Historia Estonii - kalendarium

Z Wikipedii

Kalendarium historii Estonii

• 8000 p.n.e. - najstarsze ślady osadnictwa na terenie Estonii
• 3000 p.n.e. - osiedlają się plemiona ugrofińskie
• 100 - rzymski historyk Tacyt wspomina w swoich kronikach o Aestii, Aestiorum gentes
• IX-XII wiek - uzależnienie od fińskich księstw
• 1030 - pierwsze wzmianki o Tartu (Dorpat)
• 1050 - pojawiają się zręby późniejszego miasta Tallin
• 1154 - arabski badacz al-Idrisi umieszcza Tallin w swoim atlasie pod nazwą Qalaven (Kalevan)
• 1208 - Kawalerowie Mieczowi rozpoczynają swoją ekspansję na tereny estońskie, początek dwustuletniej walki z Zakonem
• 1219 - duński król Waldemar II Zwycięski opanowuje północną część Estonii, w tym miasto Tallin. Zobacz też Dannebrog (flaga duńska).
• 1248 - Tallin zostaje członkiem niemieckiej Hanzy. Innymi miastami hanzeatyckimi są Tartu, Pärnu, Viljandi
• 1343-1345 - powstanie estońskie, Duńczycy sprzedają swoje terytorium kawalerom mieczowym
• 1523 - Tallin staje się członkiem Ligi Hanzeatyckiej
• 1523-1526 - reformacja w Estonii
• 1525 - pojawia się pierwsza książka w języku estońskim (szybko zniszczona z powodu oskarżeń o herezję)
• 1535 - pierwszy katechizm w języku estońskim
• 1558-1583- wojna o Inflanty, rozwiązanie Zakonu Kawalerów Mieczowych. Estonia podzielona między Szwecję (północ) i Polskę (południe). Kraj (po obu stronach granicy) liczy ok. 250 tys. mieszkańców)
• 1629 - Szwecja opanowuje tereny na północ od Dźwiny (Daugawy), cała Estonia znajduje się w ich rękach
• 1632 - powstaje uniwersytet dorpacki (obecnie Tartu). Estonia liczy ok. 70-100 tys. mieszkańców
• 1690 - Estonia liczy ok. 350 tys. mieszkańców
• 1686 - pierwszy elementarz w języku estońskim
• 1700-1721 - wielka wojna północna: Estonia staje się częścią imperium rosyjskiego. Wyznanie luterańskie, administracja niemiecka i status szlachty pozostają niezmienione. Estonia liczy ok. 150-170 tys. mieszkańców.
• 1739 - pierwsza biblia po estońsku
• 1790 - Estonia liczy ok. 500 tys. mieszkańców. Składa się z dwóch guberni: estońskiej (stolica Rewal/Tallin) i liwlandzkiej (stolica Ryga).
• 1816 - zniesienie niewolnictwa w guberni estońskiej
• 1819 - zniesienie niewolnictwa w guberni liwlandzkiej
• 1857-61 - ukazuje się Kalevipoeg, estoński epos narodowy
• 1880-90 - nasila się polityka rusyfikacji
• 1918 - zjednoczenie wszystkich ziem estońskich w jedną gubernię estońską.
• 24 lutego 1918 - deklaracja niepodległości
• 1918-20 - wojna sowiecko-estońska (wojna wolności Estonii)
• 2 lutego 1920 - traktat z Tartu. Rosja sowiecka uznaje niepodległość Estonii i rezygnuje z "eksportu rewolucji". Pierwsze wybory do Riigikogu. Uchwalenie konstytucji na wzór szwajcarski: silna pozycja parlamentu, brak głowy państwa, zmiany w prawie uchwalane w referendum. Główne siły polityczne to: socjaldemokraci, prawicowy Związek Ludowy oraz centrowe partie drobnomieszczańskie. Większość mieszkańców to Estończycy (86%), ponadto Rosjanie (9%), oraz Niemcy. Liczna mniejszość szwedzka. Wyznaniowo kraj zdominowany przez Kościół luterański.
• 1924 - powstanie komunistyczne w Tallinie inspirowane przez ZSRR.
• 1933 - nowy projekt konstytucji przygotowany przez ELV i zatwierdzony w referendum. Wprowadzenie systemu prezydenckiego: rząd i parlament wykonawcami jego woli. Ostatecznie ustawa zasadnicza nie wchodzi w życie.
• 1934 - Konstantin Päts ze "Związku Ludowego" obejmuje urząd premiera, pracuje nad zmianami w konstytucji, zawiesza działalność parlamentu, stowarzyszeń i partii politycznych (w tym faszystowskiego ruchu wabsów).
• 1934 - Estonia liczy 1 126 416 mieszkańców, w tym 93% Estończyków.
• Polityka zagraniczna: Kraj przyłącza się do powstałej 12.09 w Genewie "Ententy Bałtyckiej". Ponadto utrzymuje dobre stosunki z Polską, Wielką Brytanią i krajami skandynawskimi. Poprawnie układają się relacje z ZSRR.
• 1938 - reforma ustrojowa. Nowa konstytucja. Wybory do dwuzibowego parlamentu. Konstantin Päts zostaje prezydentem.
• 23 sierpnia 1939 - pakt Ribbentrop-Mołotow. Estonia w sowieckiej strefie wpływów
• 28 września 1939 - Estonia godzi się na stacjonowanie sowieckich wojsk na swym terytorium. Liczba ich przewyższa prawie dwukrotnie liczbę wojska estońskiego (25 tys: 15 tys).
• 1940 17 czerwca - Rosjanie wkraczają do Estonii. Następuje zmiana rządu na żądanie Żdanowa (emisariusza ZSRR w Estonii), nowym premierem zostaje Johannes Vares-Barbarus. 6 sierpnia kraj "wspaniałomyślnie" przyłączony do ZSRR, śmierć ok. 15.000 Estończyków w wyniku eksterminacji.
• 1941 - deportacje czerwcowe (ok. 10 tys. osób zesłanych na Sybir, w tym były prezydent Konstantin Päts). Mniejszość szwedzka ewakuowana na wniosek rządu Szwecji do swego kraju.
• 22 czerwca - wkroczenie wojsk niemieckich do Estonii spotyka się z pozytywną reakcją mieszkańców
• 1944- Mniejszość szwedzka ewakuowana na wniosek rządu Szwecji do swego kraju.

