Andora

Da Wikipedia, ła ençiclopedia libara.

Principat d'Andorra


(Bandiera)	(Stema)

slogan nazsionałe: Virtus Unita Fortior
(Latin: Ła Virtù unìa l'è pi forte)

Łéngua uficiałe:

Catałan

Capital:
- Popołazsion:
- Coordinade:

Andorra la Vella
22,035 (1990 est.)
42°30′ N 1°31′ E

Co-Prìnzsipi Franzseixi:

Jacques Chirac

Véscovi Co-Prìnzsipi:

Joan Enric Vives Sicília

Capo del Governo:

Albert Pintat

Superfice:
- Total:
- % water:

poxizsion 178mo
468 km²
Quaxi gnente

Popołazsion:
- Totałe (2003)
- Densità:

poxizison 182mo
69,150
144.5/km²

Independenzsa:

1278

Dì de festa nazsionałe:

8 de Setenbre

Rełigion/i:

Catòłica Romana (uficiałe)

HDI (2003)

NA – no contà

Scheo:

Euro (€)¹ = 100 zsent.

Fuxo Orario
- in istà

CET (UTC+1)
CEST (UTC+2)

Ino nazsionałe:

El Gran Carlemany, Mon Pare

Sufiso Ìnternet:

.ad

Prefiso teł.:

+376

¹ Prior to 1999: franco franzséxe e peseta spagnoła. Calche monéda locałe, 1 diner da 100 zsentéximi el xe stà conià dopo el 1982.

El CoPrinzsipato de Andora el xe un Stato picenin picenin in mezxo ai munti Pirenei, sarà sù fra Spagna e Franzsa. L'è el quinto Stato pi ceo de tuta l'europa.

Ła Capital l'è Andorra la Vella (=Andora ła vecia).

No 'l fa miga parte de l'UE anca se 'l ga dei tratati speciałi. El ga du capi de Stato, tuti dó foresti: el Presidente franzséxe e 'l Vescovo spagnoło de Seu de Urgell.

El xe na democrazsia parlamentar: łe poter legislativo l'è in man al Consejo de łe Vałi A capo del governo ghe xe el Sìndaco Xenerałe.

El xe l'ùnico Stato indove che ła soła łéngua uficial l'è el catałan (in tuti i altri posti el catałan el xe łéngua minoritaria insieme co altre come el spagnoło-castiłian o l'itałian). D'altra parte, parò, i abitanti Andorani i xe na minoranzsa rento Andora.

No'l ga miga na moneda sua ma 'l dòpara queła de Spagna e Franzsa (a parte calche scheo conià dopo el 1982): cioè prima de l'euro ghe girava łe pesetas e i franchi mentre deso se dopra i euri spagnołi e i euri franzsixi. I xe drio far tratative par darghe ła posibiłità anca a Andora de coniar i só euri come che fa i altri Paeixi de ła Zxona de l'Euro (sia UE: Franzsa, Spagna... sia fora-UE: San Marin, Vatican...) che i pol coniar na só version locałe de ła monéda comun.

[modifica] Połìtica e Sistema de Governo

Soło 'ntel 1995 xe stà fata na Costituzsion che introduxe na vera e propia distinzsion fra poter legislativo, poter giudizsiario e poter executivo.

El poter legislativo el vien exersità dal Conséjo Xenerałe de łe Vałi (Consell General de les Valls), un Parlaménto co na Canbra soła de 28 deputài.

Del poter executivo xe incargà el Governo, guidà dal Sìndaco Xenerałe ((Sìndic General)

El CoPrinzsipato de Andora, come che dixe el nome, el ga du Capi de Stato ma i è tuti dó foresti parché uno xe el Presidente/Presidentésa franzséxe e l'altro l'è el Véscovo spagnoło de La Seu d'Urgell. El xe l'ùnico Stato del mondo co dó Capi (oltre a San Marin) ma a Andora 'sti qua i se fa raprexentar da dełegài e i ga sol che un poter formałe par garantir l'independenzsa del Paéxe.

[modifica] Economìa

L'economia ła xe baxà pi che sia sul turismo, sui vantaji fiscałi mentre l'agricoltura ła xe pi łimità. El gode anca de tratati speciałi co l'UE seben che no'l ghin' fasa mìa parte.

Eoropa
Albania \| Andora \| Austria \| Belgio \| Biełorusia \| Bosnia e Erzsegovina \| Bulgaria \| Cipro \| Croazsia \| Danimarca \| Estonia \| Finlandia \| Francia \| Germania \| Grecia \| Irlanda \| Islanda \| Itałia \| Łetonia \| Liechtenstein \| Łituania \| Lusenburgo \| Republica de Macedonia \| Malta \| Moldavia \| Prinzsipato de Mònaco \| Montenegro \| Norvegia \| Ongarìa \| Paéxi Basi \| Połonia \| Portogało \| Renio Unito \| Repubblica Ceca \| Romania \| Rusia \| San Marin \| Serbia \| Slovacchia \| Slovenia \| Spagna \| Svezsia \| Svizsera \| Turchia \| Ucraina \| Vatican
Altri tereni
Akrotiri e Dhekelia · Isołe Fær Øer · Gibiłtera · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Isoła di Man · Svalbard