Westerkwartier (Groningen)
Van Wikipedia
Het Westerkwartier (Gronings: Westerketaaier, in de streek zelf: Westerketier) is een landstreek in de provincie Groningen (Nederland). Het gebied wordt begrensd door de Lauwers (tevens de grens met Friesland), Drenthe, het Reitdiep en de stad Groningen.
Het dankt zijn naam aan zijn ligging als westelijkste van de drie Ommelanden. Zelf bestond het uit vier onderkwartieren:
Tegenwoordig omvat het het grondgebied van de gemeenten Leek, Marum, Zuidhorn, Grootegast en een deel van Winsum (Ezinge).
Tot laat in de middeleeuwen waren de bovenstaande kwartieren onafhankelijke ommelanden en waren ze elk op zich lid van de Ommelander unie. Humsterland en Middag waren toen samengevoegd tot Middaghumsterland.
Landschappelijk is het Westerkwartier te verdelen in een noordelijk deel, een oud kwelderlandschap met wierdedorpen (Ezinge, Oldehove, Niehove) en een zuidelijk coulissenlandschap, dat zich kenmerkt door houtwallen. Dit, op zandgrond en ontgonnen hoogveen gelegen, deel lijkt op de aangrenzende Friese Wouden. Hier liggen de lintdorpen (Marum en Grootegast) die de oude zandruggen volgen.
Met name het noordelijke deel is één van de oudste cultuurlandschappen van West-Europa. Tot omstreeks 1100 n. Chr. had het zeewater vrij spel tot aan Marum. De oude eilanden Middag en Humsterland zijn voorgedragen voor de lijst van wereld erfgoed van de UNESCO. Rond 800 na Chr. was het zelfs één van de dichtstbevolkte gebieden van Nederland. Het land is over een lange periode van de zee gewonnen door o.a. wierdenbewoners, monniken van het klooster Aduard, de familie Teenstra (Ruigezand) en tegenwoordig de waterschappen.
De grootste plaatsen in het Westerkwartier zijn Leek, Zuidhorn en Grijpskerk.
[bewerk] Taal
Het Westerkwartier heeft binnen het Gronings een typisch dialect, dat veel invloeden heeft vanaf de andere kant van de Fries-Groningse grens. Dit dialect wordt het Westerketiers genoemd en wordt ook gesproken in het aangrenzende Friesland. In de Westerkwartierse dorpen Marum, Opende en De Wilp en Visvliet wordt, als enige plaatsen in Nederland buiten de provincie Friesland, door velen ook Fries gesproken.
[bewerk] Waterschap
Westerkwartier is ook de naam van het voormalige waterschap, dat grotendeels overeenkomt met de streek. Dit is in 1995 opgegaan in het waterschap Noorderzijlvest.
