Trinia

Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë

Trinia (El Greco)

Në krishterim Trinia është mësimi që pohon se Perëndia (Zoti) është një Qenie e vetme që ekziston, njëkohësisht dhe në amshim, si një bashkim i tre personave (personae, prosopa): Ati (Burimi, Lartmadhëria e Amshuar, Krijuesi i gjithësisë); Biri (krijuar nga Ati para krijimit të botës, Fjala ose Fjala e Amshuar, mishëruar si Jezusi i Nazaretit, bërë njeri, lindur nga gjiri i Virgjëreshës Mari, shpëtimtari); dhe Shpirti i Shenjtë (që Ati e dërgon në emër të Krishtit për të mësuar dhe kuptuar të vërtetat e zbuluara). Që nga qindvjeçari i 4-t e.r , në Krishterimin e Lindjes dhe të Perëndimit, ky mësim është shpallur si "Një Perëndi në Tre Persona", që të tre si "persona" të ndryshëm dhe të bashkë amshuar ose "hypostases", ndajnë një thelb të vetëm Hyjnor, qenie, apo natyre.

Tabela e përmbajtjeve

1 Shkrime dhe tradita
- 1.1 Pagëzimi si fillim mësimi
- 1.2 Tekste Shkrimesh të cituara si mbështetje të nënkuptuara për doktrinën e Trinisë
2 Shiko edhe
3 Lidhje të jashtme

[redaktoni] Shkrime dhe tradita

Fjala "Trini" lidhet me fjalën latine "Trinitas" me të njëjtin kuptim, pra Trinia është vetia e të qenit njëkohësisht tre veta në një. Përdorimi i parë i emërtimit u përdor nga Tertuliani rreth vitit 200, lidhur me Atin, Birin dhe Shpirtin e Shenjtë, ose , në përgjithësi, me çdo veti të tre gjërave.

Greket përdorin emërtimin "Τριάς" (çdo veti te tre gjërave) për Trininë e Krishtere, që i dha fjalën triadë anglishtes. Fjala Sanskrite "Trimurta, ka një kuptim të ngjashëm, siç e ka "Dreifaltigkeit" në gjermanisht, dhe shume fjalë të tjera në gjuhë të tjera.

Do te ishte e kotë te lypet fjala "Τριάς" (Trini) në Besëlidhjen e Re, e cila flet vetëm për Perëndinë (shpesh te quajtur "Ati"), për Jezus Krishtin (shpesh të quajtur "Biri"), dhe për Shpirtin e Shenjtë, dhe për ndërlidhjen mes tyre. Fjala filloi të përdoret për ata vetëm ne rrjedhën e pasqyrimeve teologjike të mëvonshme.

Të krishterët e hershëm njiheshin për qëndresën e tyre në besimin e qenësisë të një zoti të vetëm e të vërtete, në kundërshti me kulturat e mëparshme politeiste. Ndërsa mbështetnin rreptësisht monoteizmin, ata besuan se njeriu i quajtur Jezus Krisht ishte njëkohësisht diçka më shumeë se një njeri (u hulumtua një besim, për shembull, në hyrjen e rreshtave të "Letrës së hebrenjve, e cila e përshkruan atë si një pasqyrim të lavdisë së Perëndisë dhe bartës i shenjës (vulës) së qenies së vetë zotit, dhe ende me qartazi, në parathënien e Ungjillit sipas Gjonit) dhe po ashtu me lidhjet e pranisë dhe fuqisë së zotit qe ata besuan ishte mes tyre dhe ata i´a veshën Shpirtit të Shenjtë. Shën Pali madje shkon aq larg sa që thotë se "në Jezusin jetën gjithë plotësi të Hyjnisë trupore" (Kolosianet 2:9)

Trinia (José de Ribera)

Për te krishterët e parë rëndësia e besimit të tyre në zot, të cilin ata e quajtën Atë, në Jezu Krishtin , të cilin ata e shihnin si Birin i Zotit, dhe në Shpirtin e Shenjtë është shprehur në formulat që i lidhin që të tre së bashku, siç është ajo e Ungjillit sipas Mateut, Porosinë (Detyrën) e Madhe: "shkoni pra dhe bëni dishepuj në të gjitha kombet, duke i pagëzuar ata në emrin e Atit e të Birit e të Shpirtit te Shenjtë" (Mateu 28:19); dhe në Letrën e Dyte të Sh. Palit Korintasve: "Hiri i Zotit Jezus Krisht dhe dashuria e Perëndisë dhe shoqëria e Shpirtit të Shenjtë qofte me ju te gjithë" (2 Korintet 13:14).

Përfundimet mbi se si mund te shpjegohet me mire shoqerimi i Jezus Krishtit me Shpirtin e Shenjte dhe me Perendine e vetme u zhvillua dalngadale dhe jo pa kundershtime. Ishte e veshtire te shikohej se si Jezusi te pershkruhej si Zot, ndersa ende mbahej mesimi i njeqenesise se Perendise. Shpjegime te tjera e ndene trinine ne piken e vendosjes se tre qenieve hyjnore, me vetem njerin prej tyre me te lartin dhe Perendi ne kuptim te plote; ose ata e ndene njeqenesine deri ne ate pike te mendimit te Atit,Jezusit dhe Shpirtit te Shenjte si pothuaj tre menyra ose role ne te cilat Perendia i´a shfaq veten njerezimit. Vetem ne shekullin e katert dallimi i te treve dhe njesise se tyre iu bashkua dhe shprehu vijen kryesore te Krishterimit ne nje doktrine te vetme te nje thelbi dhe tre personave (vetave). Disa te Krishtere ende debatojne dallimet e gjetura ne Beselidhjen e Re, ku Krishti shpall se "Une dhe Ati im jemi nje," por gjithashtu u lut ne kryq , "Eloi, Eloi, lama sabachthani" (Zoti im pse me ke harruar ? ), i cili shpesh shpjegohet qe fjalia e pare i referohet natyres Hyjnore te Jezusit dhe e dyta natyres se tij njerezore (Dy natyra te verteta: Zot e njeri - te ndryshme, jo te perziera ne nje).

Keshilli i Nicese ne vitin 325 biresoi nje emertim për marrdhenien mes Birit dhe Atit qe nga ajo kohe shihet si shenja dalluese e ortodoksise; ai shpalli se Biri është " i se njejtes perberje (óμοούσιος - nje-thelbi) si Ati". Kjo u zhvillua me tej ne formulen "tre veta, nje perberje". Pergjigja e pyetjes " Kush është Zoti?" tregon trinine e "Atit, Birit dhe Shpirtit te Shenjte."

[redaktoni] Pagëzimi si fillim mësimi

Shume te Krishtere fillojne te mesojne mbi Trinine nepermes diturise se Pagezimit. Kjo është edhe nje pike fillimi te rrokjesmendore (kuptimit) pse ky mesim është i rendesishem për shume te krishtere, megjithse doktrina meson vete se qenia e Zotit është pertej mundesise se rrokjesmendore (kuptimit) te plote. Besimi Apostolik dhe Besimi Nicean janë ndertuar rreth ushtrimit te Trinise, ushtrohen festivisht me kthimin (konvertimin) ne Krishterim kur ata marrin pagezimin, dhe meshen e Kishes, vecanerisht kur festohet Eukaristia (Falenderimi). Nje ose te dy keto besime perdoren shpesh si permbledhje e besimit te Krishtere nga rrymat kryesore fetare.