Старословенско писмо

Од Википедија, слободна енциклопедија

Од О писмєньхъ на Црноризец Храбар

Старословенската кирилица (старословенско писмо или црковнословенско писмо) било писмо измислено за време на Првото Бугарско царство во 10-тиот век за пишување на старословенскиот јазик.

Со тоа што христијанството станала официјална државна религија во 864, кнез Борис I побарал да се направи соодветна азбука. Климент Охридски ја составил азбуката и ја именувал по својот учител, Кирил, мисионер кој заедно со својот брат, Методиј ја измислиле глаголицата која била претходна азбука наменета за словенските јазици и служела како делумна основа за кирилицата. Во кирлицата исто така може да се видат влијанија од грчкото, латинското, па дури и од хебрејското писмо.

През следните векови, кирилицата се адаптирала на промените во говорниот јазик, развила регионални варијации за задоволување на локалните потреби и била предмет на академски реформи и политички декрети. Варијации на кирилицата се употребуваат како писма кај јазиците ширум источна Европа и Азија.

Белешка: Оваа статија содржи ИФА-фонетски знаци во Уникод.

[уреди] Азбуката

Уникод	Име (Кирилица)	Име (транслитерирано)	Име (ИФА)	Транслитерација во македонски	ИФА
А а	АЗЪ	azǔ	[aʒʌ]	а	[a]
Б б	БѸКИ	buky	[buki]	б	[b]
В в	ВѢДИ	vědě	[vɛdi]	в	[v]
Г г	ГЛАГОЛИ	glagoli	[glagoli]	г	[g]
Д д	ДОБРО	dobro	[dobro]	д	[d]
Є є	ѤСТЬ	estǐ	[iɛstɪ]	е	[ɛ]
Ж ж	ЖИВѢТЄ	živěte	[ʒivɛtɛ], [ʒivjɛtɛ]	ж	[ʒ]
Ѕ ѕ	ЅѢЛО	dzělo	[ʣɛlo], [ʣjɛlo]	ѕ	[dz], [z]
З з	ЗЄМЛIА	zeml’ja	[zemlja]	з	[z]
И и	ИЖЄ	iže	[iʒɛ]	и	[i]
І і / Ї ї	И	i	[i]	и	[i]
К к	КАКО	kako	[kako]	к	[k]
Л л	ЛЮДИѤ	ljudije	[ljudijɛ]	л	[l]
М м	МЫСЛИТЄ	mūslite	[muslitɛ]	м	[m]
Н н	НАШЬ	našǐ	[naʃɪ]	н	[n]
О о	ОНЪ	onǔ	[onʌ]	о	[o]
П п	ПОКОИ	pokoi	[pokoj]	п	[p]
Р р	РЬЦИ	rǐci	[rɪʦi]	р	[r]
С с	СЛОВО	slovo	[slovo]	с	[s]
Т т	ТВРЬДО	tvrǐdo	[tvrɪdo], [tfrɪdo]	т	[t]
Ѹ ѹ	ѸКЪ	ukǔ	[ukʌ]	у	[u]
Ф ф	ФРЬТЪ	frǐtǔ	[frɪtʌ]	ф	[f]
Х х	ХѢРЪ	xěrǔ	[xɛrʌ]? [xjɛrʌ]?	х	[x]
Ѡ ѡ	ОТЪ	otǔ	[otʌ]	о	[oː]
Ц ц	ЦИ	ci	[ʦi]	ц	[ʦ]
Ч ч	ЧРЬВЬ	červ	[ʧrɪvɪ]	ч	[ʧ]
Ш ш	ША	ša	[ʃa]	ш	[ʃ]
Щ щ	ШТА	šta	[ʃta]	шт, шч	[ʃt], [ʃʧ]
Ъ ъ	ѤРЪ	jerǔ	[jɛrʌ]	'	[ʌ]
Ы ы	ѤРЫ	jerū	[jɛry]	' + и	[y]
Ь ь	ѤРЬ	jerǐ	[jɛrɪ]	ии	[ɪ]
Ѣ ѣ	ЯТЬ	jatǐ	[jatɪ]	је	[jɛ]
Ю ю	Ю	ju	[ju]	ју	[iu]
Я я	(И)Я	ja	[ja]	jа	[ja]
Ѧ ѧ	ѦСЪ	ęsǔ	[ɛ̃s]	е назално	[ɛ̃]
Ѩ ѩ	ѨСЪ	jęsǔ	[jɛ̃s]	ј + е назално	[jɛ̃]
Ѫ ѫ	ѪСЪ	ǫsǔ	[ɔ̃s]	о назално	[ɔ̃]
Ѭ ѭ	ѬСЪ	jǫsǔ	[jɔ̃s]	ј + о назално	[jɔ̃]
Ѯ ѯ	КСИ	ksi	[k͡si]	кс	[k͡s]
Ѱ ѱ	ПСИ	psi	[p͡si]	пс	[p͡s]
Ѳ ѳ	ФИТА	fita	[fita]	меѓу т и ф (англ. „th“)	[t], [θ], [f]
Ѵ ѵ	ИЖИЦА	ižica	[iʒiʦa]	и или в	[ɪ], [y]
Ѥ ѥ	(И)Ѥ	jeː	[jɛ]	ие	[iɛ]
Ћ ћ	ДѤРВ	đerv, djerv	[ʤɛrv], [djɛrv]	ќ, ћ	[ʤ], [dj]
Ѿ ѿ	ОТЪ	otǔ	[otʌ]	от	[ot]

[уреди] Броеви, дијакритика и интерпункција

Секоја буква имала и нумеричка вредност. Врз низа зборови се ставало т.н. титло кое укажувало на фактот дека тие букви треба да се сметаат за броеви.Видете кирилични броеви, Титло.

Неколку дијакритики, преземени од политонската грчка ортографија, исто така се употребувале (овие може да не се прикажуваат правилно кај секој интернет пребарувач; тие треба да бидат директно над буквцата, а не горе надесно)

Интерпункциски знаци: