Jordaan (Amsterdam)
Van Wikipedia
|
||
| Gemeente | Amsterdam | |
| Stadsdeel | Amsterdam-Centrum | |
| District | {{{district}}} | |
| Coördinaten | ||
| Coördinaten | {{{coördinaten}}} | |
| Oppervlakte | ||
| - Land | {{{opp land}}} km² | |
| - Water | {{{opp water}}} km² | |
| Inwoners | ||
| Dichtheid | ||
| Postcode | ||
| Website | ||
De Jordaan is een wijk in Amsterdam die wordt begrensd door het water van de Prinsengracht en de Lijnbaansgracht, respectievelijk de Brouwersgracht en de Leidsegracht. Tijdens de bouw van de Jordaan in de eerste helft van de 17e eeuw heeft men het patroon van de oude poldersloten gevolgd, dit in tegenstelling tot de grachtengordel (Herengracht-Keizersgracht-Prinsengracht), met tot gevolg dat de straten in de Jordaan vaak scheef en schuin op de overige straten en grachten staan. De Jordaan was met zijn kleine huisjes van oudsher een typische volksbuurt. Er waren ook veel ambachtslieden en kleine bedrijven gevestigd.
Maar aan het einde van de twintigste eeuw werd het 'hip' om er te wonen en schoten de huizenprijzen omhoog, waardoor veel huizen te duur werden voor de oorspronkelijke bewoners. Deze zagen zich gedwongen om hun geliefde Jordaan te verlaten en veel oud-Jordanezen wonen daarom nu met name in Purmerend en Almere. Ook zijn de meeste bedrijven inmiddels vervangen door woningen.
Inhoud |
[bewerk] De naam Jordaan
Toen de Jordaan gebouwd werd kreeg het de naam 'Het Nieuwe Werck', pas in 1718 duikt de eerste keer de naam Jordaan op in een gedicht van Robert Hennebo genaamd "Lof der Jenever": met de naam 'Jordaan' bedoelde men de Prinsengracht. Er volgen nog meer voorbeelden in 1719 en 1720, 1724 enz. maar pas van af 1733 worden in teksten de buurt als Jordaan aangeduid. Men zei dan: 'de buurt achter de Jordaan (Prinsengracht)', men verwees daarbij ook naar het Franzenpad dat later de Goudsbloemgracht is gaan heten en, nadat deze gedempt werd, in 1857 de Willem(s)straat gedoopt naar de vroegere Koning Willem I.
Er zijn overigens meerdere theorieën over het ontstaan van de naam Jordaan. De andere theorieën zijn: rond 1810, tijdens de Franse overheersing, kwam het verhaal dat de naam Jordaan kwam van "Jardin" ('tuin' in het frans), naar de vele bloemnamen van de straten en grachten in de Jordaan. Er is echter nergens enige publicatie die dat bewijst.
De naam Jordaan zou afkomstig zijn van "de Jordanne," een riviertje in het Massif Central (Aurillac) in Frankrijk waar een groep Franse immigranten vandaan kwam. Dan zou er een familie gewoond hebben die de naam "Jourdain " droeg. Ook was er een 'gang' of steeg die de Jordaens-Jordanengang genoemd werd.
Of de naam Jordaan zou komen van 'Jurisdictie', verbasterd tot Jordiks. Men verwees naar het gebied dat tegen de oude stadswallen aan lag voordat het Nieuwe Werck (Jordaan) werd gebouwd. Ook is er gedacht aan de sterke Doopsgezinde gemeente die rond 1650 actief was en er een praktijk van dompelen of dopen op na hield, zoals Johannes de Doper deed in de Bijbelse Jordaan (matth.3).
Maar de meest wetenschappelijke verklaring is die van de Jordaan als Prinsengracht waarna de naam is overgesprongen op de buurt erachter. Er heeft een onderzoek van de Gemeente Amsterdam plaatsgevonden door de Commissie Heemkennis Amsterdam 1959, genaamd "De Amsterdamse Jordaan. Een onderzoek naar de oorsprong van de naam" door J.Z. Kannegieter.
[bewerk] Grachten
In de Jordaan waren elf grachten: van noord naar zuid: Palmgracht, Goudsbloemgracht, Lindengracht, Anjeliersgracht, Egelantiersgracht, Bloemgracht, Rozengracht, Lauriergracht, Elandsgracht, Looiersgracht en Passeerdersgracht.
In de tweede helft van de 19e eeuw werden er zes grachten gedempt: Palmgracht, Goudsbloemgracht, Lindengracht, Anjeliersgracht, Rozengracht en Elandsgracht. De Goudsbloemgracht heet sindsdien Willemsstraat en de Anjeliersgracht heet nu Westerstraat. Reden van demping was de slechte waterkwaliteit en het maken van ruimte voor het verkeer. De Rozengracht werd een belangrijke (tram)verbinding tussen het centrum en de wijken ten westen van de Singelgracht. Sindsdien zijn er diverse plannen geweest om grachten te ontdempen, maar deze leidden tot veel verzet van de winkeliers.
Op 4 juli 1934 zijn er in de Jordaan onlusten uitgebroken. Zie Jordaanoproer.
De tramlijnen 13, 14 en 17 rijden over de Rozengracht door de Jordaan.
[bewerk] Beroemde Jordanezen
Eind negentiende eeuw werden in de Jordaan twee volkjongens geboren die beiden beroemde pedagogen werden: Theo Thijssen en Jan Ligthart. Aan de eerste, behalve pedagoog ook een groot schrijver, is in de Jordaan een klein museum gewijd.
In de twintigste eeuw bracht de Jordaan vele muzikale talenten voort, allen met een typisch 'Mokums' stemgeluid. Voorbeelden daarvan zijn de zangers Johnny Jordaan en Willy Alberti, de zangeres Tante Leen, de accordeonvirtuoos Johnny Meijer en zanger Manke Nelis. Aan de rand van de Jordaan staan op de kop van de Elandsgracht op het Johnny Jordaanplein de bronzen standbeelden van Johnny Jordaan, Tante Leen, Johnny Meijer en Manke Nelis. Jaarlijks wordt in september het Jordaanfestival gehouden, met veel 'Jordaanse' muziek.
Ook een bekende Jordanese is Nel Veerkamp (1928) van de reallife-soap De Veerkampjes.
