Liberia
Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Mestreechs aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.
| Liberia | |
 |
 |
 |
|
| Officieel taol | Ingels |
| Hoofstad | Monrovia |
| Staotsvörm | Rippebliek |
| Staotshoof | Gyude Bryant (sins 2003) |
| Groondgebeed % water |
111.370 km² 1% |
| Einwoeners | 3,3 miljoen |
| Munt | Liberiaansen dollar (LB$) |
| Tiedzaone | UTC 0 |
| Nationale fiesdaag | 26 juli |
| Volkshymne | All Hail, Liberia, Hail! |
| Landcode | LBR |
| TLD | .lb |
| Tillefoon | +231 |
Liberia is e land in Wes-Afrika, aon de Atlantische Oceaan, grènzend aon Sierra Leone, Guinee en de Ivoorkös. Hoofstad is Monrovia. Liberia is in de negentiende ieuw gestiech door Amerikaanse negers die nao hun oontslaag es slaof nao Afrika wouwe trökkiere. De naom is aofgeleid vaan 't Latiens liber, "vrij".
[bewirk] Administratief indeiling
Liberia is verdeild in 15 counties.
|
|
[bewirk] Demografie
De de oorsprunkelike bewoeners bestoon oet 16 versjèllende stamme, boevaan de Kpelle de groetste zien. De mach weurt evels veurnaomelik gehawwe door de Amerikaanse negers, die oongevier 5% vaan de bevolking oetmake en Ingels spreke. Ingels is nog ummertouw de eineg officieel taol vaan Liberia. Wijers woene dao 'n aonzeenlik aontal Libaneze en Indiërs. Umtot 't gein Europese kolonie waor en door de börgeroorlog woene dao weineg blanke.
[bewirk] Historie
In 1461 landde de Portugeze hei en ze zouwe later e paar handelsposte vestege, meh wie in d'n Tachtegjaoregen Oorlog de Nederlanders conflicte mèt Portugal kraoge en de Goudkös ('t medèrn Gana) confisqueerde verweusde ze de poste in 't gebeed vaan 't huieg Liberia, wat tot in de negentiende ieuw oonbezat zouw blieve. In 1822 vestegde de Vereinegde Staote hei 'n kolonie, die ze leet kolonisere mèt vrijgelaote slaove, meh in 1847 splitsde de koloniste ziech aof; daomèt woort Liberia es ierste Afrikaans land oonaofhenkelik. Allewel tot Liberia op ideologische grun gevörmp waor es "natie vaan vrij gekleurde men" waort 't zeker gei "zwat Israël": de koloniste voolte ziech Amerikane en riechde 't land ouch nao Amerikaans model in. De umringende groetmachte Groet-Brittannië en Frankriek perbeerde 't land te kolonisere, en door mismanagement kaom 't land herhaoldelik in financieel probleme. Vaanaof 1877 waor 't e dictatuur. In de twintegste ieuw kaom Liberia get oet zien isolemint, oonder ander dinger door investeringe oet de VS en steun aon de Geallieerde in d'n Twiede Wereldoorlog.
In 1980 pleegde d'n inlandse sergeant Samuel Kanyon Doe 'ne coup, boemèt 'n ind kaom aon oonderhaaf ieuw Americo-Liberiaanse regering. In 1989 begóste de Americo-Liberiane trök te vechte, boemèt de Liberiaanse Börgeroolog begós. Wie die in 1996 eindegde organiseerde me verkezinge en sjreef me 'n nui constitutie (de veurige, vaan 1847, waor in 1984 door Doe aofgesjaf). Charles Taylor woort in 't jaor dao-op tot president gekoze. In 1999 begós 'ne nuie börgeroorlog, wat Taylor oeteindelik in 2003 dwong nao Nigeria oet te wieke. 
| Len in Afrika |
|---|
| Algerieë | Angola | Benin | Boeroendi | Burkina Faso | Centraal Afrika | Comore | Djiboeti | Egypte | Equatoriaal Guinee | Eritrea | Ethiopië | Gabon | Gambia | Ghana | Guinee | Guinee-Bissau | Ivoorkös | Kaapverdië | Kameroen | Kenia | Kongo (Brazzaville) | Kongo (Kinshasa) | Lesotho | Liberia | Libië | Madagaskar | Malawi | Mali | Marokko | Mauretanië | Mauritius | Mozambiek | Namibië | Niger | Nigeria | Oeganda | Roeanda | São Tomé en Príncipe | Seisjelle | Senegal | Sierra Leone | Soedaan | Somalië | Swaziland | Tanzania | Togo | Tsjaad | Tunesië | Westelike Sahara1 | Zambia | Zimbabwe | Zuud-Afrika |
| Aafhenkelike gebejer: Azore | Canarische eilen | Ceuta | Madeira | Mayotte | Melilla | Réunion | Sint-Helena |
| 1. Sins 1979 door Marokko bezat. |
