Babilonia

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Plan Babilonu za panowania Nabuchodonozora II

Babilonia to starożytne państwo w Mezopotamii, na terenie obecnego Iraku.

Spis treści

1 Kalendarium
2 Historia
3 Religia Babilonii
4 Pismo i literatura

[edytuj] Kalendarium

X - IV tysiąclecie p.n.e. - rozwój kultury neolitycznej i chalkolitycznej (rolniczej) w Mezopotamii. Początki stałego osadnictwa, rolnictwa, garncarstwa, hodowli.
II połowa IV - III tysiąclecie p.n.e. - rozwój cywilizacji sumeryjskiej. Narodziny cywilizacji miejsko-państwowej.
II połowa III tysiąclecia p.n.e. - Mezopotamia zjednoczona pod rządami dynastii akadyjskiej i sumeryjskiej III dynastii z Ur.
ok. 1894 p.n.e. - początek panowania I dynastii babilońskiej amoryckiej i okresu starobabilońskiego.
XVIII w. p.n.e. - panowanie Hammurabiego w Babilonii, powstanie imperium babilońskiego, kodyfikacja prawa, tzw. Kodeks Hammurabiego.
ok. 1570 p.n.e. - 1157 p.n.e. - panowanie dynastii kasyckiej w Babilonie.
XV - XIV wiek p.n.e. - rozkwit i potęga kasyckiej Babilonii.
1124 p.n.e. - 1103 p.n.e. - panowanie Nabuchodonozora I. Krótki renesans świetności Babilonii.
X - IX wiek p.n.e. - migracja Chaldejczyków do południowej Mezopotamii.
626 p.n.e. - 539 p.n.e. - panowanie dynastii chaldejskiej - tzw. okres nowobabiloński.
539 p.n.e. - podbój Babilonii przez Persów.
331 p.n.e. - podbój Babilonii przez Aleksandra Wielkiego.
331 p.n.e. - ok. 141 p.n.e. - okres hellenistyczny. Panowanie Seleucydów.
ok. 141 p.n.e. - ukończenie podboju Babilonii przez Partów.
ok. 226 p.n.e. - podbój Babilonii przez Ardaszira I. Początek okresu nowoperskiego.
VI wiek - podbój Babilonii przez Arabów kończy okres cywilizacji starożytnej.

[edytuj] Historia

Królestwo Babilonii powstało ok. 1894 p.n.e., kiedy szejk jednego z plemion amoryckich, Sumu-abum, przejął kontrolę nad miastem Babilon. Ok. 1880 p.n.e. tron objął następca Sumu-abuma, Samu-la-el, który rozpoczął ekspansję terytorialną zajmując miasto Kisz, dawną stolicę hegemonów Sumeru. Największy zasięg terytorialny i znaczenie osiągnęła Babilonia w czasie panowania Hammurabiego (1792-1750 p.n.e.), zajmując całą Mezopotamię i dominując gospodarczo i kulturowo w regionie.

Jednak jeszcze za panowania Hammurabiego państwo zaczęło mieć coraz więcej kłopotów z licznymi najeźdźcami i za panowania jego następców padło pod ciosami Hetytów i Kasytów z gór Zagros w Iranie (1595 p.n.e.). Ci ostatni ok. 1570 p.n.e. zostali nowymi władcami Babilonii. Nowi władcy dość szybko zasymilowali się, przyjmując język i kulturę Babilończyków. Okres panowania dynastii kasyckiej, zwany okresem średniobabilońskim, trwał prawie czterysta lat (1530-1170 p.n.e.). Kasyci zostali pokonani przez Asyryjczyków, a kilkadziesiąt lat później przez Elamitów, których Babilończycy wyrzucili ze swoich ziem dopiero po upływie kilku dziesięcioleci, aby wkrótce paść łupem atakujących z zachodu semickich ludów Aramejczyków i Chaldejczyków.

W IX w. p.n.e. Babilonia popadła w zależność od Asyrii, której władcy wielokrotnie łupili tę bogatą krainę. W roku 626 p.n.e. Babilon zrzucił jarzmo asyryjskie i powstało państwo nowobabilońskie rządzone przez chaldejskiego króla Nabopolassara. W 609 p.n.e. odrodzona Babilonia (tzw. państwo nowobabilońskie) zniszczyła wraz z Medami królestwo asyryjskie.

Największy rozwój Babilonii miał miejsce za panowania króla Nabuchodonozora II (604-562 p.n.e.). Jeszcze jako następca tronu Nabuchodonozor pobił wojska egipskie, broniące leżącej nad Eufratem twierdzy Karkemisz w Syrii (607-605 p.n.e.), zapewniając tym samym panowanie Babilonu nad Syrią i Fenicją. Za jego panowania prawie wszystkie terytoria należące do Asyrii zostały wtedy włączone do Babilonii, to jest Mezopotamia, Syria, Izrael i część Anatolii. Zorganizował on też kilka wypraw wojennych dla podbicia Egiptu, czego nie udało mu się jednakże dokonać. Dużą w tym przeszkodą był opór fenickich miast-państw, szczególnie miasta Tyru na wybrzeżu śródziemnomorskim oraz państwa Judy. Po dwóch powstaniach w Judzie, Nabuchodonozor II w 587 p.n.e., po zdobyciu Jerozolimy w wyniku 16-miesięcznego oblężenia, kazał to miasto zrównać z ziemią, stracić wszystkich wziętych do niewoli żołnierzy żydowskich, a pozostałą ludność przesiedlić do Babilonu, co znane jest w historii jako "niewola babilońska".

Za panowania Nabuchodonozora II odbudowano z rozmachem stolicę Babilon. W mieście postawiono wiele imponujących budowli m.in. zespół pałaców królewskich, monumentalną bramę Isztar oraz świątynię (ziggurat) w kształcie piramidy, którą legenda kojarzy z biblijną wieżą Babel. W państwie rozkwitały nauka i kultura. Państwo nowobabilońskie nie istniało jednak długo. Panująca dynastia królewska została w roku 556 p.n.e. obalona wskutek przewrotu pałacowego (ostatnim królem był Nabonid), a już w 539 p.n.e. Babilonia dostała się we władanie króla Persji Cyrusa II Wielkiego (558-529 p.n.e.) i stała się na 200 lat prowincją Persji. Samo miasto Babilon zostało w następnym roku zniszczone przez pożary, w których poniosły śmierć setki mieszkańców, a tamtejsze "wiszące ogrody" zostały strawione bezpowrotnie przez ogień.

[edytuj] Religia Babilonii

Bogami religii babilońskiej, opartej na tradycjach Sumeru i Akadu, były siły przyrody: burza, słońce, księżyc. Bogowie ci stali się później bóstwami opiekuńczymi miast. Za najwyższe bóstwo i przyczynę istnienia uważano pierwotnie boga Anu, z wyobrażeniem którego najczęściej łączono Enlila, pierwotnie boga powietrza. Jest on ojcem króla. Syn jego to bóg morza Ea, dobrotliwy opiekun ludzi. Z księżycem utożsamiano Sina, synem tegoż był Szamasz, bóg słońca i sprawiedliwości, córką Isztar, bogini wojny, radości, miłości (emocjonalnej i fizyczej) i płodności. Isztar jako gwiazda poranna jest istotą żeńską, zaś jako gwiazda wieczorna męską. Do naczelnego panteonu należał także bóg wojny Ninurta oraz Nergal i Ereszkigal, bóstwa świata umarłych. Opiekunem miasta Babilon i państwa babilońskiego był Marduk, uważany za syna Enlila.

Oddawanie czci bogu polegało głównie na składaniu ofiar. Kapłani zajmowali się astronomią i astrologią. Układali horoskopy, przepowiadali bieg całego życia ludzkiego, oraz wróżyli z wątroby owcy albo z wody i oliwy, zmieszanych w jednym pucharze.

Babilończycy wyobrażali sobie Ziemię jako nieruchomą i umiejscowioną w środku wszechświata. Środek świata miał znajdować się w Babilonie. Wypukły kształt Ziemi miał rozgraniczać znajdujące się w jej wnętrzu pałac zmarłych i podziemny ocean od sklepienia niebieskiego w postaci klosza, po którym Słońce odbywało swoją wędrówkę w dzień, a Księżyc, gwiazdy i planety nocą. Babilończycy, jako pierwsi, wprowadzili podział roku na tygodnie.

[edytuj] Pismo i literatura

Pismo babilońskie jest pismem klinowym. Fundamentalych odkryć w dziedzinie odczytywania pisma asyryjsko-babilońskiego dokonał Hincks w 1847 roku. Porównując wersję perską i babilońską z Persopolis zidentyfikował 18 znaków babilońskich i wykazał, że istniało kilka sposobów zapisywania tego samego znaku. Sylabizm został ogólnie uznany. W 1850 roku odkrył, że niektórte znaki pisano fonetycznie albo ideograficznie. Badania posunęły się, lecz decydujący krok uczynił Rawlinson. Dysponując inskrypcjami z Persepolis i z Naqsh-i-Rustam, a także z Behistanu (trzecia wersja zapisana w języku babilońskim została przez niego skopiowana w 1847) dzięki porównaniu z tekstem perskim odczytał 80 słów babilońskich i ustalił wartość ponad 100 znaków. Określił wartość polifoniczną znaków, jak również homofony każdej wartości sylabicznej. w systemie babilońskim każdy znak może mieć wiele wartości sylabicznych. Podobnie jak w egipskich hieroglifach należy odróżnić trzy rodzaje pisma: pojedyncze pismo zgłoskowe, jako stopień wstępny, pismo suzyjskie (nazwa od prowincji i miasta Suzy) i właściwe babilońskie. To ostatnie spotykane jest w wielu inskrypcjach. Pismo to zostało wynalezione przez Sumerów. Najstarsze jego pomniki znalezione w ruinach kraju pochodzą z początków III tysiąclecia p.n.e. Są to gliniane tabliczki, na których wyryto zapiski z życia codziennego (rachunki, umowy itp.), liczne teksty hymnów religijnych, formuły zaklęć i mity. Z okresu państwa nowoasyryjskiego pochodzi olbrzymia biblioteka króla Assurbanipala, która zachowała się w ruinach Niniwy i składa się z blisko 20 000 fragmentów tabliczek glinianych, a treścią sięga czasów Hammurabiego. Najwspanialszym pomnikiem literatury jest epos o Gilgameszu.