Gliwice

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Gliwice


Herb Gliwic	Flaga Gliwic

Dewiza: Stare miasto, nowy świat...

Województwo

śląskie

Powiat

miasto na prawach powiatu

Gmina
- rodzaj

Gliwice
miejska

Prawa miejskie

1250

Prezydent miasta

Zygmunt Frankiewicz
(e-mail)

Powierzchnia

134,2 km²

Położenie

50° 17' N
18° 40' E

Wysokość

200 m n.p.m.

Liczba mieszkańców (2006)
- liczba ludności
- gęstość
- aglomeracja

199451
1490 os./km²
3 487 000 (GZW)

Strefa numeracyjna
(do 2005)

(+48) 032

Kod pocztowy

44-100 do 44-164

Tablice rejestracyjne

Położenie na mapie Polski

Gliwice

TERC10
(TERYT)

246601 1

Miasta partnerskie

Bottrop

Dessau

Doncaster

Kežmarok

Nacka

Salgótarján

Valenciennes

Urząd miejski³

ul. Zwycięstwa 21
44-100 Gliwice
tel. 032 231 30 41; faks 032 231 27 25

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Strona internetowa miasta

Gliwice - Rynek z ratuszem.

Gliwice - Ratusz na rynku.

Gliwice - Rzeka Kłodnica.

Gliwice - Wieża ciśnień

Gliwice - Zamek Piastowski

Gliwice - Mury obronne

Gliwice - Ruiny bramy Czarnej (Raciborskiej)

Położenie Gliwic w konurbacji śląskiej.

Gliwice (niem. Gleiwitz, łac. Glivitium) - miasto na prawach powiatu w województwie śląskim, siedziba władz ziemskiego powiatu gliwickiego oraz diecezji gliwickiej.

W latach 1975-1998 miasto należało do województwa katowickiego.

Hasło Gliwic: Stare miasto, nowy świat...

Spis treści

1 Informacje ogólne
2 Położenie
3 Podział administracyjny
- 3.1 Dzielnice
- 3.2 Osiedla mieszkaniowe
4 Samorząd
- 4.1 Prezydent Miasta
- 4.2 Przewodniczący Rady Miejskiej
5 Nazwa
6 Historia
7 Zabytki
- 7.1 Budynki
- 7.2 Pomniki, rzeźby, fontanny
- 7.3 Miejsca
- 7.4 Inne obiekty
8 Muzea
9 Kościoły i kaplice
- 9.1 Katedry
- 9.2 Kościoły
- 9.3 Kaplice
10 Edukacja
11 Nauka
12 Rozrywka
- 12.1 Kina
- 12.2 Teatry
- 12.3 Miejsca
13 Rekreacja
- 13.1 Parki
- 13.2 Kąpieliska
- 13.3 Inne
14 Turystyka
- 14.1 Szlaki turystyczne
- 14.2 Ścieżki rowerowe
15 Komunikacja miejska
- 15.1 Tramwaje
- 15.2 Autobusy
- 15.3 Przewoźnicy
16 Transport
- 16.1 Drogowy
- 16.2 Kolejowy
- 16.3 Wodny
- 16.4 Lotniczy
17 Sport
18 Restauracje i puby
19 Centra handlowe
- 19.1 Istniejące
- 19.2 W budowie
- 19.3 Planowane
- 19.4 Niezrealizowane
20 Znani gliwiczanie
21 Miasta partnerskie
22 Bibliografia
23 Linki zewnętrzne

[edytuj] Informacje ogólne

Miasto Gliwice według ostatnich danych zajmuje 17 miejsce na liście największych miast Polski według powierzchni, 18 miejsce na liście największych miast Polski według ludności oraz 4 miejsce na liście największych miast województwa śląskiego według ludności.

[edytuj] Położenie

Miasto Gliwice jest położone w południowo-zachodniej Polsce, w zachodniej części województwa śląskiego i Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP), na Wyżynie Katowickiej nad rzeką Kłodnicą.

