Lijst van bisschoppen van Utrecht
Van Wikipedia
Over de eerste bisschoppen van Utrecht bestaat weinig zekerheid. Willibrord zetelde te Utrecht als aartsbisschop der Friezen, maar een georganiseerd bisdom Utrecht schijnt pas sinds Alberik I (circa 776) te hebben bestaan. In 795 werd het bisdom Utrecht suffragaanbisdom van het aartsbisdom Keulen, en daarmee was de kerkelijke indeling van de Noordelijke Nederlanden voor eeuwen vastgelegd.
Vanaf de achtste eeuw kregen de bisschoppen van Utrecht steeds meer wereldlijke macht doordat zij gebieden in leen kregen van de Duitse keizer. In 1024 verwierf Adelbold II de grafelijke rechten over Drenthe, waardoor de bisschoppen vorsten werden binnen het Heilige Roomse Rijk. Hun wereldlijke gebied, het Sticht Utrecht, viel uiteindelijk grofweg samen met de huidige provincies Utrecht, Overijssel en Drenthe.
Van 1423 tot 1448 deed zich het Utrechts Schisma voor, waardoor er feitelijk twee bisschoppen tegelijk waren. In 1528 werd het bisdom geseculariseerd, toen bisschop Hendrik II van Beieren de wereldlijke macht moest afstaan aan Karel V. Dit betekende het einde van het Sticht.
Bij de kerkelijke hervorming van 1559 werd Utrecht tot aartsbisdom verheven, met als suffragaanbisdommen Deventer, Haarlem, Leeuwarden, Groningen en Middelburg. Na de dood van aartsbisschop Frederik Schenck van Toutenburg in 1580 en het verbod op uitoefening van het katholieke geloof, stelden de Spanjaarden nog wel twee nieuwe aartsbisschoppen aan, maar deze leefden in ballingschap. Vanaf 1602 werd het gebied van het aartsbisdom Utrecht bestuurd door een apostolisch vicaris als hoofd van de Hollandse Zending; deze werd meestal ook tot aartbisschop in partibus infidelium benoemd.
Sinds het Oud-katholieke schisma van 1723 heeft Utrecht een Oud-katholieke aartsbisschop. Er werd vanaf dat jaar geen apostolisch vicaris meer benoemd; als vicesuperior van de Hollandse zending werd de nuntius in Brussel aangesteld, vanaf 1829 de internuntius in Den Haag. In 1853 vond het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in Nederland plaats. Sindsdien is Utrecht zetel van de rooms-katholieke aartsbisschop (metropoliet) van de Nederlandse kerkprovincie. Utrecht is thans dus de zetel van twee aartsbisschoppen.
Over de eerste Utrechtse kerkjes die als kathedraal dienst deden bestaat weinig zekerheid. Vanaf de tiende eeuw tot aan de Hervorming zetelden de Utrechtse bisschoppen in de Dom, die gewijd was aan Sint-Maarten. De huidige rooms-katholieke aartsbisschop zetelt in de Sint-Catharinakathedraal, de Oud-katholieke aartsbisschop in de Sint-Gertrudiskathedraal.
Zie ook
Inhoud |
[bewerk] Bisschoppen
| Naam | Periode | Opmerkingen |
| Willibrord | 695-739 | Heilige. Aartsbisschop der Friezen met zetel in Utrecht |
| Bonifatius | 739-754 | Heilige. Aartsbisschop der Oost-Franken. Leider van de Utrechtse kerk. Vermoord |
| Wera | 739?-752 | Onzeker. Wellicht nam hij als wijbisschop de leiding van de Utrechtse kerk waar |
| Eoban | 753-754 | Onzeker. Wellicht nam hij als wijbisschop de leiding van de Utrechtse kerk waar |
| Gregorius | 754-776 | Heilige. Leider van de Utrechtse kerk maar geen bisschop |
| Alberik I | ca. 776-784 | Heilige. Ook genaamd Alfric |
| Theodard | ca. 784-ca. 790 | |
| Hamacar | ca. 790-806 | |
| Ricfried | 806-815/816 | |
| Frederik I | 815/816-835/837 | Heilige. Vermoord |
