Sjanghæ
Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
 Skýjakljúfar í Pudong |
|
 |
|
| Uppruni nafnsins | 上 shàng - yfir/á 海 hǎi - sjór |
| Stjórnsýslustig | Sveitarfélag og eigin héraðsstjórn |
| Ritari Sjanghæ-nefndar kommúnistaflokksins | Chen Liangyu |
| Borgarstjóri | Han Zheng |
| Flatarmál | 6.340,5 km² |
| Íbúafjöldi (2004) - þéttleiki |
17.420.000 2750/km² |
| Stærstu þjóðarbrot (2000) | Han - 99% Hui - 0,4% |
Sjanghæ (kínverska: 上海 pinyin: 
Shànghǎi; sjanghæíska: Zanhe) er stærsta borg Kína, staðsett við óshólma Yangtze-fljóts. Borgin er ein mikilvægasta menningar-, fjármála-, verslunar-, iðnaðar-, og samskiptamiðstöð Kína. Borgin er eitt af fjórum sveitarfélögum Alþýðulýðveldisins sem að hafa sömu stöðu og héruðin. Í Sjanghæ er líka stærsta höfn heims, hvað flutningamagn varðar, stærri en Singapúr og Rotterdam.
Lengst af var staðurinn aðeins rólegur fiskibær en á 20. öldinni varð hann að mikilvægustu borg Kína, miðpunkti alþýðumenningar, lasta, mennta og stjórnmálaumræðu á lýðveldistímanum. Eftir valdatöku kommúnista 1949 tók við hnignunarskeið í sögu borgarinnar þar sem mikil skattheimta lék hana grátt og stjórnvöld beittu sér gegn borgaralegum einkennum hennar sem voru kommúnistum lítt að skapi. Árið 1992 leyfði ríkisstjórnin endurreisn markaðshagkerfis og síðan þá hefur borgin vaxið afar hratt og leitt hina hröðu efnahagsþróun Kína, þar búa nú rúmar 17 milljónir manna sem að gerir hana að einni af stærstu borgum heims. Í nálægri framtíð stendur borgin frammi fyrir þeim áskorunum að endurheimta stöðu sína sem heimsborg og auka lífsgæði íbúa sinna, þar á meðal hinna fjölmörgu farandverkamanna sem að sækja þangað frá fátækari héruðum landsins.
[breyta] Nafnið
Kínversku táknin tvö (sjá til vinstri) sem að mynda nafn borgarinnar þýða bókstaflega „á“ og „sjór“, það mætti þýða sem „borgin við hafið“ eða „að fara á sjóinn“ sem er viðeigandi miðað við stöðu borgarinnar sem hafnarborgar. Framburðurinn á mállýsku heimamanna, sjanghæísku, er Son-he. Elstu heimildir um það eru frá tíma Song-veldisins (11. öld) þegar það var notað yfir bæ og ármót á þessu svæði.
Í kínversku er nafnið stundum stytt í Hù (沪) eða Shēn (申). Hið fyrra er dregið af Hu Du (沪渎) sem er eldra nafn árinnar sem nú er kölluð Suzhou. Hið seinna er dregið af nafni Chunshen Jun (春申君), aðalsmanni í Chu-konungdæminu (楚国) en á 3. öld f.Kr. hafði hann yfirráð yfir svæðinu þar sem Sjanghæ er nú, hann er nokkurskonar hetja í augum heimamanna. Íþróttalið og dagblöð borgarinnar nota oft táknið 申 í nöfnum sínum og stundum er Sjanghæ kölluð Shēnchéng (申城, borg Shēn).
Stöðu sinnar vegna hefur borgin verið nefnd ýmsum gælunöfnum, bæði af Kínverjum og vesturlandabúum. Þar á meðal eru nöfn eins og „París austursins“, „Drottning Austurlanda“ og „Perla Austurlanda“ en einnig öllu neikvæðari heiti eins og „hóra Asíu“ sem að festist við borgina á fyrrihluta 20. aldar vegna þess að mörgum þótti vændi og fíkniefnasala vera þar útbreidd.