Miasto sąsiaduje z miastem Zabrze oraz powiatem gliwickim i tarnogórskim.

[edytuj] Podział administracyjny

[edytuj] Dzielnice

W dniu 14.09.2006 Rada miejska na wniosek Prezydenta miasta zadecydowała o nowym podziale administracyjnym miasta. Gliwice zostały podzielone na 18 dzielnic o statusie osiedli, które stanowią jednostki pomocnicze miasta.

[edytuj] Osiedla mieszkaniowe

[edytuj] Samorząd

[edytuj] Prezydent Miasta

[edytuj] Przewodniczący Rady Miejskiej

1990-1993 - Wacław Mauberg
1993-1993 - Zygmunt Frankiewicz
1993-1994 - Tadeusz Grabowiecki
1994-1998 - Tadeusz Grabowiecki
1998-2002 - Zdzisław Goliszewski
2002-2006 - Stanisław Ogryzek
2006-2010 - Jan Kaźmierczak

[edytuj] Nazwa

Dawniej historycy, głównie niemieccy, wiązali pochodzenie nazwy Gliwice/Gleiwitz (pisane również dawniej: Glywice czy Glewitze; łac. Glivitium) od czeskiego pojęcia chlewa (oboczność g do h). Taką tezę postawił między innymi autor pierwszej monografii miasta niemiecki autor Beno Nietsche. Stąd można stwierdzić, że XIII-wieczna nazwa miejscowa została powiązania z czeskim pochodzeniem. Twierdzenie Beno Nietschego zostało zweryfikowane przez niemieckich i polskich językoznawców i zastąpione dwiema innymi koncepcjami:

Gliw albo Gliwa – to imię osobowe, które występowało na terenie Śląska w średniowieczu. W tym przypadku Gliwice posiadają nazwę patronimiczną utworzoną od imienia właściciela ziemi lub jej dzierżawcy, względnie założyciela, zasadźcy Gliwic.
Gliw – w językach słowiańskich oznacza często teren gliniasty, obszar podmokły, wilgotny. Według tej wykładni nazwa Gliwic jest nazwą topograficzną, utworzoną od właściwości obszaru na którym założono miasto.

Jedna i druga teza ma swoich zwolenników i przeciwników, choć językoznawcy raczej skłonni się przychylać się do drugiej, topograficznej wykładni. W wielu opracowaniach niemieckich można się jeszcze spotkać z tezą wcześniejszą, powielaną bezpośrednio od Beno Nietschego.

[edytuj] Historia

Zobacz więcej w osobnym artykule: Historia Gliwic.

Kalendarium:

1276 - pierwsza wzmianka o mieście Gliwice
1431 - wybudowanie murów obronnych
1629 - nadanie nowego herbu miastu przez cesarza Ferdynanda II
1683 - przez miasto przeszły wojska króla Jana III Sobieskiego idące na odciecz Wiednia
1711 - pożar miasta
1804 - ukończono budowę Kanału Kłodnickiego
1844 - budowa linii kolejowej i dworca
1892 - uruchomienie linii tramwajowej
1921, 20 marca - plebiscyt decydujący o przynależności państwowej Gliwic
1927 - przyłączenie do Gliwic Ligoty Zabrskiej, Sośnicy, Wójtowej Wsi i Żerniki
1938 - ukończono budowę Kanału Gliwickiego
1939, 31 sierpnia - sfingowany napad na radiostację gliwicką
1945, 23/24 stycznia - Gliwice zostały jako pierwsze z dużych miast niemieckiego Górnego Śląska, zajęte przez Armię Czerwoną
1945 - otwarto Politechnikę Śląską
1951 - przyłączenie do Gliwic Starych Gliwic
1964 - przyłączenie do Gliwic Łabęd i Czechowic
1975 - przyłączenie do Gliwic Wilczego Gardła
1998, 30 stycznia - otwarcie Palmiarni Miejskiej po remoncie
1998, październik - otwarcie fabryki Opla
1999, 1 stycznia - samorząd miasta przejmuje kompetencje powiatu grodzkiego
1999, 17 czerwca - wizyta Papieża Jana Pawła II oraz spotkanie z gliwiczanami na lotnisku
2003, 4 grudnia - otwarto odcinek autostrady A4 z Nogowczyc do Kleszczowa
2003, styczeń - otwarto odcinek autostrady A4 od węzła Sośnica w Gliwicach do Chorzowa