| Alberik II | 838-844 | |
| Eginhard | ca. 845 | |
| Liudger | ca. 848-ca. 854 | |
| Hunger | ca. 854-866 | Heilige. Ontvlucht Utrecht |
| Alfried | ca. 866-867/879 | Regeert in ballingschap |
| Adelbold I | 867/879-898 | Ook genaamd Odilbald. Regeert in ballingschap |
| Egilbert | 899 | Ook genaamd Engelbert of Egibold. Regeert in ballingschap |
| Radboud | 899-917 | Heilige. Regeert in ballingschap |
| Balderik | 918-975 | Keert terug naar Utrecht |
| Folcmar | 976-990 | Ook genaamd Poppo |
| Boudewijn I | 990-995 | |
| Ansfried | 995-1010 | Heilige |
| Adelbold II | 1010-1026 | Verwierf als eerste bisschop grafelijke rechten |
| Bernold | 1027-1054 | Heilige |
| Willem I | 1054-1076 | |
| Koenraad | 1076-1099 | Vermoord |
| Burchard | 1100-1112 | |
| Godebald | 1114-1127 | |
| Andries van Kuyk | 1128-1139 | |
| Hartbert | 1139-1150 | |
| Herman van Horne | 1150-1156 | |
| Godfried van Rhenen | 1156-1178 | |
| Boudewijn II van Holland | 1178-1196 | |
| Arnold I van Isenburg | 1196-1197 | |
| Dirk I van Holland | 1196-1197 | Tot 1197 tegenbisschop |
| Dirk II van Are | 1197-1212 | |
| Otto I van Gelre | 1212-1215 | |
| Otto II van Lippe | 1216-1227 | |
| Wilbrand van Oldenburg | 1227-1233 | Overgeplaatst vanuit Paderborn |
| Otto III van Holland | 1233-1249 | |
| Gozewijn van Randerath | 1249-1250 | Kandidaat-bisschop |
| Hendrik I van Vianden | 1249-1267 | |
| Jan I van Nassau | 1268-1290 | Elect. Afgezet door paus Nicolaas IV |
| Jan II van Sierck | 1291-1296 | Overgeplaatst naar Toul |
| Willem II Berthout | 1296-1301 | |
| Adolf van Waldeck | 1301 | Kandidaat-bisschop. Werd bisschop van Luik |
| Guy van Avesnes | 1301-1317 | |
| Frederik II van Sierck | 1317-1322 | |
| Jacob van Oudshoorn | 1322 | |
| Jan van Bronkhorst | 1322 | Kandidaat-bisschop |
| Jan III van Diest | 1322-1340 | |
| Jan van Bronkhorst | 1341 | Kandidaat-bisschop |
| Nicolaas Capocci | 1341 | Trok zich terug. Werd bisschop van Urgel en van Frascati |
| Jan IV van Arkel | 1342-1364 | Overgeplaatst naar Luik |
| Jan V van Virneburg | 1364-1371 | Overgeplaatst vanuit Münster |
| Zweder van Uterlo | 1371 | Kandidaat-bisschop |
| Arnold II van Horne | 1371-1378 | Overgeplaatst naar Luik |
| Reinoud van Vianen | 1378-1380 | Tegenbisschop |
| Floris van Wevelinkhoven | 1378-1393 | Overgeplaatst vanuit Münster |
| Frederik III van Blankenheim | 1393-1423 | Overgeplaatst vanuit Straatsburg |
| Rhabanus van Helmstatt | 1424-1425 | Trok zich terug. Bisschop van Spiers en later aartsbisschop van Trier |
| Zweder van Culemborg | 1423-1432 | Tot 1425 tegenbisschop |
| Rudolf van Diepholt | 1423-1455 | Tot 1432 tegenbisschop |
| Walraven van Meurs | 1434-1448 | Tegenbisschop. Werd bisschop van Münster |
| Gijsbrecht van Brederode | 1455-1456 | Elect. Afgezet |
| David van Bourgondië | 1456-1496 | Overgeplaatst vanuit Terwaan |
| Engelbert van Kleef | 1482-1483 | Ruwaard |
| Frederik IV van Baden | 1496-1517 | Afgezet |
| Filips van Bourgondië | 1517-1524 | |
| Hendrik II van Beieren | 1524-1529 | Elect. Droeg de wereldlijke macht in het Sticht over aan Karel V en gaf zijn zetel op. Tevens bisschop van Worms en Freising |
| Willem III van Enckenvoirt | 1529-1534 | Kardinaal vanaf 1523. Tevens bisschop van Tortosa |
| George van Egmond | 1534-1559 |
[bewerk] Aartsbisschoppen
| Naam | Periode | Opmerkingen |
