Belzec
Van Wikipedia
Belzec, in het Lublin-district in Polen, was het eerste Duitse vernietigingskamp dat tijdens de Tweede Wereldoorlog door de nazi's in gebruik werd genomen. Het kamp werd gecreëerd voor Aktion Reinhard tijdens de Holocaust. In 1942 werden de eerste gevangenen naar Belzec gedeporteerd. De plek waar het vernietigingskamp gebouwd werd had gedurende 1940 al gediend als werkkamp voor gearresteerde Poolse joden.
Op 13 oktober 1941 gaf Heinrich Himmler de SS-Brigadeführer van het gebied, Odilo Globocnik, de opdracht om een concentratiekamp te bouwen. Belzec werd uitgekozen als locatie omdat het op de grens van twee districten (Lublin en Galicië) lag: joden uit beide gebieden konden dus naar hetzelfde kamp worden gedeporteerd. Ook was er al een treinspoor aanwezig, wat vervoer naar het toekomstige kamp versoepelde. Bovendien was door de arbeiders van het voormalige werkkamp een gat gegraven, dat oorspronkelijk een militaire functie had, maar dat nu als massagraf dienst kon doen. In november 1941 begon Obersturmführer Richard Thomalla met de bouw, geholpen door Poolse burgers en joodse arbeiders. Het kamp werd in maart 1942 voltooid.
De leiding over Belzec werd gegeven aan Christian Wirth en Gottlieb Hering, die beide bij de Duitse politie hadden gewerkt en actief betrokken waren geweest bij het euthanasie-programma van het Derde Rijk. Wirth was verantwoordelijk geweest voor het vergassen van gehandicapten in Brandenburg tijdens de jaren '30. In Belzec werd gekozen voor vaste gaskamers, die gebruik maakten van koolstofmonoxide. In Chelmno waren vrachtwagens gebruikt voor het vergassen, maar dit bleek te inefficiënt voor het aantal slachtoffers dat op deze manier om het leven gebracht moest worden. Op de laatste dag dat Belzec in Duitse handen was, werden nog joodse kantoormedewerkers vergast om hen het zwijgen op te leggen.
De drie gaskamers van het kamp werden op 17 maart 1942 in gebruik genomen en zagen er uit als houten barakken, om geen argwaan te wekken bij de mensen die net arriveerden. Vanaf het perron werd de meerderheid van de gevangenen direct de gaskamer in gedreven en vergast; een minderheid werd uitgekozen om de lichamen vanuit de gaskamers te verslepen en te begraven, en hun kleding en andere bezittingen te sorteren. Deze arbeiders werden periodiek ook omgebracht, om een opstand te voorkomen. Het vernietigingsproces verliep niet zonder problemen: het mechanisme dat het gas naar de gaskamers pompte ging vaak stuk, en de lijken, die in massagraven gestort werden, zwollen op door de warmte van het ontbindingsproces en kwamen bloot te liggen. Dit laatste werd in latere vernietigingskampen gecorrigeerd door de doden te cremeren.
De eerste gaskamers werden uiteindelijk vervangen door zes nieuwe, die een veel grotere capaciteit hadden. Zo'n duizend mensen konden nu per keer vergast worden. Desondanks arriveerde in december 1942 het laatste transport in Belzec, omdat tegen die tijd de joodse bevolking van Lublin en Galicië vrijwel geheel was uitgeroeid. De SS besliste dat Auschwitz-Birkenau de overgebleven gevangenen wel aankon.
Uiteindelijk werden in Belzec ongeveer 436.000 mensen vermoord. Het merendeel was joods, maar ook een aantal zigeuners werd in het kamp omgebracht. Het aantal overlevenden is miniem: van slechts twee gevangenen is bekend dat ze de verschrikkingen van Belzec hebben overleefd. Christian Wirth, de hoofdcommandant, werd in 1944 in Italië vermoord. Gottlieb Hering stierf in de herfst van 1945 in een veldhospitaal in Heilbronn. Slechts één SS'er die in het kamp had gewerkt, Josef Oberhauser, werd voor een rechtbank gebracht. In 1965 werd hij tot 4,5 jaar cel veroordeeld. Hij stierf in 1979.