[edytuj] Zabytki

Gliwice - Radiostacja gliwicka

Gliwice - Fontanna z trzema faunami (Diabełki)

Gliwice - Dom przedpogrzebowy na cmentarzu żydowskim

Zabytkowy Hotel Diament - ul. Zwycięstwa

[edytuj] Budynki

Dom Tekstylny Weichmanna
Dom przedpogrzebowy na cmentarzu żydowskim
Główna Poczta
Ratusz
Ruiny teatru
Synagoga nowa
Synagoga stara
Willa Caro
Zamek Piastowski

[edytuj] Pomniki, rzeźby, fontanny

[edytuj] Miejsca

[edytuj] Inne obiekty

[edytuj] Muzea

[edytuj] Kościoły i kaplice

Gliwice - Kościół Wszystkich Świętych

Gliwice Czechowice - Kaplica św. Jana Nepomucena z około 1900 roku.

[edytuj] Katedry

Rzymskokatolickie:

Katedra św. Apostołów Piotra i Pawła

[edytuj] Kościoły

Rzymskokatolickie:

Kościół św. Antoniego
Kościół św. Anny - Strona parafii
Kościół św. Barbary (Kościół Garnizonowy)
Kościół św. Bartłomieja
Kościół św. Gerarda
Kościół św. Jacka
Kościół św. Jadwigi
Kościół św. Jana Chrzciciela
Kościół św. Jerzego
Kościół św. Jerzego
Kościół św. Józefa
Kościół św. Rodziny
Kościół Chrystusa Króla
Kościół Ducha Świętego
Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej
Kościół Matki Boskiej Kochawińskiej
Kościół Miłosierdzia Bożego
Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa
Kościół Narodzenia NMP
Kościół NMP Matki Kościoła
Kościół NMP Wspomożenia Wiernych
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego
Kościół Wniebowzięcia NMP
Kościół Wszystkich Świętych

Innych wyznań:

Kościół Ewangelicki Marcina Lutra
Kościół Zielonoświątkowy w Gliwicach Zbór ARKA
Kościół Ewangelicki Zbawiciela
Kościół Ewangelicko-Metodystyczny
Kościół Ormiańsko-Katolicki Trójcy Świętej
Synagoga Gminy Żydowskiej
Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu

[edytuj] Kaplice

Rzymskokatolickie:

Kaplica św. Jana Nepomucena (Dzielnice: Bojków, Brzezinka, Czechowice, Ostropa)
Kaplica św. Urbana (Dzielnica: Ostropa)
Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej (Dzielnica: Bojków)

Innych wyznań:

Kaplica Św. Jadwigi Duszpasterstwa Bizantyjsko-Ukraińskiego (Dzielnica: Centrum)

[edytuj] Edukacja

Zobacz więcej w osobnym artykule: Szkoły w Gliwicach.

W Gliwicach znajdują się liczne placówki oświatowe publiczne i niepubliczne:

Przedszkola - około 40
Szkoły podstawowe - publiczne 27, niepubliczne 3
Gimnazja - publiczne 16, niepubliczne 4
Licea ogólnokształcące - publiczne 10, niepubliczne 4
Szkoły zawodowe - 11
Szkoły wyższe - 4
Szkoły muzyczne - 1

W mieście znajdują się również placówki oświatowe innego typu takie jak: szkoły sportowe, szkoły nauki języków obcych, centra kultury, itp.

