Deventer
Van Wikipedia
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Deventer (
uitspraak (info·uitleg)) (Nedersaksisch: Deaventer, Dèventer in IJA-spelling of Dimter) is een stad in het oosten van Nederland, in het zuidwesten van de provincie Overijssel. De stad is gebouwd aan de rivier de IJssel. De gemeente Deventer grenst in het noordwesten aan de gemeente Olst-Wijhe, in het noordoosten aan Raalte, in het oosten aan Rijssen-Holten, in het zuiden aan Lochem (Gelderland) en in het westen aan Voorst (Gelderland). In het zuiden van de gemeente mondt de Schipbeek in de IJssel.
Inhoud |
[bewerk] Omvang
Per 1 januari 2005 is de gemeente Deventer uitgebreid met de opgeheven gemeente Bathmen. De na de fusie ontstane gemeente omvat naast Deventer en Bathmen ook de dorpen en buurtschappen Apenhuizen, Averlo, Colmschate, Diepenveen, Dortherhoek, Lettele, Linde, Loo, Okkenbroek, Oude Molen, Oxe, Pieriksmars, Schalkhaar, Tjoene en Zuidloo.
In 2004 had de toenmalige gemeente Deventer 92.142 inwoners en de gemeente Bathmen had er nog eens 5.328. Volgens de telling van het CBS telt de totale gemeente Deventer op 1 juli 2006 96.613 inwoners. Op 1 januari 2007 was dit 96.596. Deventer heeft ook een station.
[bewerk] Geschiedenis
Op de plek waar Deventer nu ligt woonden al mensen vanaf de 8e eeuw. De IJssel speelde een belangrijke rol voor jagers, vissers, boeren en veehouders, die zich vestigden op de oever. Waarschijnlijk is de stad gesticht door de later heilig verklaarde Angelsaksische evangelist Lebuïnus (Liafwin), die in 768 de IJssel overstak, en een houten kerkje bouwde op de plek waar nu de naar hem genoemde Grote of Lebuïnuskerk staat. Het is mogelijk dat Deventer zijn naam dankt aan het stadje Daventry in Engeland, waar Lebuïnus vandaan zou zijn gekomen, of naar een met hem meegereisde vriend met de naam Davo. Deventer bleef een religieus centrum binnen het bisdom Utrecht, en ontwikkelde zich tot de hoofdplaats van het Oversticht.
Tussen 1000 en 1500 werd Deventer een bloeiende handelsstad, die deel uitmaakte van het Hanzeverbond. De stad was ook een havenstad, grote schepen konden aan de kade aanleggen. De Schipbeek mondde vroeger uit aan de zuidkant van het centrum en vormde een natuurlijke haven. Ook werden er vanaf deze tijd vestingwerken gebouwd om de stad te kunnen verdedigen. In 1559 werd de stad korte tijd zetel van een rooms-katholiek bisdom.
De stad was een belangrijk centrum voor religieuze hervorming, met name doordat het de geboorteplaats is van Geert Grote, grondlegger van de beweging van de Moderne Devotie die van grote invloed was op Thomas a Kempis en later op Desiderius Erasmus. In 1591 kreeg de stad een protestants bestuur, na de verovering door prins Maurits.
In 1783 werd er in Deventer een vrijkorps opgericht met radicale ideeën, dat uitging van meer invloed van het volk op het bestuur. In 1795 werden in heel Nederland de beginselen van vrijheid, gelijkheid en broederschap ingevoerd.
In de Franse tijd, op 4 mei 1809, bracht koning Lodewijk Napoleon een bezoek aan Deventer. Hij werd rondgeleid bij een aantal bedrijven, onder andere bij Bussink, de bakkerij op de Brink. Hij kreeg de koek te proeven en plaatste meteen een bestelling. Toen hij vertrok vergat hij te betalen, zoals een koning betaamt, maar daar werd hij meteen door de vrouw van de bakker op gewezen. Lodewijk Napoleon stond positief tegenover Nederland, en probeerde hoewel hij zelf natuurlijk Franstalig was, toch Nederlands te spreken. In Deventer zei hij per ongeluk: "Ik, uw konijn" in plaats van "Ik, uw koning".
In de Tweede Wereldoorlog had de stad het zwaar te verduren, en is verschillende malen gebombardeerd. Het stadscentrum is echter grotendeels gespaard gebleven en heeft dan ook een uitstraling die veel Nederlandse steden verloren hebben tijdens deze oorlog.
