Edgar Allan Poe
Z Wikipedii
Edgar Allan Poe (ur. 19 stycznia 1809 w Bostonie, Massachusetts; zm. 7 października 1849 w Baltimore, Maryland) - poeta i nowelista amerykański. Pracował także jako krytyk i redaktor. Przedstawiciel romantyzmu w literaturze amerykańskiej.
Poe urodził się w Bostonie. We wczesnym dzieciństwie został, ze względu na śmierć obojga rodziców, oddany pod opiekę Johna Allana, kupca mieszkającego w Richmond w stanie Wirginia. Bez powodzenia próbował studiować na uniwersytecie stanowym; począwszy od 1827 służył dwa lata w armii. Jako sierżant został skierowany do akademii wojskowej w West Point, jednak nie podjął tam nauki.
Przeniósł się następnie do Baltimore w stanie Maryland, gdzie dorabiał pisaniem drobnych utworów. W 1836 poślubił swoją kuzynkę Virginię Clemm. W latach 1835-1837 redagował czasopismo The Southern Literary Messenger, ukazujące się w Richmond. W 1849 powrócił na krótko do Richmond. Zmarł w szpitalu w Baltimore w tajemniczych okolicznościach (niewykluczone, że na wściekliznę, po ugryzieniu przez chorego psa). Pośmiertnie przedstawiany jako alkoholik i nałogowy palacz opium.
W twórczości Poego dominowały wątki fantastyki i horroru; zapoczątkował gatunek noweli kryminalnej (Morderstwo na Rue Morgue, Złoty żuk). Jego prozę charakteryzował silny psychologizm postaci (prekursorski względem późniejszej psychoanalizy) oraz surrealistyczne, skrajnie brutalne opisy makabry, przywołujące na myśl stany epileptyczne czy upojenie alkoholowe.
W twórczości Edgara Allana Poego odnaleźć można postawy choroby wieku, newrozy, świadomości dualizmu świata czy też bólu istnienia, które pod koniec XIX wieku stały się sztandarowymi pojęciami nowych nurtów sztuki: dekadentyzmu, ekspresjonizmu oraz symbolizmu. W rodzimej Ameryce twórczość Poego spotkała się z krytyką i odrzuceniem, podczas gdy w tym czasie Francja wznosiła ją na piedestał. Poe inspirował zarówno Baudelaire'a, Huysmansa, Dostojewskiego, Meyrinka, de Quinceya, Bierce'a jak i całą rzeszę poetów surrealistycznych. Stephane Mallarme określił jego poemat Ulallume jako odbiegające od schematów swojej epoki arcydzieło poezji.
Edgarami nazwano po nim nagrody przyznawane przez Amerykańskie Stowarzyszenie Mystery Fiction.
[edytuj] Najbardziej znane utwory:
- Kruk (The Raven)
- Annabel Lee
- Morderstwo na Rue Morgue (The Murders in the Rue Morgue)
- Maska moru (Masque of the Red Death)
- Złoty żuk (The Gold Bug)
- Upadek domu Usherów (The Fall of the House of Usher)
- Beczka amontillada (The Cask of Amontillado)
Za jego przykładem szło wielu twórców, również polskich jak np. Stefan Grabiński Zarówno poezję jak i prozę Edgara Allana Poe tłumaczyło na polski wielu wybitnych literatów jak np. Stanisław Wyrzykowski, Antoni Lange, Bolesław Leśmian czy Zenon Przesmycki.
[edytuj] Linki zewnętrzne:
Cytaty w Wikicytatach
Teksty źródłowe w Wikiźródłach
Grafiki i media na Wikimedia Commons
