Teatr

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł dotyczy rodzaju sztuki. Zobacz też: inne znaczenia.

Ten artykuł wymaga dodania linków wewnętrznych.

Jeśli możesz, dodaj je teraz.

Linki do innych haseł: hasło, hasłowy, hasłami zapisujemy jako [[hasło]], ''[[hasło]]wy'', '''[[hasło|hasłami]]'''.

Teatr (łac. theatrum, z gr. theatron, przyglądanie się, widowisko) – rodzaj sztuki widowiskowej – aktor lub grupa aktorów na żywo daje przedstawienie dla zgromadzonej publiczności.

Rzeczywistość teatralna to rzeczywistość umowna. Sztuka ta ma swoje źródła w starożytnych formach kultu religijnego oraz według innych koncepcji – w psychice ludzkiej – od najmłodszych lat człowiek ma skłonności do naśladowania (teoria Arystotelesa).

[edytuj] Różnice między teatrem starożytnym a współczesnym

Początki teatru sięgają starożytności, a dokładniej teatr wywodzi się z antycznej Grecji. Ma źródło w obrzędach ku czci boga Dionizosa. Między teatrem greckim a współczesnym istnieje wiele różnic. W ówczesnym teatrze można wyróżnić następujące elementy: orchestrę (plac, na którym występował nieistniejący dziś chór), skene (budynek pełniący funkcję garderoby), proskenion (odpowiednik dzisiejszej sceny) oraz widownię - theatron (początkowo drewniane ławki, później kamienne), z której widzowie patrzyli na przedstawienia niemalże z góry. Na samym początku istnienia teatru i Wielkich Dionizji występował tylko chór śpiewając pieśni ku czci Dionizosa, tzw. dytyramby. Najwspanialsze sztuki pisali Sofokles, Ajschylos, Eurypides i Arystofanes. Pierwszego aktora wprowadził Tespis, drugiego Ajschylos, a trzeciego Sofokles. Aktorami mogli być tylko mężczyźni. Występowali ubrani zazwyczaj w koźle skóry oraz buty na koturnach, aby ich było lepiej widać z dalszych miejsc. Aktorzy grali w tzw. maskach tragicznych, które były dostosowane do charakteru sztuki. Maski postaci kobiet były malowane na biało, a mężczyzn na brązowo. Dzisiaj aktorami są zarówno mężczyźni jak i kobiety, a ich ilość jest dowolna. Starożytny teatr był dostępny dla wszystkich – nie był elitarny (to akurat nie uległo zmianie). Najlepiej rozwinął się w V w. p. n. e., ponieważ w V wieku gospodarka greckich polis bardzo się rozwijała. W ciągu wielu lat teatr bardzo się rozwijał i przeobrażał. Współczesny teatr różni się od antycznego wieloma cechami. Część z nich została wymieniona powyżej, ale to nie wszystko. Dzisiejsze sztuki są pisane na każdy temat (jak u Becketta), a starożytne zwykle były oparte na mitologii i podejmowano w nich bardzo wzniosłe tematy (decorum) oraz musiały być zbudowane według ściśle określonych reguł – musiał występować prolog (wstęp), parodos (pierwsza pieśń chóru), epejzodiony (sceny), stasimony (kolejne pieśni chóru po epejzodionach), a wszystko kończył exodos. Starożytnym twórcom sztuk chodziło o to, żeby widza poruszyć, widz miał doznać duchowego oczyszczenia. We współczesnym teatrze bardzo często zacierają się granice między poszczególnymi częściami sztuki. W greckim teatrze nad losami bohaterów tragedii ciążyło fatum i każda tragedia kończyła się śmiercią głównego bohatera. W większości dzisiejszych sztuk tak nie jest, bohaterowie sami decydują o swoim losie. Kiedyś widz tylko oglądał, dzisiaj czasem nawet bierze udział w przedstawieniu (np. w słynnych inscenizacjach Tadeusza Kantora). Mimo tak wielu różnic, dzisiejszy teatr nie całkiem odbiega od swojego pierwowzoru. Ma widza zapoznawać z wieloma tematami, problemami, ma wzruszać, a przede wszystkim uszlachetniać.