Gerlach
Z Wikipedii
Współrzędne: zobacz na mapie
| Gerlach | |
 Panorama Tatr: od lewej - Gerlach, Batyżowiecki, Kaczy, Kończysta, Ganek, Wysoka, Rysy |
|
| Państwo | Słowacja |
| Pasmo | Tatry Wysokie, Karpaty |
| Wysokość | 2655 m n.p.m. |
| Szerokość geograficzna | 49°10' 00'' N |
| Długość geograficzna | 20°07' 54'' E |
| Data zdobycia | 1855 |
| Zdobyta przez | Zygmunt Bośniacki i Wojciech Grzegorzek |
Gerlach, Gierlach, (słow.: Gerlachovský štít, Gerlachovka (sł.) węgr. Gerlachfalvi-csúcs, (2655 m n.p.m.). Najwyższy szczyt Tatr, położony na Słowacji, w bocznej grani Tatr. Masyw Gerlacha rozpoczyna się wierzchołkiem zwornikowym z granią główną – Zadnim Gerlachem Zadný Gerlach (2630 m n.p.m.), którego zbocza obniżają się do przełęczy Tetmajera Gerlachovské sedlo, za którą kulminuje Gerlach. Grzbiet kończy się szczytem Małego Gerlacha Kotlový štít (2601 m n.p.m.). Z wierzchołka Małego Gerlacha odchodzą dwa boczne ramiona obejmujące Kocioł Gerlachowski (Gerlachovský kotol).
Masyw Gerlacha góruje nad dolinami:
- od południowego zachodu – Wielicką (Velická dolina)
- od północnego wschodu – Batyżowiecką (Batizovská dolina)
- południa szczyt Zadniego Gerlacha zamyka Dolinę Litworową (Litvorová kotlina) należącą do systemy Doliny Białej Wody (Bielovodská dolina).
Nazwa szczytu związana jest z miejscowością spiską Gerlachov.
Szczyt ten, nazwany przez Mieczysława Karłowicza królem tatrzańskim, (Franciszek Henryk Nowicki przyznał mu "berło gór"), jest dostępny jedynie dla wytrawnych turystów. Najczęściej uczęszczane wejście jest poprowadzone z Doliny Wielickiej przez Wielicką Próbę, dostępny jest także z Doliny Batyżowieckiej przez tzw. Batyżowiecką Próbę - oba szlaki są silnie eksponowane (wejścia turystyczne tylko w okresie letnim w towarzystwie przewodnika). Bazą wypadową jest zwykle Schronisko Wielickie.
W rejonie samego wierzchołka można znaleźć stanowiska 15 gatunków roślin naczyniowych, w tym: dzwonka alpejskiego, złocienia alpejskiego, goryczki przeźroczystej, omiegu kozłowca, situ skuciny i pierwiosnki maleńkiej.
Pierwsze wejścia turystyczne nie są dokładnie odnotowane. Przypuszczalnie na szczycie byli w 1855 Zygmunt Bośniacki i Wojciech Grzegorzek. Możliwe, że już w 1834 na szczycie był Johann Still z strzelcami. Na pewno weszli na niego austriaccy inżynierowie prowadzący prace kartograficzne w 1868. Zimą – Janusz Chmielowski, Karoly Jordán, Klemens Bachleda – 15 stycznia 1905.
Przed pomiarami przeprowadzonymi w latach 1837-1838 za wyższe od Gerlacha uznawano Łomnicę, Krywań i Lodowy Szczyt.
W czasach monarchii austro-węgierskiej Gerlach nazywany był szczytem Franciszka Józefa (Ferencz Józef csúcs), po I wojnie światowej štít Legionárov (Szczyt Legionistów), po II wojnie światowej, w okresie od 1949-1959, górą Stalina (Stalinov štít). W 1997 na szczycie ustawiono metalowy krzyż.
[edytuj] Zobacz też:
[edytuj] Bibliografia
- Józef Nyka: Tatry Polskie – Przewodnik, Trawers, 2000.
- Witold Henryk Paryski: Tatry Wysokie – przewodnik taternicki, część XII.
- J. Andráši: W Tatrach Słowackich – przewodnik, 1977
