Egypte
Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Mestreechs aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.
| Egypte | |
 |
 |
 |
|
| Officieel taol | Arabisch |
| Houfstad | Caïro |
| Staotsvörm | Rippebliek (dictatuur) |
| Staotshouf | Hosni Mubarak (sins 1981) |
| premier | Achmed Nazif |
| Groondgebeed % water |
1.001.450 km² 0,6% |
| Einwoeners | 74,7 miljoen |
| Munt | Egyptisch pond (EGP) |
| Tiedzaone | UTC +2 |
| Nationale fiesdaag | 23 juli |
| Volkshymne | Biladi, biladi, biladi |
| Landcode | EGY |
| TLD | .eq |
| Tillefoon | +20 |
Egypte (مصر, Misr of Masr in Egyptisch dialek), officieel de Arabische Rippebliek Egypte (جمهوريّة مصرالعربيّة) is e land in 't oeterste noordooste vaan Afrika. 't land bevat ouch de Sinaï-weuste, die al tot Azië gerekend weurt. Hoofstad is Caïro. De naom Egypte is vaan Griekse orizjien (op zien beurt wier 'n vervörming vaan Hu-ka-Ptah) en stamp al oet de ajdheid; 't land herbergde daan ouch ein vaan de ierste minselike civilisaties. 't Land steit bekind es ein hoonderde kilometers lang oase in de Sahara-weuste; die weurt gevörmp door de Niel.
Inhawd |
[bewirk] Administratief indeiling
Egypte is ingedeild in 26 muhafazâh (gouverneminte), mèt ummer 'n groete stad es naomgever en cintrum.
|
|
|
[bewirk] Taole
Volkstaol vaan zoe good wie de ganse bevölking is Arabisch, in de Egyptische variant (de intellectuele spreke wel MSA). Ander taole weure veural door immigrante gesproke, wie Ingels en Frans. In de zeventiende ieuw of later is 't Koptisch, de imheimse taol vaan Egypte, oetgestörve geraak.
[bewirk] Historie
- Ajdheid
In 't veerde millennium veur Christus vörmde ziech in de Nielvallei 'n besjaving, die um 3200 v. Chr. door farao Menes tot eine staot vereineg woorte. In dit land oontstoonte e sjrif, oetgebreide steidebouw, handel, en expansie, die op 't eind tot in Palestina reikde. Nao de opkoms vaan 't Perzisch Riek kós Egypte ziech neet mier handhaove en in 341 v.Chr. veel de Daartegste dynastie door de Perzische inval. Later kaom 't land in Griekse (zuug Ptolemeeë), Roemeinse, Byzantiense en wier Perzische hen.
- Middelieuwe en Törksen tied
In de zevende ieuw vele de Arabiere Egypte binne, die d'n Islam brachte, 't Arabisch introduceerde en Caïro stiechtte. In 1250 stiechte de Mamloeke, 'n lokaal dynastie, 'nen eige Egyptische staot, los vaan 't kalifaat. Dit land blaof bestoon bis 1517 wie de Osmaanse Törke binnevele en 't land mier es drei ieuwe zouwe regere. 't Land waor sjatpliechteg aon de sultan, zoelaank me vaanoet Istanbul 't land nog kós controlere.
- Modernen tied
Wie in de achtiende en negentiende ieuw de mach vaan 't Osmaans Riek verzwakde begóste westerse machte invlood op 't land te kriege. In 1869 woort 't Suezkenaal geëupend, gefinancierd door Franse geldsjeters. In 1882 bezat 't vereineg Keuninkriek 't land, allewel tot 't formeel tot 't Osmaans Riek blaof hure, tot in 1914 d'n Ierste Wereldoorlog oetbraok. In 1922 woort 't groetendeils oonaofhenkelik. Vaan 1924 tot 1936 had 't land 'n westers georiënteerde constitutie en 'n liberaal regering. In 1953 woort de Rippebliek Egypte oetgerope. 'n Initiatief um al Arabische staote tot ei land te vereinege mislökde; vaan 1958 bis 1961 vörmde 't allein mèt Syrië de Vereinegde Arabische Rippebliek.
In 1981 kaom Hosni Mubarak aon de mach, dee veur 'n gemateg boetelandse polletiek zörgde (heer bemiddelde dèks tösse de Israëli's en Palestiene), meh in eige land oonder greujende kritiek kaom te stoon. In 2005 beloufde heer democratische electies.
[bewirk] Externe link
| Len in Afrika |
|---|
| Algerieë | Angola | Benin | Boeroendi | Burkina Faso | Centraal Afrika | Comore | Djiboeti | Egypte | Equatoriaal Guinee | Eritrea | Ethiopië | Gabon | Gambia | Ghana | Guinee | Guinee-Bissau | Ivoorkös | Kaapverdië | Kameroen | Kenia | Kongo (Brazzaville) | Kongo (Kinshasa) | Lesotho | Liberia | Libië | Madagaskar | Malawi | Mali | Marokko | Mauretanië | Mauritius | Mozambiek | Namibië | Niger | Nigeria | Oeganda | Roeanda | São Tomé en Príncipe | Seisjelle | Senegal | Sierra Leone | Soedaan | Somalië | Swaziland | Tanzania | Togo | Tsjaad | Tunesië | Westelike Sahara1 | Zambia | Zimbabwe | Zuud-Afrika |
| Aafhenkelike gebejer: Azore | Canarische eilen | Ceuta | Madeira | Mayotte | Melilla | Réunion | Sint-Helena |
| 1. Sins 1979 door Marokko bezat. |
