Saturn

Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije

Saturn

Saturn je 6. planeta u Sunčevom sistemu. Spada u gasovite gigante i ujedno je druga po veličini planeta nakon Jupitera. Saturn ima velike prstenove koje se sastoje uglavnom od leda i ostataka tvari iz okolnog svemirskog prostora. Naziv je dobio po istoimenom rimskom božanstvu Saturnu.

[uredi] Fizikalne karakteristike

Saturnov oblik je vidljivo splošten na polovima i ispupčen na ekvatoru (splošteni sferoid). Njegovi ekvatorijalni i polarni prečnici variraju za gotovo 10% (120.536 naspram 108.728 km). Ovo je rezultat njegove brze rotacije i tečnog agregatnog stanja. Ostale gasovite planete su isto tako spljoštene, ali ne toliko koliko on. Saturn je također jedina planeta u Sunčevom sistemu koja je manje gustoće od vode, s prosječnom gustoćom od 0,69 g/cm³. Ovo je ipak prosječna vrijednost, jer je gornji dio Saturnove atmosfere manje gustoće a njegovo jezgro je nesumnjivo veće gustoće od vode.

Saturnova unutrašnjost je slična Jupiterovoj, a karakterišu je stjenovito jezgro u unutrašnjosti, sloj metalnog tečnog vodonika i sloj molekularnog vodonika iznad njega. Prisutni su i tragovi leda raznih tvari. Saturn ima vrlo užarenu unutrašnjost koja dostiže 12.000 K u jezgru, a i zrači više energije u Svemir nego što je prima od Sunca. Velika količina vanjske energije je izazvana Kelvin-Helmholtzovim mehanizmom (sporom gravitacionom kompresijom), ali samo ovo ne može biti dovoljno za objašnjenje Saturnove produkcije toplote. Dodatno predlaženi mehanizam po kome Saturn može proizvoditi nešto od njegove toplote je "padanje" kapljica helija duboko u Saturnovu unutrašnjost,a koje oslobađaju toplotu frikcijom dok propadaju kroz lakši vodonik.

Saturnova atmosfera pokazuje kružnu prugu sličnu Jupiterovoj, s tim da su Saturnove pruge mnogo slabije i mnogo šire u prostoru oko ekvatora. Saturnove pruge od oblaka nisu opservirane sve do Voyagerove posjete. Od tada, ipak, zemaljska teleskopija je uznapredovala do tačke gdje se mogu vršiti regularne opservacije. Saturn pokazuje dukotrajne ovalne linije svojstvene i Jupiteru. Godine 1990. svemirskim teleskopom Hubble je uočen veliki bijeli oblak blizu Saturnovog ekvatora koji nije bio prisutan za vrijeme Voyagerove posjete, a već 1994. godine primijećena je manja oluja. Astronomi su koristeći infracrveno fotografisanje su pokazali da Saturn ima topao vrtlog i to je jedina planeta u Sunčevom sistemu koja se tako ponaša.

[uredi] Ponašanje pri rotaciji

Pošto Saturn ne rotira oko svoje ose uniformnom brzinom, dodjeljuju mu se dva perioda rotacije, kao u Jupiterovom slučaju: sistem I ima period od 10 h 14 min 0 s (844,3°/d) i okružuje Ekvatorijalnu zonu, koja se proteže od sjevernog kraja Južnog ekvatorijalnog pojasa do južnog kraja Sjevernog ekvatorijalnog pojasa. Svim ostalim Saturnovim dužinama se dodjeljuje period rotacije od 10 h 39 min 24 s (810,76°/d), a što predstavlja sistem II. Sistem III , koji se bazira na osnovu radio-emisije s planete ima period rotacije od 10 h 39 min 22,4 s (810.8°/d), a budući da je vrlo blizu po vrijednosti sistemu II, uveliko je premašuje.

Kada se približio Saturnu 2004. godine letjelica Cassini je otkrila da se Saturnov radio rotacioni period neznatno povećao, približno do 10 h 45 min 45 s (± 36 s). Uzrok promjene je nepoznat.

[uredi] Saturnovi prstenovi

Saturn je vjerovatno najpoznatiji po njegovim planetarnim prstenovima, što ga čini jednim od vizuelno najuočljivijih objekata u Sunčevom sistemu. Vidi listu planetarnih prstenova u članku Saturnovi prstenovi.

[uredi] Vanski linkovi

Sunčev sistem

Sunce · Merkur · Venera · Zemlja · Mars · Ceres · Jupiter · Saturn · Uran · Neptun · Pluton · Eris
Planete · Patuljaste planete · Prirodni sateliti: Mjesec · Marsovi · Asteroidni · Jupiterovi · Saturnovi · Uranovi · Neptunovi · Plutonovi · Erisovi
Manja tijela: Meteoroidi · Asteroidi (Asteroidni pojas) · Kentaur · Transneptunski objekti (Kuiperov pojas) · Komete (Oortov oblak)
Pogledati Astronomski objekti, Lista objekata u Sunčevom sistemu, sortiranih prema prečniku ili masi, i Astronomski portal