| Frederik V Schenck van Toutenburg | 1559-1580 | |
| Herman van Rennenberg | 1580-1585 | Benoemd maar niet in functie getreden |
| Jan van Bruhesen | 1592-1600 | Benoemd maar niet in functie getreden |
[bewerk] Apostolisch vicarissen
| Naam | Periode | Opmerkingen |
| Sasbout Vosmeer | 1602-1614 | Titulair aartsbisschop van Philippi |
| Philippus Rovenius | 1614-1651 | Titulair aartsbisschop van Philippi |
| Jacobus de la Torre | 1651-1661 | Titulair aartsbisschop van Efese |
| Boudewijn Catz | 1662-1663 | Titulair aartsbisschop van Philippi |
| Johannes van Neercassel | 1663-1686 | Titulair bisschop van Castorië |
| Petrus Codde | 1688-1702 | Titulair aartsbisschop van Sebaste. Geschorst door paus Clemens XI |
| Theodorus de Kock | 1702-1704 | Trad af op verzoek van Rome |
| Gerhard Potcamp | 1705 | |
| Adam Daemen | 1707-1717 | Titulair aartsbisschop van Adrianopel. Trad af |
| Johannes van Bijlevelt | 1717-1727 |
[bewerk] Oud-katholieke aartsbisschoppen
| Naam | Periode | Opmerkingen |
| Cornelius Steenoven | 1723-1725 | |
| Cornelius Johannes Barchman Wuytiers | 1725-1733 | |
| Theodorus van der Croon | 1733-1739 | |
| Petrus Johannes Meindaerts | 1739-1767 | |
| Walter van Nieuwenhuisen | 1768-1797 | |
| Johannes Jacobus van Rhijn | 1797-1808 | |
| Willibrord van Os | 1814-1825 | |
| Johannes van Santen | 1825-1858 | |
| Henricus Loos | 1858-1873 | |
| Johannes Heykamp | 1874-1892 | |
| Gerardus Gul | 1892-1920 | |
| Franciscus Kenninck | 1920-1937 | |
| Andreas Rinkel | 1937-1970 | |
| Marinus Kok | 1970-1981 | |
| Antonius Jan Glazemaker | 1982-1999 | |
| Joris Vercammen | 2000-heden |
[bewerk] Vicesuperiores van de Hollandse Zending in Brussel
| Naam | Periode | Opmerkingen |
| Joseph Spinelli | 1727-1731 | |
| Vincentius Montalto | 1731-1732 | |
| Silvester Valenti Gonzaga | 1732-1736 | |
| Franciscus Goddard | 1736-1737 | |
| Lucas Melchior Tempi | 1737-1743 | |
| Petrus Paulus Testa | 1744 | |
| Ignatius Crivelli | 1744-1755 | |
| Carolus Molinari | 1755-1763 | |
| Bartholomeus Soffredmi | 1763 | |
| Thomas Maria Ghilini | 1763-1775 | |
| Joannes Antonius Maggiora | 1775-1776 | |
| Ignatius Busca | 1776-1785 | |
| Michael Causati | 1785-1786 | |
| Antonius Felix Zondadari | 1786-1790 | |
| Caesar di Brancadoro | 1792-1794 | |
| Ludovicus Ciamberlani | 1794-1828 | Bestuurde vanuit Münster en Amsterdam |
[bewerk] Vicesuperiores van de Hollandse Zending in 's-Gravenhage
| Naam | Periode | Opmerkingen |
| Franciscus Capaccini | 1829-1831 | |
| Antonius Antonucci | 1831-1841 | |
| Innocentius Ferrieri | 1841-1847 | |
| Joannes Zwijsen | 1847-1848 | |
| Carolus Belgrado | 1848-1853 |
[bewerk] Rooms-katholieke aartsbisschoppen
| Naam | Periode | Opmerkingen |
| Joannes Zwijsen | 1853-1868 | Tevens bisschop van 's-Hertogenbosch |
| Andreas Ignatius Schaepman | 1868-1882 | |
| Petrus Matthias Snickers | 1883-1895 | Voorheen bisschop van Haarlem |
| Henricus van de Wetering | 1895-1929 | |
| Joannes Henricus Gerardus Jansen | 1930-1936 | |
| Johannes de Jong | 1936-1955 | Kardinaal vanaf 1946 |
| Bernardus Johannes Alfrink | 1955-1975 | Kardinaal vanaf 1960 |
| Johannes Gerardus Maria Willebrands | 1975-1983 | Kardinaal vanaf 1969 |
| Adrianus Johannes Simonis | 1983-heden | Voorheen bisschop van Rotterdam. Kardinaal vanaf 1985 |
| Bronnen en referenties: |
|
Onder meer:
|
