Kopertijd
Van Wikipedia
| Drieperiodensysteem | |||||||
| Holo- ceen |
Historische Tijd | ||||||
| La Tène-periode | Proto- historie |
||||||
| Hallstatt-periode | |||||||
| IJzertijd | |||||||
| Laat | |||||||
| Midden | |||||||
| Vroeg | |||||||
| Bronstijd | |||||||
| Neolithicum | Kopertijd | ||||||
| Laat | Pre- historie |
||||||
| Midden | |||||||
| Vroeg | |||||||
| Mesoli- thicum of Epipaleo- lithicum |
Laat | ||||||
| Midden | |||||||
| Vroeg | |||||||
| Pleis- toceen |
Paleo- lithicum | Laat | |||||
| Midden | |||||||
| Vroeg | |||||||
| Steentijd | |||||||
De kopertijd, ook kopersteentijd of chalcolithicum genoemd, is een periode die ook wel als het laatste deel van de jonge steentijd wordt beschouwd, waarin de mens leerde het metaal koper te bewerken en er gereedschappen van te maken.
De oudste kopervondsten stammen uit Anatolië, ca. 8000 v. Chr. Aanvankelijk werd alleen koper gebruikt zoals dat in de natuur voorkomt. Pas in het 5e millennium v. Chr. werd ontdekt dat bepaalde ertsen, wanneer ze verhit worden, ook koper opleveren. Hiervoor had men wel speciale ovens nodig: een gewoon houtskoolvuur wordt nooit warmer dan 700°C, en het smeltpunt van koper ligt bij 1085°C.
Koper is een zacht metaal en niet erg geschikt voor gereedschappen. Door toevoeging van kleine hoeveelheden van een ander metaal wordt het veel sterker. Het beste werkt hiervoor tin: bij de toevoeging van tin aan koper ontstaat brons, dit is een z.g. legering, de volgende belangrijke stap. Na verloop van tijd kwam brons meer algemeen voor, waarmee de kopertijd (of, als dit niet als een afzonderlijke periode wordt geteld, de steentijd) eindigt, en de bronstijd begint. In Nederland zijn wel wat koperen voorwerpen gevonden maar is niet echt sprake van een aparte kopertijd voor het begin van de bronstijd. Men moet echter altijd bedenken dat metalen kostbaar waren en dat voorwerpen daarom in de regel werden omgesmolten. Dit verklaart waarom we bijvoorbeeld weinig of geen gereedschappen terugvinden waarmee de oude Egyptenaren beeldhouwden. Andersom kunnen hier en daar natuurlijk ook metalen voorwerpen uit eerdere tijd zijn bewaard, omdat er een specifieke waarde werd aan gehecht (familiale, rituele, didactische, emotionele, ... ) of gewoon omdat iemand zich geen nieuwe kon veroorloven.
De ca. 5300 jaar oude ijsmummie Ötzi had tot verrassing van de archeologen een koperen bijl bij zich, wat de kopertijd in die regio een stuk naar voren verplaatste. In het koper van deze bijl is een aanzienlijk gehalte arsenicum aangetroffen. Misschien is dit element gebruikt om het metaal koper een grotere hardheid te verschaffen voordat men ontdekte dat de toevoeging van tin zich hier beter toe leende, maar het is waarschijnlijker dat het arsenicum zich al van nature in het kopererts bevond.
