Inguŝio
El Vikipedio
Inguŝio (ruse Ингушетия, inguŝe ГIалгIай мохк) estas respubliko en Norda Kaŭkazio, subjekto de Rusia Federacio. De 1810 en konsisto de Rusio. Dum 1921-1924 en Montara ASSR. En 1924 fondiĝis Inguŝa AO. Dum 1934-1992 en Ĉeĉena-Inguŝa ASSR. En junio de 1992 estis proklamita Respubliko Inguŝio kadre de la Rusia Federacio.
- Areo: ĉ. 4,6 mil kv.km. (la plej malgranda regiono de Rusio)
- Loĝantaro: ĉ. 200 mil, plejparte inguŝoj.
- Ĉefurbo: Magas. Antaŭa ĉefurbo (1992-2000) Nazran.
La orienta limo de Inguŝio (kun Ĉeĉenio) ankoraŭ ne estas fiksita post disiĝo de la komuna Ĉeĉen-Inguŝa respubliko. La okcidentan limon (kun Nord-Osetio) Inguŝio disputas.
[redaktu] Konflikto en Apudurba Distrikto de Nord-Osetio
La teritorio de la distrikto jure kaj fakte apartenas al Nord-Osetio, sed ĝia orienta parto estas diskutata de Inguŝio. Ĝis 1944 inguŝoj loĝis en tiu teritorio, konsistigante pli ol duonon de la loĝantaro, kaj dum la Dua mondmilito, laŭ dekreto de Stalin, ĉiuj inguŝoj estis deportitaj en Kazaĥion kaj Kirgizion pro akuzo pri nelojaleco al la sovetia potenco kaj amasa banditismo. En iliajn vilaĝojn oni devige enloĝigis rusojn kaj osetojn. Post rehabilito de la inguŝa popolo, inguŝoj revenis al siaj vilaĝoj, kio kaŭzis daŭran malkontenton inter la du etnoj (inguŝoj kaj osetoj).
Post disfalo de Sovetunio, en oktobro-novembro 1992 okazis amasaj inguŝaj protest-agoj kaj armitaj interpuŝoj, kulmino de kiuj iĝis armita kontraŭstaro, kiam najbaro militis kontraŭ najbaro en la vilaĝoj kun miksita oset-inguŝa loĝantaro. Estas malfacile diri, kiu flanko ekis la konflikton: ambaŭ montras unu al la alia. Rezulte, post du-monata milito, dekmiloj da inguŝoj devis forlasi siajn hejmojn en la orienta parto de Prigorodnij (Apudurba) distrikto de Nord-Osetio. Laŭ diversaj pritaksoj, pli-malpli duono de la antaŭkonflikta etne inguŝa loĝantaro sukcesis reveni al la distrikto kaj loĝas tie nun.
La konflikto estas konservita per disigo de la kontraŭstarantaj flankoj kaj intensigo de polica kontrolo, sed la rilatoj inter la du etnoj plu restas streĉaj. Inguŝio kaj inguŝaj neregistaraj organizoj ne ĉesis postuli la teritorion. Administracia limo inter Nord-Osetio kaj Inguŝio multrilate similas limon interŝtatan. Post la ioma pliboniĝo komence de 2000-aj jaroj, denove ekregis malvarma kontraŭstaro post la tragediaj eventoj en Beslan, kie plejparto de teroristoj estis inguŝaj ekstremistaj junuloj.
[redaktu] Eksteraj ligiloj
Oficiala retejo de Inguŝio- Populara neoficiala paĝaro de Inguŝio
- Historio, lingvo kaj kulturo de Inguŝio en la paĝaro de Berkley (Kalifornio, Usono)
 Blazono de Inguŝio |
