Michelangelo Buonarroti
Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Valkebergs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Valkebergs aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.
Michelangelo Buonarroti (6 mièrt 1475 - 18 februari 1564) waor 'ne Italiaanse sjilder, beeldhouwer, arsjitek en diechter oet de tied van de Renaissance.
Inhawd |
[bewirk] Leve
Michelangelo woort gebore es Michelangelo di Lodovice Buonarroti Simoni in Caprese, vlakbie Arezzo in Toscane. Hae besjliesde tege de zin van ziene pap dat hae kunstenaer wol were. Vanaaf 1488 góng hae in de lièr bie Domenico Ghirlandaio. Via häöm kaom 'r in contak mèt Lorenzo de' Medici, de heersjer euver Florence in daen tied. Hae ging tösje 1490 en 1492 nao de sjoal die door Lorenzo waor gesjtiech en lièrde dao versjillende belangrieke kunstenaersj kènne.
Wie Lorenzo sjtorf, wol ziene zoon Piero de' Medici neet de rol van mecenas euvernumme. Michelangelo ging weg oet Florence en vestigde ziech in Bologna. In 1496 woort 'r door kardinaal San Giorgio nao Roame gehaold. Hie maakde hae ónder invlood van de beelde oet de Romeinse oudheid de Bacchus en zien beroemde Pietà.
Veer jaor later ging Michelangelo weer truuk nao Florence, woa hae zien bekèndste werk maakde, de marmere David.
In 1505 woort Michelangelo weer nao Roame gehaold, deze kièr door paus Julius II, dae wol dat 'r zien graafmonument zou óntwerpe. Hae begoes hiemèt, meh zie werk woort ummer onderbroke door nuuj opdrachte, woa-ónder die veur 't besjildere van 't plafón van de Sixtijnse Kapel. Aan dees sjilderinge wèrkde hae van 1508 tot 1512.
In 1513 sjtorf Julius II en ziene opvolger, paus Leo X, vroog Michelangelo um 't exterieur van de San Lorenzo-kèrk in Florence te vernuje en te versere mèt beelde. Hae accepteerde de opdrach, meh oeteindelik zou diet projek noats aafkómme.
Tussje 1522 en 1534 woonde Michelangelo in Florence en wèrkde hae veur 't groatste deil in opdrach van de familie de' Medici.
Vanaaf 1534 begoes 'r te wèrke aan 't fresco van 't Lètste Oordeil, achter 't altaor van de Sixtijnse Kapel. Michelangelo wèrkde hie-aan tot 1541. In 1546 woort Michelangelo beneump tot hoofarchitek van de Sint-Pieter in Roame.
Op 18 februari 1564 sjtorf Michelangelo in Roame.
[bewirk] Bekèndste werke
[bewirk] Sjilderieje
- Plafon van de Sixtijnse Kapel, mèt scènes oet 't Biebelbook Genesis
- Lètste Oordeil in de Sixtijnse Kapel
[bewirk] Beeldhouwwerke
- Pietà
- David
- Sjtervende sjlaaf
- Graafmonumente veur Giovanni en Lorenzo de' Medici in Florence
[bewirk] Architectuur
- Óntwerp van 't Campidoglio (Capitool) in Roame
- Óntwerp van de koepel van de Sint-Pieter in Roame, voltoajd door Giacomo della Porta
