Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Dr stimmlose postalveolare Frikativ isch e Konsonant wo i viilene Sproche vorchunt. Im Alemannische wird er meischtens mitem Trigraph <sch> gschrybe. I viilene Sproche wo de Luut hen wird er ällewell mit grundeti Lippe (labialisiert) usgsproche, so im Alemannische, Änglische, Italienische oder Französische.
- S'isch e Frikativ; er wird erzeugt indäm dr Luftstrom druch e Engi im Mund druggt wird.
- S'isch e postalveolarer Konsonant; er wird mit dr Zungespitze hinter de Alveole artikuliert.
- D'Phonation isch stimmlos; er wird produziert ohni dass d'Stimmbänder vibriere.
- S'isch e Oraler Konsonant; d'Luft entwycht durch de Mund.
- S'isch e zentraler Konsonant; dr Luftstrom gangt über d'Mitti vo dr Zunge, aastatt um d'Syte.
- S'isch e egressiver Konsonant; er wird durch s'Ussatme durch d'Lunge erzeugt während d'Glottis gschlosse blybt.
[ändere] Verbreitig
- Im Alemannische wird de Konsonant durch <sch> oder vor /p/ un /t/ mit <s> oder <sch> kennzeichnet; z.B "Schüüni" (IPA: /ʃyːni/) oder "Sproch" (/ʃprɒx/). D'Buechstabekombination <sch> leitet sich vo dr historische Ussproch als /sk/ ab, wo z'erscht züe /sx/ un derno züe /ʃ/ worre isch, <sch> also würkli als "s + ch" usgsproche worre isch.
- Im Änglische wird de Luut verschiede gschrybe: "sheep" /ʃip/, "sure" /ʃʊɹ/, "passion" /pʰæʃən/, "nation" /neɪʃən/, "glacial" /gleɪʃəl/.
- Im Französische wird de Luut durch en <ch> kennzeichnet, z.B "chat" (Chatzerolli, IPA: /ʃa/). Mangi Elsässer schrybe deswege au im Alemannische <ch> für <sch>, z.B "chlouk" für "Schluck".
Konsonante |
Lueg au: IPA, Vokale |
Pulmonale |
Bilabial |
Labiodental |
Dental |
Alveolar |
Postalv. |
Retroflex |
Palatal |
Velar |
Uvular |
Pharyngal |
Epiglottal |
Glottal |
|
stl. |
sth. |
stl. |
sth. |
stl. |
sth. |
stl. |
sth. |
stl. |
sth. |
stl. |
sth. |
stl. |
sth. |
stl. |
sth. |
stl. |
sth. |
stl. |
sth. |
stl. |
sth. |
stl. |
sth. |
|
nüt-pulmonischi Zeiche |
Nasal |
|
m |
|
ɱ |
|
|
|
n |
|
|
|
ɳ |
|
ɲ |
|
ŋ |
|
ɴ |
|
|
|
|
|
|
Schnalzluut |
ʘ |
ǀ |
ǃ |
ǂ |
ǁ |
Plosive |
p |
b |
• |
• |
|
|
t |
d |
|
|
ʈ |
ɖ |
c |
ɟ |
k |
ɡ |
q |
ɢ |
|
|
ʡ |
ʔ |
|
Implosiv |
ɓ |
ɗ |
ʄ |
ɠ |
ʛ |
Frikativ |
ɸ |
β |
f |
v |
θ |
ð |
s |
z |
ʃ |
ʒ |
ʂ |
ʐ |
ç |
ʝ |
x |
ɣ |
χ |
ʁ |
ħ |
ʕ |
ʜ |
ʢ |
h |
ɦ |
Ejektiv |
pʼ |
tʼ |
kʼ |
qʼ |
sʼ |
Approximante |
|
β̞ |
|
ʋ |
|
|
|
ɹ |
|
|
|
ɻ |
|
j |
|
ɰ |
|
ʁ̞ |
|
|
|
|
andri Laterale |
ɺ |
ɫ |
Vibrante |
|
ʙ |
|
|
|
|
|
r |
|
|
|
• |
|
|
|
|
|
ʀ |
|
|
|
• |
|
|
|
Co-artikulierti Approximante |
ʍ |
w |
ɥ |
Flap/Tap |
|
• |
|
ѵ |
|
|
|
ɾ |
|
|
|
ɽ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
|
|
co-artikulierti Frikativ |
ɕ |
ʑ |
ɧ |
Laterale Frikative |
|
|
|
|
|
|
ɬ |
ɮ |
|
|
• |
|
• |
|
• |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Affrikate |
p̪f |
ʦ |
ʧ |
ʤ |
kx |
Lateral Approximante |
|
|
|
|
|
|
|
l |
|
|
|
ɭ |
|
ʎ |
|
ʟ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|