Hungara lingvo
El Vikipedio
nomo: Magyar nyelv
madjara lingvo
- parolantoj: 14 milionoj (el kiuj ĉirkaŭ 10 milionoj en Hungario)
origino: Urala, pli precize Finn-ugra.
Oficiala lingvo estas en Hungario (Madjario) kaj Eŭropa Unio. En Eŭropa Unio vivas 13 milionoj da etnaj hungaroj kaj en Eŭropa Unio parolas hungare 14 milionoj da homoj.
La Lingva kodo estas hu resp. hun (laŭ ISO 639).
Specifa trajto de la finn-ugraj lingvoj estas la regula aglutina vortoderivado.
Ekzemple:
ház (domo), házban (en domo), házba (en domon), házhoz (al domo), házamhoz (al mia domo)
Tie restas la vortoradiko senŝanĝa kaj klare distingebla, la derivadoj estas tre regulaj kaj ekzistas nur malmultaj esceptoj (ĉefe, se la lasta vokalo estas supersignita egér – egeret, muso – muson).
Similaj validas por la verboj, ekz.:
látni (vidi): verboradiko (lát) + hat (povas) = láthat (li/ŝi povas vidi)
verboradiko (lát) + hat (povas) + t (pasinto) + (a)m (persona finaĵo) = láthattam (mi povis vidi)
Skribo kaj elparolo La hungara lingvo uzas latinajn literojn. Specialaj hungaraj literoj
- sz = s
- s = ŝ
- zs = ĵ
- cs = ĉ
- dzs = ĝ
- gy = "dj"
- ny = "nj"
- ty = "tj"
- ly = "j"
- a = vokalo inter Esperantaj o kaj a
- á = longa a
- é = malfermita e
- í = longa i
- ó = longa o
- ö = germana ö, franca eu, latina oe, (greka oi), fermita e en Esperanto, angla Church u=ö
- ő = longa ö
- ü = germana ü, franca u, latina y
- ű = longa ü.
La konsonanto r estas formata langofine.
La duoblaj konsonantoj estas pli longe eldiritaj.
La akcento okazas ĉiam sur la unua silabo.
Specimeno: La Patro Nia
Mi atyánk, aki a mennyekben vagy!
Szenteltessék meg a te neved.
Jöjjön el a te országod.
Legyen meg a te akaratod,
amint a mennyben, úgy a földön is.
Mindennapi kenyerünket add meg nekünk ma,
és bocsásd meg a mi vétkeinket,
miképpen mi is megbocsájtunk az ellenünk vétkezõknek,
és ne vígy minket kísértésbe,
de szabadíts meg a gonosztól.