Powrót do ZSRR, aneksja 5% terytorium przez RFSRR

• 1944-53 - estoński ruch oporu przeciwko sowieckiej okupacji ("leśni ludzie"), 15 tys. osób ginie lub umiera z głodu.
• 1944-90 - na emigracji działa estoński rząd przeciwstawiający się aneksji kraju przez ZSRR (swą siedzibę ma w Sztokholmie i Oslo). Aneksji Estonii nie uznają m.in. USA i Watykan.
• 1949 - początek kolektywizacji i "rozkułaczania"
• 1959 - 1.203.000 mieszkańców w Estonii, w tym 74% Estończyków.
• 1968 - pierwsze oznaki oporu przeciwko sowieckiej rzeczywistości
• 1980 - "List 40". Protest przeciwko zmasowanej rusyfikacji. Strajki studentów w obronie kultury narodowej.
• 1988 - "śpiewająca rewolucja". Demonstracje 300 tys. Estończyków w Tallinie. Przywrócenie flagi narodowej. W listopadzie Rada Najwyższa przyjmuje deklarację suwerenności miażdżącą większością głosów (254:7).
• 1990 - obywatele organizują się w Kongres Ludowy mający doprowadzić do przywrócenia państwowości estońskiej
• 1991 - w referendum marcowym 78% obywateli popiera niepodległość państwa
• 20 sierpnia Po puczu Janajewa Estonia deklaruje niepodległość, 6 września uznaną przez ZSRR. Na czele państwa stoi reformatorski komunista Edgar Savisaar.
• 1992 - wprowadzenie restrykcyjnego prawa o obywatelstwie. Pojawia się korona estońska zamiast przejściowych talonów. Pierwsze wybory do Riigikogu. Na czele państwa stają dwaj konserwatyści: Lennart Meri (prezydent) i Mart Laar (premier).
• 1993 - Estonia przyjęta do Rady Europy
• 1994 - sowieckie wojska opuszczają kraj
• 1995 - powrót postkomunistów do władzy, 1999 rządy ponownie obejmuje prawica
• 1998 - początek negocjacji o członkostwo w Unii Europejskiej
• 2001 - postkomunista Arnold Rüütel wybrany na prezydenta
• 2002 - zakończenie negocjacji przedakcesyjnych
• 2003 - referendum unijne, zakończone sukcesem zwolenników akcesji