Deventer heeft het oudste stenen huis en de oudste wetenschappelijke bibliotheek (Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek) van Nederland.
[bewerk] Pothoofd
Ten zuiden van het centrum, ingeklemd tussen de IJssel, de Raambuurt en Knutteldorp (zie ook: D.E.C. Knuttel), ligt het 'Pothoofd'. Vroeger een overslagkade, nu staan er zes appartementenflats van de Belgische architect Jo Crepain. Het stratenpatroon is flink veranderd. Grote kranen en silo's hebben hier ooit gestaan en er was een heus emplacement. Stoomtreinen vertrokken er naar Zutphen, Borculo en Emmerich. Het stationsgebouw, nu het wijkgebouw van Speeltuinvereniging 'Wijk16', is één van de weinige plekken die nog 'houvast' geven naar de bedrijvigheid van toen. Op dit terrein is in de 18e eeuw - door de scheepvaart op Amerika en de overslag van graan op de kade van het Pothoofd - als adventiefplant de Kleine teunisbloem terecht gekomen. In Deventer werd deze bloem daarom Pothoofdplant genoemd. Sindsdien kennen we in de literatuur ook Pothoofdplant als synoniem voor Adventiefplant. Meer info: zie site 'Pothoofd'.
[bewerk] Bezienswaardigheden
Deventer is een bezienswaardige stad en kent een monumentaal stadscentrum met als middelpunt de Brink, een marktplein. Belangrijke monumenten in de stad zijn:
- Laatgotische waag op de Brink, daterend uit 1528.
- Laatgotische Grote of Lebuïnuskerk met romaanse (11e eeuwse) delen. De kerk bezit een toren en koepel (1612-1613) naar ontwerp van Hendrick de Keyser.
- De gotische Sint Niklaas of Bergkerk met twee romaanse westtorens uit ca. 1200.
- Broederenkerk uit de 14e eeuw.
- Agnesklooster
- Industrieel erfgoed Raambuurt. Onder andere de Deventer IJzerindustrie 'Nering Bögel' heeft hier gezeten. Zie ook: ijzeroer, over de Deventer Oerijzergieterij. Onder andere (het origineel) van de Deventer Wilhelminafontein is hier gemaakt.
- Watertoren in het Nieuwe Plantsoen
- Bakkerij Wessels: de oudste bakkerij van Overijssel
[bewerk] Sport en recreatie
Dwars door Deventer loopt de Europese wandelroute E11, die loopt van Den Haag naar het oosten, op dit moment tot de grens Polen/Litouwen. Terplaatse is de E11 bekend als Marskramerpad en Handelsweg
Deventer staat ook bekend om het sportcentrum De Scheg en om het indoor skatepark BurnSide. Verder is Deventer ook bekend om voetbalclub Go Ahead Eagles.
[bewerk] Cultuur
[bewerk] Podia
- Burgerweeshuis Deventer
- Deventer Schouwburg
- Theater Bouwkunde
[bewerk] Musea
[bewerk] Festiviteiten
Jaarlijks wordt op de eerste zondag in augustus in Deventer de grootste boekenmarkt van Europa georganiseerd. In december is er het Dickens Festijn, waarbij een aantal van de oudste straten van de stad (en daarmee Nederland) in Victoriaanse stijl worden aangekleed. In 2006, de zestiende editie, trok dit evenement ruim 150.000 bezoekers.
Overige jaarlijkse activiteiten zijn het festival Op den Berghe (meestal op Hemelvaartsdag; met ingang van 2006 afgeschaft, en vervangen door diverse interculturele Nederlands-Turkse festiviteiten) en Deventer op Stelten, met internationaal befaamde artiesten die op stelten acteren, meestal begin juli.
Het jaar wordt afgesloten met het Humorfestival wat plaats vindt van 26 t/m 30 december.
