Gambia
Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Mestreechs aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.
| Gambia | |
 |
 |
 |
|
| Officieel taol | Ingels, Madinka, Wolof. Fula |
| Hoofstad | Banjul |
| Staotsvörm | Rippebliek |
| Staotshoof | Yahya Jammeh (sins 1994) |
| Groondgebeed % water |
10.380 km² 11,5% |
| Inwuners | 1,6 miljoen |
| Munt | Dalasi (GMD) |
| Tiedzaone | UTC |
| Nationale fiesdaag | 18 februari |
| Volkshymne | For the Gambia |
| Landcode | GMB |
| TLD | .gm |
| Tillefoon | +220 |
De Gambia is e land in westelik Afrika, aon de Atlantische Oceaan. 't Land besteit oet 'ne mer inkel tientalle kilometers breie stroek land vaan e paar hoonderd kilometer lengde um de Gambia-reveer en weurt behave de kösstroek gans umslote door Senegal. Op e paar eilandstaote nao is de Gambia 't kleinste land vaan Afrika. Hoofstad is Banjul, meh Serekunda is väöl groeter, feitelik de einege stad vaan beteikenis in 't land.
[bewirk] Administratief indeiling
Gambia is opgedeild in vief distrikte. De hoofstad Banjul vèlt daoboete en weurt gewoen es City gekinmerk. De districte zien:
- Lower River
- Central River
- North Bank
- Upper River
- Western
[bewirk] Demografie
De Gambia weurt bewoend door e groet aontal versjèllende volker, behurend bij de Niger-Kongo-A-volker, woevaan de Mandinka (42,3%) 't groets is. Daonao volge de Fulbe, de Wolof en de Diola. Zeker 95% vaan de bevolking is moslim; 't groetste deil vaan de res weurt oetgemaak de christene. Conflikte tösse de religies koume neet veur en in de Gambia zien zoewel christelike es islamitische fiesdage officieel.
[bewirk] Historie
De Gambia, die tot 't Riek vaan Songhai en Gana behuurd heet, weurt veur 't iers geneump in Arabische brónne vaan oet de negende en tiende iew. Veur de Arabiere waor 't e gebeed woe ze, via 'n handelsroute door de Sahara euver Timboektoe, slaove, goud en ivoor vaandaon haolde. Wie in de vieftiende iew de Portugeze bij 't land aonkaome waor 't oonderdeil vaan Mali. De Portugeze begóste hei handelsposte op te riechte en koloniseerde 't land um de reveer. Ze gaove 'm de naom gambia, wat "(ruil)handel" beteikent.
In 1588 woort de kolonie aon Ingeland verkoch; oonder James I begós me vaan hoegerhaand mèt de exploitatie. Tösse 1651 en 1661 waor de Gambia in Poolse han. De achtiende iew waor 'nen tied woerin de Ingelse en de Franse um de hiersjappij in 't gebeed strijde; bij 't Verdraag vaan Versailles (1783) kaom 't gebeed um de Gambia-reveer aon 't Vereineg Keuninkriek en de res, Senegal, aon Fraankriek. De grenze vaan allewijl laoge toen al bekaans vas.
In 1889 woort de Gambia 'n kroenkolonie. Dit blaof 't tot 't land in 1963 zelfbesteur kraog en in 1965 gans oonaofhenkelik woort. Tot 1970 waor de Gambia e keuninkriek mèt de Britse keuningin aon 't hoof, tenao woort 't 'n rippebliek. Gambia waor ein vaan de aajdste en stabielste Afrikaanse democratieë tot in 1994 'ne coup dao 'n ind aon maakde. Sinsdeen weurt 't land dictatoriaol geregeerd.
| Len in Afrika |
|---|
| Algerieë | Angola | Benin | Boeroendi | Burkina Faso | Centraal Afrika | Comore | Djiboeti | Egypte | Equatoriaal Guinee | Eritrea | Ethiopië | Gabon | Gambia | Ghana | Guinee | Guinee-Bissau | Ivoorkös | Kaapverdië | Kameroen | Kenia | Kongo (Brazzaville) | Kongo (Kinshasa) | Lesotho | Liberia | Libië | Madagaskar | Malawi | Mali | Marokko | Mauretanië | Mauritius | Mozambiek | Namibië | Niger | Nigeria | Oeganda | Roeanda | São Tomé en Príncipe | Seisjelle | Senegal | Sierra Leone | Soedaan | Somalië | Swaziland | Tanzania | Togo | Tsjaad | Tunesië | Westelike Sahara1 | Zambia | Zimbabwe | Zuud-Afrika |
| Aafhenkelike gebejer: Azore | Canarische eilen | Ceuta | Madeira | Mayotte | Melilla | Réunion | Sint-Helena |
| 1. Sins 1979 door Marokko bezat. |