[edytuj] Nauka

Gliwice - Centrum Onkologii - Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie

Na terenie miasta znajduje się wiele instytutów naukowo-badawczych. Część z nich to samodzielne instytucje, część należy do sieci Polskiej Akademii Nauk, a część to jednostki badawcze Politechniki Śląskiej.

Instytuty:

[edytuj] Rozrywka

[edytuj] Kina

Kino Amok
Kino-Teatr X
Cinema City (w budowie)
Multikino (w budowie)

[edytuj] Teatry

Gliwicki Teatr Muzyczny
Teatr A - Strona teatru
Teatr Nowej Sztuki

[edytuj] Miejsca

Plac Krakowski

[edytuj] Rekreacja

Gliwice - Wnętrze Palmiarni Miejskiej.

Około 12% powierzchni Gliwic stanowią tereny rekreacyjne. Gliwice należą również do najbardziej "zielonych" miast w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym.

[edytuj] Parki

Park Bolesława Chrobrego
Park Fryderyka Chopina
Park Leśny
Park Plac Grunwaldzki
Park Starokozielski
Park Szwajcaria

[edytuj] Kąpieliska

Kąpielisko Leśne
Kąpielisko Czechowice

[edytuj] Inne

Palmiarnia Miejska

[edytuj] Turystyka

Amatorzy turystyki mogą na terenie Gliwic korzystać z pieszych szlaków turystycznych, rowerowych szlaków turystycznych lub ścieżek rowerowych.

[edytuj] Szlaki turystyczne

Znakowane:

Pozostałe:

[edytuj] Ścieżki rowerowe

21 tras rowerowych o długości około 60 km

[edytuj] Komunikacja miejska

Gliwice - Tramwaj na wiadukcie wzdłuż ulicy Chorzowskiej

Komunikację miejską na terenie miasta organizuje KZK GOP.

[edytuj] Tramwaje

2 linie tramwajowe - (Rozkład jazdy KZK GOP)

[edytuj] Autobusy

44 linie autobusowe - (Rozkład jazdy KZK GOP)

[edytuj] Przewoźnicy

Do największych przewoźników na terenie miasta należą:

[edytuj] Transport

[edytuj] Drogowy

Gliwice leżą na skrzyżowaniu ważnych polskich i europejskich drogowych szlaków komunikacyjnych: wschód-zachód (autostrada A4), północ-południe (planowana autostrada A1).

Węzeł Sośnica łączący obecnie autostradę A4 z drogą krajową 44, a w przyszłości z planowaną autostradą A1 oraz obwodnicą Gliwic, będzie jednym z największych węzłów drogowych w Polsce.

Drogi Wojewódzkie:

Drogi Krajowe:

Drogi Europejskie:

Autostrady:

A1 (północ-południe) - planowana
A4 (wschód-zachód) - węzły: Sośnica, Bojków , Ostropa, Kleszczów

Inne drogi:

Drogowa Trasa Średnicowa (Gliwice-Katowice) - planowana

[edytuj] Kolejowy

Gliwice - Dworzec kolejowy

W Gliwicach znajduje się jeden z ważniejszych węzłów kolejowych w Polsce. Gliwicki dworzec kolejowy należy do największych i najważnejszych dworców kolejowych Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, według kategoryzacji PKP oznaczony kategorią A.

Dworce:

Gliwice

Stacje osobowe:

Gliwice-Łabędy
Gliwice-Kuźnica

Stacje towarowe:

Gliwice-Sośnica (towarowa od 1995)

Stacje wąskotorowe:

Gliwice-Trynek (nieistniejąca od 1996, obecnie do rozbiórki)
KWK Gliwice (nieistniejąca od 1996, obecnie całkowicie wyburzona)

Obecnie Górnośląskie Koleje Wąskotorowe na terenie Gliwic w 90% nie istnieje. Został jedynie odcinek Paproć-Stanica przez Rudy Raciborskie. Ponadto tory prowadziły do Fabryki Lin i Drutów przy gliwickiej palmiarni.

