Karnivoru
Minn Wikipedija, l-enċiklopedija ħielsa.
Karnivoru (mil-Latin "carne" - karni li tfisser laħam u "vorare" - -voru li tfisser taħtaf u tibla l-ikel), huwa definit bħala annimal b' diet li tkun tikkonsisti primarjament jew esklużivament mill-laħam kemm ta' annimali ħajjin kif ukoll mejjtin. Annimali li jieklu esklużivament laħam jissejħu krnivori obligati.
Il-kelma tirreferi ukoll għal mammiferi ta' l-ordni Carnivora, li ħafna minnhom (iżda mhux kollha), jidħlu fl-ewwel definizjoni. L-orsijiet huma eżempju ċar ta' membri fl-ordni Carnivora li mhumiex karnivori obligati. Il-karnivori ukoll bħal erbivori hemm minnhom speċjalizzati bħal dawk li jieklu primarjament jew esklużivament insetti li jissejħu insektivori jew insettivori, u dawk li jieklu primarjament jew esklużivament ħut u dawn jissejħu pixxivori.
Hemm ukoll kemm il-ġeneru u ftit mijjiet ta' speċi ta' pjanti karnivori, għalkemm ħafna drabi dawn huma primarjament insettivori speċjalizzazjoni ta' karnivoriżmu.
Werrej |
[editja] Karatteristiċi tal-Karnivori
Karatteristiċi kommunement assoċati mal-karnivori jinkludu organi li jgħinu il-ħtief u l-iżlugar ta' l-annimal preda jew kaċċa (is-snin u l-artilji jservu dawn il-funzjionijiet f' ħafna speċi ta' annimali vertebrati) u l-istatus bħala predatur jew kaċċatur. Fil-verita, dawn l-assumazzjonijiet jistgħu jatgħu mpressjoni ħażina, għax uħud mil-karnivori ma' jikkaċċawx u huma nekrofaġi (għalkemm il-biċċa l-kbira tal-karnivori predaturi jew kaċċaturi kull meta tinqala l-opportunita ta' nekrofaġija dawn jaħtfuha ukoll).
[editja] Karnivori Obligati
Karnivoru obligat jew karnivoru ta' veru huwa annimal li jikkonsma jew li d-dieta tiegħu tikkonsisti biss mill-laħam. Dawn jistgħu jieklu prodotti oħrajn ukoll, speċjalment prodotti li ġejjin mill-annimali bħal ġobon u mudullun jew sustanzi ħelwin bħall-għasel, iżda peress li dawn mhumiex essenzjali, ma jiġux ikkunsmati regolarment. Il-karnivori obligati mhumiex magħmra fisikament, biex ikollhom diġestjoni effiċenti tal-pjanti, infatti uħud mill-mammiferi karnivori jieklu l-ħxejjex speċifikament bħala emetiku.
[editja] Materjal tal-Pjanti
Fil-biċċa l-kbira tal-każi, ftit materjal tal-pjanti huwa essenzjali għal dieta adegwata, partikolarment f' rigward ta' mineralminerali, vitamini u fibra. Ħafna mill-karnivori fis-selvaġġ jikkunsmaw dan kollu mis-sistema tad-diġestjoni tal-annimali li jkunu qatlu. Minnbarra hekk, ħafna speċi ta' karnivori jieklu id-demel ta' l-annimali erbivori, presumibilment biex jakkwistaw nutrijenti essenzjali li huma neqsin fid-dieta tagħhom u li m' hemmx mod ieħor kif jistgħu jakkwistawhom, peress li s-snien u s-sistema tad-diestjoni li huma magħmra b' hija mhumiex effiċjenti u ma jippermetux l-ipproċessar tal-pjanti.
[editja] Eżempji ta' Annimali Karnivori
- Mammiferi: xitan tat-tasmanja, qtates, klieb, jeni, ors polari, bumerini, iljuni tal-baħar u balini bis-snien.
- Għasafar: ajkli, isqra, kokk, pingwini u pelikani.
- Amfibjani: żrinġijiet u salamandri
- Rettili: sriep, gremxul u kukudrili.
- Ħut: klieb il-baħar u tonn.
- Invertebrati: qarnit, klamari, brimb, skorpjumi u ħafna speċi ta' insetti.
[editja] Ara Ukoll
[editja] Referenzi
- Frank, L. 1996. Female masculinization in the spotted hyena: Endocrinology, behavioral ecology, and evolution. Pp. 78-131 in J. L. Gittleman, ed. Carnivore Behavior, Ecology, and Evolution, vol. 2. Ithaca: Cornell University Press.
- King, C. 1989. The advantages and disadvantages of small size to weasels, Mustela species. Pp. 302-334 in J. L. Gittleman, ed. Carnivore Behavior, Ecology, and Evolution, vol. 1. Ithaca: Cornell University Press.
- Korpimaki, E., K. Norrdahl. 1989. Avian predation on mustelids in Europe 1. Occurrence and effects on body size variation and life traits. Oikos, 55(2): 205-215.
- Flynn et al: Filoġenija Molekolari ta' l-ordni Carnivora
- Wesley-Hunt: Filoġenija tal-Karnivori.
- Stampi ta' mħuħ ta' speċi Karnivori b' resoluzjoniji għolja.
