Wyspy Kurylskie
Z Wikipedii
Wyspy Kurylskie (jap. クリル列島 - Kuriru Rettō albo 千島列島 - Chishima Rettō: Archipelag Tysiąca Wysp, ros. Курильские острова) to archipelag wysp wulkanicznych na Oceanie Spokojnym. Położony między japońską wyspą Hokkaidō a półwyspem Kamczatka. Składa się z ponad 30 większych i wielu mniejszych wysp. Ogólna powierzchnia 15,6 tys. km². Wchodzą w skład obwodu sachalińskiego, południowa część archipelagu jest przedmiotem sporu prawnego pomiędzy Japonią a Rosją.
Archipelag składa się z dwu równoległych łańcuchów wysp: Dużego Łańcucha Kurylskiego (Большая Курильская гряда) o długości 1200 km i Małego Łańcucha Kurylskiego (Малая Курильская гряда) o długości 120 km. Wyspy oddzielone są od siebie Cieśninami Kurylskimi, których jest łącznie 26. Najważniejsze z nich to:
- Pierwsza Cieśnina Kurylska
- Czwarta Cieśnina Kurylska
- Cieśnina Siewiergina
- Cieśnina Kruzenszterna
- Cieśnina Diany
- Cieśnina Bussol
- Cieśnina Urup
- Cieśnina Friza
- Cieśnina Katarzyny
- Cieśnina Kunaszyrska
Głębokie cieśniny Kruzenszterna i Bussol dzielą Duży Łańcuch na 3 grupy wysp:
- północną (wyspy Szumszu, Ałaid (Ojakoba), Paramuszyr, Szyrynki, Makanruszy, Awoś, Oniekotan, Charimkotan, Czyrinkotan, Ekarma, Szyaszkotan)
- środkową (wyspy Rajkoke, Matua, Rasszua, Kwitoj, Simuszyr)
- południową (wyspy Brountona, Czarni Bracia, Urup, Iturup, Kunaszyr)
Każda wyspa jest wulkanem, bądź jego częścią. W Dużym Łańcuchu jest ponad 160 wulkanów.
Powierzchnia wysp jest górzysta. Średnia wysokość 500-1000 m n.p.m. Najwyższy góra Ałaid – 2339 m n.p.m. Równiny tylko na wyspie Szumszu i płaskich wyspach Małego Łańcucha.
Klimat umiarkowany morski. Średnia temperatura lutego -6°C. Temperatury spadają nawet do -25°C. Średnia temperatura sierpnia 10°C na północy archipelagu i 17°C na południu. Średnie roczne opady 1000 mm z czego 25 % w zimie. Na klimat wysp duży wpływ wywiera zimny prąd morski Oja Siwo.
Na większych wyspach jest dużo drobnych rzek i strumieni. Wiele z nich ma silnie zmineralizowane wody. Występuje również mnóstwo małych jezior, niektóre w kraterach wulkanów. Małe wysepki są bezwodne. Gleby głównie wulkaniczne. Występują niewielkie złoża rudy ołowiu, rtęci, złota i miedzi, renu.
Zanotowano występowanie 992 gatunków roślin naczyniowych w tym 43 gatunki drzew. 26 gatunków endemitów.
Największe miasta: Kurylsk i Siewierokurylsk.
[edytuj] Historia
Kuryle pozostawały we władaniu Japonii już w epoce Edo, 360 lat temu. Pierwsze wzmianki o Wyspach Kurylskich, w źródłach rosyjskich pochodzą z 1697 roku od rosyjskiego podróżnika W. W. Atłasowa, który słyszał od nich od ludności Kamczatki. Pierwszym europejskim odkrywcą i badaczem Wysp Kurylskich był potomek polskiego zesłańca Jan Kozyrewski. Rosyjsko-japoński układ z 1855 roku przyznawał wszystkie wyspy leżące na północ od Iturup Rosji. W 1875 roku Rosja odstąpiła Wyspy Kurylskie w zamian za pełną władzę nad Sachalinem, którego połowę utraciła w roku 1905 w wyniku wojny rosyjsko-japońskiej.
W sierpniu 1945 roku ZSRR, wywiązując się z umowy zawartej w Poczdamie, zaatakował siły japońskie w Mandżurii, na Sachalinie i Kurylach, zajmując do 5 września (a więc 3 dni po podpisaniu przez Japonię aktu bezwarunkowej kapitulacji) cały archipelag. Na Konferencji w San Francisco w 1951 roku Japonia zrzekła się swych praw do Wysp Kurylskich. Dokument ten, zdaniem strony Japońskiej, nie dotyczył jednak wysp Etorofu, Kunaszir, Szikotan ani Habomai. Spór wynika z różnej interpretacji pojęcia "Kuryle". Japonia uważa, ze powyższe cztery wyspy nie należą do archipelagu.
W 2004 minister spraw zagranicznych Rosji, Siegiej Ławrow, zadeklarował chęć przekazania dwóch spornych wysp, na co jednak Japonia nie przystała, domagając się przekazania wszystkich czterech wysp. Jest to największy problem w stosunkach rosyjsko-japońskich.
