Gwara warszawska

Z Wikipedii

Gwara warszawska – gwara regionalna języka polskiego używana przez niektórych mieszkańców Warszawy. Od 1945 w zaniku.

Spis treści 1 Historia 2 Przykład gwary warszawskiej 3 Propagatorzy gwary 4 Zobacz też 5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

Gwara warszawska powstała w XVIII w. z nałożenia się na substrat polski licznych zapożyczeń z mazowieckiej odmiany polszczyzny, a także języków obcych używanych przez mieszczan i dwór królewski, a w XIX w. wzbogaciła pod wpływem niemczyzny, a potem języka rosyjskiego. Bardzo charakterystyczne dla gwary warszawskiej jest wymawianie głosek "kę", "gę" jako "kie", "gię" itd.

Do II wojny światowej istniało wiele gwar lokalnych składających się na język warsiaski, różniących się głównie zasobem leksykalnym. Były to m.in.:

• gwary dzielnic, np. praska, staromiejska, wolska, powiślańska
• gwary zawodowe, np. dorożkarska, drukarska, dziennikarska, sklepikarska, straganiarska, policyjna
• gwara przestępcza (warszawska odmiana grypsery)
• gwara żydowska (lokalna odmiana języka jidysz)

Od powstania warszawskiego, kiedy to zupełnemu zniszczeniu uległa tkanka miejska a mieszkańcy Warszawy zostali wysiedleni, gwara warszawska jest w zaniku. Powojenni warszawiacy w dużej części pochodzili spoza Warszawy i nie mieli styczności z jej przedwojennymi mieszkańcami, przez co w języku dzisiejszej stolicy dominują elementy innych gwar regionalnych, a przykłady leksykalizmów typowo warszawskich spotyka się dość rzadko.

[edytuj] Przykład gwary warszawskiej

Ballada o włamywaczu,sł.Medyński, Kuniński muz. A.Ślusarz wyk. Kapela czerniakowska

Wstąpił włamywacz, na duże jasne

I płacąc w kasie dwa złote,

Spojrzał na dzienny utarg w tem barze

I rzekł: “mam niezłą robotę”.

Smaruje szaber, fomkę i raka,

Rajster cały klawiszy.

Przed tym meterem pęknie dziś paka

Brzęknie mamona wśród ciszy.

Bezksiężycowa, jak ciemne piwo

Noc pogrążyła w sen stróża.

Więc nasz fachowiec wknajał do baru.

Prze lufcik i od podwórza.

Wtem przez otwory swej czarnej maski,

W światełku ślepej latarki.

Ujrzał przed sobą wprost oko w oko,

Na półce ... pól litra Starki.

Fomką podważył w butelce korek

I łyknął nie małą krzynę.

A chcąc coś nie coś przekąsić rozpruł

Rakiem pudełko sardynek.

Sardynki byli eksztra francuskie,

Starka najwyższej jakości.

Więc nic dziwnego, że w tych warunkach

Nie musiał sam siebie prosić.

Po Starce koniak, do niego kawior

Więc rzekł “ to prawie bankiecik,

a skoro bankiet, musi być światło”

I żyrandole zaświecił.

Potem wytrychem włączył adapter

I zagrał “Złoty pierścionek”

I do białego bawił się rana,

Aż wszedł do baru personel.

Nie trzeba mówić, co się tam działo

Rzecz się do tego sprowadza,

Że jeszcze jeden doszedł nam przykład

Jak wódka w pracy przeszkadza!

* * *

szaber,fomka,rak – narzędzia włamywacza,

rak – nożyce do cięcia kas pancernych,

fomka – mały łom,

wknaić - wejść,

rajster - pęk,

mamona- pieniądze,

meter – mistrz paka – kasa pancerna.

[edytuj] Propagatorzy gwary

• Hanka Bielicka
• Stanisław Grzesiuk
• Alina Janowska
• Jan Kobuszewski
• Irena Kwiatkowska
• Zygmunt Staszczyk
• Jarema Stępowski
• Stefan Wiechecki
• Stanisław Wielanek

[edytuj] Zobacz też

• Wiech
• Kercelak

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Kapela Czerniakowska

Portal:Warszawa Wikiprojekt:Warszawa Kategoria:Warszawa