Manuk

Ti Wikipédia, énsiklopédi bébas

Manuk
Rentang fosil: Jurasik Ahir - Kiwari

Malurus cyaneus, anakna

Klasifikasi ilmiah

Kingdom:	Animalia
Filum:	Chordata
Subfilum:	Vertebrata
(unranked)	Archosauria
Kelas:	Aves Linnaeus, 1758

Ordo

Loba - tingal Subjudul di handap.

Manuk mangrupakeun sato vertebrata suku dua, getih haneut, ovipar nu dicirikeun utamana ku ayana bulu, jangjang, pamatuk, sarta tulang nu ronggaan.

Ukuran awak manuk rupa-rupa pisan, ti kolibri nu lembut nepi ka Ostrih jeung Emu nu badag. Tina jihat taksonomi, manuk téh ngawengku 8.800–10.200 spésiés nu hirup kénéh (sarta 120–130 spésiés nu geus punah sapanjang sajarah manusa), sahingga manuk téh vertebrata sato darat nu paling loba rupana. Gumantung kana spésiésna, kadaharan manuk gé loba rupana, kayaning sari kembang (néktar), tutuwuhan, sisikian, serangga, rodénsia, lauk, réptil, atawa manuk séjén. Najan lolobana liar beurang, tapi aya ogé manuk nu liar peuting, di antarana bueuk jeung alap-alap.

Mirip jeung sababaraha spésiés lauk, loba golongan manuk anu hirupna téh sok ngumbara jauh pisan pikeun ngudag habitat/hawa anu luyu jeung kahirupanana. Aya ogé nu sapanjang hirupna cicing di wewengkon laut, nepi ka bisa saré bari hiber.

Ciri umum manuk di antarana sungut nu teu huntuan, endog nu cangkangna teuas, laju métabolismena gancang, jantung 4 rohangan, sarta rorongkong anu hampang tapi kuat. Ciri umum anu séjénna nyaéta kabisa hiber, tapi aya ogé sababaraha spésiés anu teu bisa hiber, di antarana hayam, meri, pinguin, ostrih, kiwi, jeung Dodo nu geus punah.

Daptar eusi

1 Taksonomi
2 Ordo manuk
- 2.1 Ordo manuk nu geus punah
3 Évolusi
4 Anatomi manuk
5 Nyayang
- 5.1 Endog
6 Baca ogé
7 Rujukan
8 Tumbu kaluar

[édit] Taksonomi

Bangsa manuk digolongkeun dina kelas Aves. Spésiés manuk purba anu dipikanyaho nyaéta Archaeopteryx lithographica, nu asalna ti periode Jurasik Ahir. Numutkeun kasapukan (konsénsus), Aves jeung golongan dulurna, ordo Crocodilia, ngahiji dina golongan Archosauria. Filogeni modéren merenahkeun manuk dina Theropoda, ngahiji jeung dinosaurus.

Manuk modéren dibagi kana dua superordo, Paleognathae (lolobana manuk nu teu bisa hiber, samodél ostrih) jeung Neognathae.

[édit] Ordo manuk

Hubungan antarordo manuk numutkeun taksonomi Sibley-Ahlquist

Di handap ieu béréndélan ordo taksonomis kelas Aves.

Paleognathae:

Struthioniformes: Ostrih, emu, kiwi, jsb.
Tinamiformes: tinamou

Neognathae:

Anseriformes
Galliformes
Gaviiformes
Podicipediformes
Procellariiformes: albatros jsb.
Sphenisciformes: penguin
Pelecaniformes: pelikan
Ciconiiformes
Phoenicopteriformes: flamingo
Accipitriformes: heulang
Falconiformes: falkon
Turniciformes
Gruiformes
Charadriiformes
Pteroclidiformes
Columbiformes: japati
Psittaciformes: béo
Cuculiformes
Strigiformes: bueuk
Caprimulgiformes
Apodiformes
Trochiliformes: kolibri
Coraciiformes
Piciformes: cangkurileung jsb
Trogoniformes
Coliiformes
Passeriformes

[édit] Ordo manuk nu geus punah

Dina periode Mésoziokum, loba golongan manuk anu punah teu ninggalkeun turunan modéren, di antarana Ordo Archaeopterygiformes, Confuciusornithiformes, manuk laut huntuan samodél Hesperornithiformes jeung Ichthyornithes, sarta sababaraha subkelas Enantiornithes.

Pikeun béréndélan golongan manuk anu geus punah, mangga aos manuk fosil.

[édit] Évolusi

Balaeniceps rex

Aya sababaraha bukti nu nunjukkeun yén manuk téh asalna tina dinosaurus theropoda, hususna manuk anggota Maniraptora nu ngawengku dromaeosaurus jeung Oviraptoridae^[1]. Ku kapanggihna fosil theropoda lain nu raket patalina jeung manuk, béda anu jelas antara manuk jeung lain manuk téh jadi kabur. Papanggihan di kalér Cina (propinsi Liaoning) nunjukkeun lobana dinosaurus theropoda leutik nu buluan.

[édit] Anatomi manuk

Artikel utama: Anatomi manuk

Dedegan manuk téh némbongkeun pola adaptasi anu teu galib (utamana pikeun hiber), sahingga manuk diasupkeun kana kelas nu husus dina filum vertebrata.

[édit] Nyayang

[édit] Endog

Béda ti endog réptil, endog manuk mah teuas, sabab loba ngandung kalsium karbonat. Kelir jeung ukuranana rupa-rupa, gumantung spésiésna (luyu jeung ukuran manukna). Mun asupan kalsium kurang, komponén kalsium karbonat pikeun neuaskeun endog téh diganti ku protoporfirin nu nimbulkeun warna coklat/beureum. Kelir endog téh dipangaruhan ku paktor genetik, sigana mah ti indungna wungkul, sahingga sigana mah gén pigméntasi endog ieu aya dina kromosom W (manuk bikang WZ, sedengkeun jalu ZZ).

Endog téh diteundeunna dina sayang, nu bahanna bisa mangrupa naon waé, kayaning jujukutan/régang leutik nu geus garing, taneuh, jsb. nu bentukna (dibentuk) kewung pikeun nyileungleum.