[edytuj] Wodny

Gliwice - Nieistniejący port na Kanale Kłodnickim

Gliwice oraz Górnośląski Okręg Przemysłowy przez Kanał Gliwicki i dalej przez rzekę Odrę ma połączenie z zespołem portowym Szczecin-Świnoujście oraz z innymi europejskimi drogami wodnymi.

[edytuj] Lotniczy

W odległości do 100 km od Gliwic znajdują się trzy międzynarodowe porty lotnicze:

Port lotniczy Katowice-Pyrzowice (około 40km)
Port lotniczy Ostrava-Mošnov (około 80-90 km)
Port lotniczy Kraków-Balice (około 100 km)

Poza tym na terenie miasta w dzielnicy Trynek znajduje się lotnisko sportowe Aeroklubu Gliwickiego.

[edytuj] Sport

Piast Gliwice - miejski klub sportowy, sekcje: szermiercza, brydżowa, tenisowa, lekkoatletyczna, piłkarska
Carbo Gliwice - klub piłkarski
Sośnica Gliwice - klub piłkarski grający obecnie w lidze okręgowej. Powstał w 1945 r.
ŁTS Łabędy - klub piłkarski grający obecnie w IV lidze
Fortuna Gliwice - klub piłkarski grający obecnie w klasie B.
Gliwickie Towarzystwo Koszykówki - klub koszykarski grający obecnie w lidze III
KKS Kolejarz
FC Kłodnica Gliwice - klub piłkarski grający obecnie w klasie B

[edytuj] Restauracje i puby

W Gliwicach znajdują się liczne restauracje, puby i kluby:

Restauracje fast food - około 20
Restauracje z obsługą kelnerską - około 30
Puby i kluby - około 25

[edytuj] Centra handlowe

[edytuj] Istniejące

Centra Handlowe:

Arena Galeria Handlowa Gliwice - al. Jana Nowaka-Jeziorańskiego (Carrefour, Leroy Merlin i około 75 mniejszych sklepów)
Meble Agata - ul. Pszczyńska (Agata Meble i około 5 mniejszych sklepów)
Gliwickie Centrum Handlowe (GCH) - ul. Zwycięstwa

Hipermarkety:

Tesco - ul. Łabędzka
Carrefour - al. Jana Nowaka-Jeziorańskiego w Centrum Handlowym Arena
Leroy Merlin - al. Jana Nowaka-Jeziorańskiego w Centrum Handlowym Arena

Supermarkety:

Biedronka (ilość 8)
Jysk - ul. Dworcowa
Tesco - ul. Toszecka, ul. Świętojańska, ul. Kochanowskiego
Lidl - ul. Pszczyńska, ul. Andersa
Billa - ul. Tarnogórska, ul. Rybnicka
Plus - (ilość 8)

[edytuj] W budowie

Centra Handlowe:

Forum Gliwice - (Carrefour, Cinema City, H&M, Euro RTV AGD, Deichmann, Planet Sport, Vero Moda, Promod, Sunset Suits, Bytom, Wólczanka, Caffee Club, Wittchen, FotoJoker, Paris Optic, Digel, Vistula, Pierre Cardin, CCC, Troll, Morgan Intermoda, Vision Express, Bata, Ravel, Benetton, Triumph)
Focus Park (Przygotowanie terenu pod inwestycję) - (Alma, Saturn, Multikino, Rossmann, Sephora, Promod, Vision Express, Tatuum, Vistula)

Hipermarkety:

Carrefour - w Centrum Handlowym Forum Gliwice

[edytuj] Planowane

Centra Handlowe:

Auchan - ul. Rybnicka
Helical Park Handlowy - ul. Pszczyńska (Carrefour)

[edytuj] Niezrealizowane

Centra Handlowe:

M1 - ul. Rybnicka

Hipermarkety:

Geant - ul. Pszczyńska
IKEA - działka czeka na zabudowę choć wygasło już pozwolenie na budowę

