Kardynał

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł dotyczy hierarchii w Kościele Katolickim. Zobacz też: inne znaczenia słowa "kardynał".

Kardynał na ilustracji z pocz. XX w

Kardynał (łac. cardinalis - główny, zasadniczy, mocno z czymś związany) - potocznie nazywany purpuratem z racji koloru noszonego mucetu, w Kościele katolickim najwyższa po papieżu godność kościelna. Kardynałowie są mianowani przez papieża według jego własnego uznania. Gdyby zamianowany kardynał nie miał święceń biskupich powinien je przyjąć. Istnieją trzy stopnie kardynałów: kardynałowie biskupi (mają przydzieloną diecezję podrzymską), kardynałowie prezbiterzy (mają przydzielony kościół tytularny w Rzymie) i kardynałowie diakoni (mają przydzielony kościół stanowiący diakonię). Kardynał, który jest patriarchą wschodnim jest zawsze kardynałem biskupem przy czym zachowuje jako tytuł swój kościół patriarchalny. Papież dokonuje promocji mianowanych kardynałów na konsystorzu. Papież może mianować kardynała in pectore (łac. w sercu) nie ogłaszając jego nazwiska z ważnych powodów, jednakże takiemu kardynałowi prawa i obowiązki przysługują dopiero z chwilą ogłoszenia jego nazwiska. Każdy nowo mianowany kardynał podczas mszy św. koncelebrowanej otrzymuje od papieża pierścień oznaczający związek ze Stolicą Apostolską oraz czerwony biret, który jest symbolem oddania się kardynała na służbę Kościoła powszechnego aż do złożenia ofiary z życia.

Kardynałów nominuje Biskup Rzymski, wybierając ich spośród mężczyzn, którzy mają przynajmniej święcenia prezbiteratu. Większość kardynałów stoi na czele ważnych archidiecezji - w Polsce: gnieźnieńskiej, krakowskiej, wrocławskiej i warszawskiej. Kardynałami mianowani są również wysocy urzędnicy Kurii rzymskiej (tzw. kardynałowie kurialni), który nie posiadają własnych diecezji i zobowiązani są rezydować w Rzymie. Kardynałowie, którzy kierują diecezjami powinni przybyć na każde wezwanie biskupa Rzymu. Ponadto papieże honorują tą godnością wybitnych teologów katolickich. Kardynałowie, którzy ukończyli 75 rok życia i stoją na czele dykasterii Kurii Rzymskiej lub Państwa Watykańskiego proszeni są o złożenie rezygnacji.

Ogólny wygląd herbu kardynalskiego (na taśmie pod tarczą herbową znajduje się dewiza herbowa kardynała)

Od 1179 r. kardynałowie, zebrani na Kolegium Kardynałów, dokonują wyboru nowego papieża podczas konklawe. Czynne prawo wyborcze w konklawe przysługuje kardynałom, którzy w dniu zaistnienia wakatu Stolicy Apostolskiej nie ukończyli 80 lat (decyzja papieża Jana Pawła II, wyrażona w Konstytucji Apostolskiej Universi Dominici Gregis z 22 lutego 1996 roku). Inną funkcją Kolegium Kardynalskiego jest doradzanie papieżowi.

Szaty kardynalskie (2005)

Kardynał legat (a latere) jako specjalny wysłannik (missus specialis) papieża reprezentuje biskupa Rzymu na uroczystościach lub innych zgromadzeniach i wypełnia zlecone mu zadanie.

Zewnętrzną oznaką kardynała jest sutanna, pas, piuska, biret, mucet (peleryna) w kolorze purpury oraz pierscień otrzymany od papieża na konsystorzu. Do kardynała należy zwracać się per "Wasza Eminencjo".

Na początku ery nowożytnej tytuł kardynała nosili niektórzy szefowie rządów, do najbardziej znanych należą Armand Jean Richelieu oraz Jules Mazarin. Te osoby nie pełniły funkcji kościelnych, ale były opłacane z kasy Kościoła zamiast królewskiej. Rzym zgadzał się na taki stan rzeczy w zamian za ochronę swojego stanu posiadania. W przeszłości także niektórzy kardynałowie nie posiadali święceń kapłańskich. Wynikało to z faktu, że najniższy stopień kardynalski, kardynałowie diakoni, wywodził się od najważniejszych diakonów Rzymu, posiadających tylko niższe święcenia, podobnie jak kardynałowie prezbiterzy od najważnieszych prezbiterów (kapłanów) Rzymu, a kardynałowie biskupi od biskupów diecezji podmiejskich Rzymu. (Zob. Rangi kardynalskie)

Ostatnim takim kardynałem był sekretarz stanu Państwa Kościelnego Giacomo Antonelli, którego do godności kardynalskiej wyniósł papież Pius IX. Obecny kodeks prawa kanonicznego z 1983 zabrania wynosić do tej godności osoby nie posiadające święceń kapłańskich. Kwestię tę w obecnym prawie kościelnym reguluje kanon 351 § 1. Kardynałów ustanawia w sposób nieskrępowany Biskup Rzymski, wybierając ich spośród mężczyzn, którzy mają przynajmniej święcenia prezbiteratu, odznaczają się szczególną nauką, obyczajami, pobożnością i roztropnością w załatwianiu spraw. Ci, którzy nie są jeszcze biskupami, powinni przyjąć sakrę biskupią.

Kardynałowie mogą spowiadać na całym świecie - nie muszą otrzymać zgody biskupa miejsca. Kardynał przybywający do Rzymu otrzymuje na czas pobytu w Wiecznym Mieście obywatelstwo Państwa Watykańskiego.