra uchodzi nosi nazwy Domiąży i Roztoki Odrzańskiej. Na Odrze funkcjonuje kilka przepraw promowych, w tym na terenie województwa lubuskiego w Milsku, Pomorsku, Brodach i Połęcku. W Bytomiu Odrzańskim działa przeprawa łodzią.
Średni spadek rzeki w jej górnym biegu wynosi 7‰, poniżej Bramy Morawskiej spadek zmniejsza się do 1‰, a średni spadek na całej długości wynosi 0,73‰.
Zachodnia odnoga ujściowa Odry – Odra Zachodnia począwszy od północnego mostu Trasy Zamkowej w Szczecinie należy do akwenu polskich morskich wód wewnętrznych.
[edytuj] Gospodarka
Dzięki uregulowaniu całego koryta Odra jest najlepszą śródlądową drogą wodną w Polsce (żeglowna od ujścia Opawy, długość odcinka żeglownego 761 km, skanalizowana od Kędzierzyna-Koźla do Brzegu Dolnego), wykorzystywaną przez kraje środkowoeuropejskie nie mające dostępu do morza. W dorzeczu Odry znajduje się 7 elektrowni wodnych (największa w Brzegu Dolnym o mocy 9,7 MW).
[edytuj] Powodzie
Mimo, iż Odra należy do rzek ubogich w wodę, dość regularnie wylewa. Najgroźniejszą i największą powódź - nazwaną "powodzią tysiąclecia" - zanotowano w lipcu 1997, ofiarami rzeki padły wówczas, z dużych miast, Racibórz, Opole i Wrocław. Obserwacje przy ujściu Małej Panwi koło Opola wskazały 10/11 lipca 1997 poziom wód Odry wynoszący 733 cm i przepływ 3500 m³/s, podczas gdy średni wieloletni przepływ w tym miejscu wynosi czterdzieści dwa razy mniej (82,5 m³/s), a przeciętny poziom wód o ponad 5 metrów mniej (213 cm); zaobserwowane przez ostatnie stulecia dotychczasowe maksimum wynoszące 644 cm zaobserwowano 28 sierpnia 1813, a minimum (tylko 44 cm) – 1 lutego 1956. Poprzednia wielka powódź nieco mniej poważna w skutkach, w 1905 roku, dotknęła z dużych miast Wrocław zalewając m.in. ulice koło dworca kolejowego Wrocław Główny; po tej powodzi zdecydowano zbudować w tym mieście system obwałowań, kanałów i śluz przeciwpowodziowych, które skuteczne były przez następne 90 lat, ale w 1997 okazały się niewystarczające.
[edytuj] Odra w źródłach historycznych
Nazwa rzeki nie została poświadczona w starożytnych źródłach, większość autorów nie wspomina o wielkiej rzece pomiędzy Łabą a Wisłą. Ptolemeusz natomiast wymienił w tym miejscu dwie rzeki: Suebos i Oviadoua, które zostały najprawdopodobniej zmyślone. Najwcześniejszą nazwę można zrekonstruować jako *Odra (inne nazwy pochodzą od niej, np. Viadrus to forma pochodząca dopiero z XVI wieku). Etymologii nazwy Odra nie można wytłumaczyć przekonująco na podstawie żadnego znanego języka historycznego, choć podejmowano liczne próby i uznawano ten hydronim za celtycki, germański, słowiański, iliryjski czy wenetyjski.
Od łacińskiej nazwy rzeki wziął nazwę Euroregion "Pro Europa Viadrina" utworzony 21 grudnia 1993 oraz nazwa polsko-niemieckiego "Uniwersytetu Europejskiego Viadrina" (Europa-Universität Viadrina) we Frankfurcie nad Odrą.
[edytuj] Główne dopływy Odry
Dopływy od źródeł do ujścia:
- prawostronne
- lewostronne
[edytuj] Miasta leżące nad Odrą
- Ostrawa (Czechy)
- Bogumin (Czechy)
- Racibórz
- Kędzierzyn-Koźle
- Krapkowice
- Opole
- Brzeg
- Oława
- Wrocław
- Brzeg Dolny
- Głogów
- Bytom Odrzański
- Nowa Sól
- Krosno Odrzańskie
- Eisenhüttenstadt (Niemcy)
- Frankfurt nad Odrą / Słubice
- Kostrzyn nad Odrą / Küstriner Vorland
- Schwedt (Niemcy)
- Gryfino
- Szczecin
- Police
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Odra | Oder informacje o Odrze