[bewerk] Zetelverdeling gemeenteraad
- PvdA 10 zetels
- GroenLinks 6 zetels
- CDA 5 zetels
- Algemeen Plattelands Belang 5 zetels
- VVD 4 zetels
- Algemeen Deventer Belang 2 zetels
- D66 2 zetels
- SP 2 zetels
- ChristenUnie 1 zetel
[bewerk] Geboren in Deventer
- Geert Grote (1340), grondlegger Moderne devotie († 20 augustus 1384)
- Jan Pieterszoon Sweelinck (mei 1562), componist († 16 oktober 1621)
- Jacob Revius (november 1568), predikant en dichter († 15 november 1658)
- Philippus Rovenius (1 januari 1573), apostolisch vicaris van de Hollandse Zending († 10 oktober 1651)
- Rutger Jan Schimmelpenninck (31 oktober 1761), Raadspensionaris († 15 februari 1825)
- Gerard Korteling (7 januari 1809), schilder († 29 september 1888)
- Albertus Jacobus Duymaer van Twist (20 februari 1809), politicus († 3 december 1887)
- Gerard Dumbar (16 december 1815), politicus († 1 augustus 1878)
- Albertus van Delden (21 februari 1828), politicus († 8 november 1898)
- Jan Stoffel (28 december 1851), landnationalisator († 24 februari 1921)
- Henri Marchant (12 februari 1869), politicus († 12 mei 1956)
- Gerrit Hendrik Kersten (6 augustus 1882), politicus, theoloog en predikant († 6 september 1948)
- Han Hollander (5 oktober 1886), sportverslaggever († 9 juli 1943)
- Nico Blom (22 maart 1899), politicus († 27 mei 1972)
- Han van Meegeren (10 oktober 1889), schilder en meester-vervalser († 30 december 1947)
- Leo Halle (26 januari 1906), voetbalkeeper († 15 juni 1992)
- Jan van Herpen (31 maart 1920), radiomaker en publicist
- David de Wied (12 januari 1925), hoogleraar († 21 februari 2004)
- Willem Scholten (1 juni 1927), minister van defensie († 1 januari 2005)
- Jules Croiset (9 oktober 1937), acteur
- Hans Dagelet (9 mei 1945), acteur
- Barry Hulshoff (30 september 1946), voetballer en voetbalcoach
- Jomanda (5 mei 1948), spiritist/medium
- Guusje ter Horst (22 maart 1952), minister van Binnenlandse Zaken (voormalig burgemeester van Nijmegen)
- Bert van Marwijk (19 mei 1952), voetballer en voetbaltrainer
- Inge Ipenburg (24 april 1957), actrice
- Gertjan Verbeek (1 augustus 1962), voetballer en voetbaltrainer
- Rob Voerman (6 mei 1966), kunstenaar
- Ron Dekker (30 juni 1966), zwemmer
- Viktor Brand (19 februari 1971), presentator
- Paulien Huizinga (15 maart 1971), tv-presentatrice en schrijfster
- Hendrik Jan Bökkers (16 juli 1977), muzikant
- Victor Sikora (11 april 1978), voetballer
- Resit Schuurman (31 maart 1979), voetballer
[bewerk] Externe links
- www.deventer.nl Website van de Gemeente
- www.vvvdeventer.nl Website VVV
- www.hanzesteden.info Website van de Hanzesteden a.d. IJssel
- www.deventergeschiedenis.nl Website over de geschiedenis van Deventer
- www.sabdeventer.nl Website van Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek Deventer
- Publicaties over Deventer Aanwezig in de collectie van Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek Deventer
- www.deventerinbeeld.nl Deventer in Beeld - ca. 18.000 foto's betreffende Deventer
- Cultuurhistorische atlas Overijssel
- www.kijkopdeventer.nl Kijk Op Deventer - collectie foto's van hedendaags Deventer
| {{{afb_links}}} | Gemeente Deventer | {{{afb_rechts}}} | {{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Apenhuizen - Averlo - Bathmen - Colmschate - Deventer - Diepenveen - Dortherhoek - Lettele - Linde - Loo - Okkenbroek - Oude Molen - Pieriksmars - Schalkhaar - Tjoene - Zuidloo |
|
|
|
|---|---|
|
Almelo | Borne | Dalfsen | Deventer | Dinkelland | Enschede | Haaksbergen | Hardenberg | Hellendoorn | Hengelo | Hof van Twente | Kampen | Losser | Oldenzaal | Olst-Wijhe | Ommen | Raalte | Rijssen-Holten | Staphorst | Steenwijkerland | Tubbergen | Twenterand | Wierden | Zwartewaterland | Zwolle |
|
| Steden en dorpen - Voormalige gemeenten | Nederland - Provincies - Gemeenten | |