Hurtownie:

Makro Cash and Carry - po protestach mieszkańców dzielnicy Żerniki Makro zdecydowało się na inwestycję w Zabrzu przy Al. Korfantego
Selgros - na zabudowę czeka działka przy ul. Pszczyńskiej

Inne:

Cinema City - planowana budowa przy ul. Dworcowej obecnie obiekt przeniesiony do Centrum Handlowego Forum Gliwice

[edytuj] Znani gliwiczanie

Wiesław Rozłucki - współzałożyciel Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie
John Baildon - szkocki inżynier, projektant, budowniczy
ks. bp Herbert Bednorz - ordynariusz diecezji katowickiej
Leon Berbecki - generał Wojska Polskiego
Horst Bienek - pisarz niemiecki
Jacek Bierkowski - szablista, olimpijczyk
Andrzej Buncol - piłkarz
Agata Buzek - aktorka
Jerzy Buzek - polityk, premier rządu RP (1997-2001)
Egon Franke - florecista, zdobywca złotego medalu na Igrzyskach Olimpijskich w Tokio w roku 1964
Katarzyna Groniec - aktorka, wokalistka
Julian Kornhauser - polski poeta, prozaik, krytyk literacki, znawca i tłumacz literatury serbsko-chorwackiej
Jan Koj - działacz społeczny, polityk, prezydent Gliwic w latach 1946-48
Teresa Kowalska - polski chemik, tłumaczka literatury pięknej
Hansi Kraus (wł. Hans Krause) - aktor niemiecki
Magdalena Kumorek - aktorka, wokalistka
Włodzimierz Lubański - piłkarz kadry narodowej
Jerzy Lewczyński - polski artysta fotografik
Zdzisław Najmrodzki ps. Saszłyk - pięciokrotny uciekinier z więzień i konwojów
Wojciech Pelc - psychiatra, brydżysta
Marta Podgórnik - poetka
Lukas Podolski - piłkarz Bayernu Monachium i niem. kadry narodowej
Wojciech Pszoniak - aktor
Piotr Ługowski - architekt, rysownik
Tadeusz Różewicz - poeta
Beata Rybotycka - aktorka, wokalistka
Zofia Rydet - fotograficzka
Stanisław Sojka - muzyk
Marcin Strzoda - jezuita, historyk Śląska
Oskar Troplowitz - aptekarz, właściciel firmy Beiersdorf, współwynalazca kremu "Nivea", opatrunku samoprzylepnego (plaster Leukoplast) i taśmy klejącej
Adam Zagajewski - poeta, eseista, prozaik, tłumacz
Jerzy Ziętek - generał, wojewoda
Elżbieta Starostecka - aktorka

[edytuj] Miasta partnerskie

[edytuj] Bibliografia

Wolfgang Bukowski, Als wir jung in Gleiwitz waren..., Laumann-Verlag, Bülmen 1990
Ewa Piotrowska-Andruszków, Historia Gliwic od XIII wieku do współczesności, Muzeum w Gliwicach, Gliwice 1993
Gliwice. Zarys rozwoju miasta i okolicy, Andrzej Szefer (red.), Warszawa 1976
Historia Gliwic, Jan Drabina (red.),Gliwice 1995
Jerzy Horwat, Gliwice w XVI wieku, Gliwice 1993
Damian Recław, Gliwice w starej fotografii, Gliwice 2000
Damian Recław, 90 lat Muzeum w Gliwicach, Gliwice 1995
Rudolf Schlegel, Gleiwitz - ein heimatliches Geschichtenbuch, Dülmen Verlag, Dülmen 1982
Rudolf Schlegel, Gleiwitz in alter und neuer Zeit, Dülmen Verlag, Dülmen 1985
Bogusław Tracz, Rok ostatni - rok pierwszy. Gliwice 1945, Gliwice 2004
Bogusław Tracz, Pierwsza dekada. Gliwice 1945-1956 - kalendarium, Gliwice 2006