Powiat chełmski

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Powiat chełmski

Położenie na mapie województwa

Województwo

lubelskie

Siedziba władz powiatu

Chełm

Starosta

Kazimierz Stocki

Powierzchnia

1779,64 km²

Populacja (2005)
- liczba ludności
- gęstość

73 709
41,42 osób/km²

Urbanizacja

6,23%

Tablice rejestracyjne

LCH


gminy	miejskie	1
	miejsko-wiejskie	-
	wiejskie	13

Starostwo

pl. Niepodległości 1
22-100 Chełm
tel. 82 562-75-01; faks 82 562-75-11
(e-mail)

Strona internetowa powiatu

Powiat chełmski - powiat w Polsce (województwo lubelskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Chełm.

W skład powiatu wchodzą:

gminy miejskie: Rejowiec Fabryczny
gminy wiejskie: Białopole, Chełm, Dorohusk, Dubienka, Kamień, Leśniowice, Rejowiec (od 2006 r.), Rejowiec Fabryczny, Ruda Huta, Sawin, Siedliszcze, Wierzbica, Wojsławice, Żmudź
miasta: Rejowiec Fabryczny

W dniu 1 stycznia 2006 r. do powiatu włączono gminę Rejowiec z powiatu krasnostawskiego.

[edytuj] Informacje o powiecie

Powiat chełmski położony jest we wschodniej części województwa lubelskiego. W jego skład wchodzi 15 gmin, w tym: 1 miejska i 14 gmin wiejskich. Zajmuje obszar 1885,84 km², który zamieszkuje 81,9 tys. osób, średnia gęstość zaludnienia to 43 osoby na km² Jednym z największych atutów powiatu chełmskiego jest bezpośrednie sąsiedztwo i bardzo dobre połączenia komunikacyjne z Ukrainą poprzez graniczne przejście drogowe i kolejowe w Dorohusku. Położenie powiatu i posiadana infrastruktura stanowią dogodne warunki do prowadzenia działalności gospodarczej i nawiązywania kontaktów z partnerami gospodarczymi Ukrainy i innych krajów wschodnich. Perspektywą w rozwoju powiatu jest jego otwartość na współpracę z zagranicą. Powiat utrzymuje ścisłe kontakty z rejonem kowelskim, o czym świadczy podpisana w ramach Euroregionu Bug umowa o współpracy. Przez teren powiatu przebiega szlak tranzytowy o znaczeniu międzynarodowym łączący Warszawę z Kijowem poprzez Lublin, Chełm, Łuck, Równe, Żytomierz. Droga ta wraz z przejściem drogowym w Dorohusku została zaliczona do kategorii dróg ekspresowych a także do sieci dróg europejskich. Dzięki prowadzeniu przez samorząd powiatu wielu inwestycji drogowych istnieje dobra łączność drogowa między gminami. Powiat chełmski jest regionem o charakterze rolniczym. Gleby uprawne zajmują 92 809 ha. Ich jakość jest bardzo zróżnicowana. Na północy powiatu przeważają gleby słabe zaś na południu i zachodzie gleby bardziej urodzajne. Gospodarstwa rolne znajdują się głównie w rękach rolników indywidualnych, a dominującą grupę stanowią gospodarstwa do 10 ha. W produkcji roślinnej największy udział mają zboża, ziemniaki i buraki cukrowe. Produkcja zwierzęca to przede wszystkim hodowla bydła i trzody chlewnej. Możliwości działalności gospodarczej w obszarze rolnictwa poza produkcją roślinną i zwierzęcą leżą w takich dziedzinach jak: rozwój rolnictwa ekologicznego i przetwórstwo rolno-spożywcze. Działalność produkcyjna i usługowa skoncentrowana jest wokół miasta Chełm oraz w mieście Rejowiec Fabryczny. Powiat chełmski stanowi dużą bazę surowców pochodzenia roślinnego. Dlatego największe możliwości inwestowania daje przemysł rolno-spożywczy. Niskie zanieczyszczenie środowiska naturalnego i malejący stopień zużycia nawozów sztucznych sprzyjają produkcji zdrowej żywności. Powiat chełmski charakteryzuje się dużym urozmaiceniem rzeźby terenu. Obok nizinnego krajobrazu Obniżenia Dubienki spotykamy tutaj krajobraz wyżynny Pagórów Chełmskich, a nawet krajobraz o cechach podgórskich, którego fragmenty zaznaczają się szczególnie na terenie Działów Grabowieckich. Zasadniczym celem ochrony krajobrazu jest zabezpieczenie wszystkich wartości przyrodniczych, których dotychczasowa gospodarka nie zdołała przekształcić lub zniszczyć. Realizowane jest to poprzez tworzenie parków i obszarów chronionego krajobrazu. Na terenie powiatu chełmskiego utworzono 2 parki krajobrazowe i 3 obszary chronionego krajobrazu. Udokumentowane i w niewielkim stopniu wykorzystane złoża surowców mineralnych stanowią potencjalną szansę rozwoju przemysłu wydobywczego i materiałów budowlanych.

[edytuj] Przyroda w powiecie

Powiat chełmski charakteryzuje się dużym urozmaiceniem rzeźby terenu. Obok nizinnego krajobrazu Obniżenia Dubienki spotykamy tutaj krajobraz wyżynny Pagórów Chełmskich, a nawet krajobraz o cechach podgórskich, którego fragmenty zaznaczają się szczególnie na terenie Działów Grabowieckich. Zasadniczym celem ochrony krajobrazu jest zabezpieczenie wszystkich wartości przyrodniczych, których dotychczasowa gospodarka nie zdołała przekształcić lub zniszczyć. Realizowane jest to poprzez tworzenie parków i obszarów chronionego krajobrazu. Na terenie powiatu chełmskiego utworzono 2 parki krajobrazowe i 3 obszary chronionego krajobrazu.

Chełmski Park Krajobrazowy zajmuje pow. 14.000 ha. Położony jest na terenie gmin: Chełm, Dorohusk, Sawin i Ruda Huta. Celem utworzenia parku była ochrona cennych ekosystemów leśnych i torfowych obfitujących w rzadkie i chronione gatunki roślin i zwierząt. Specyficzne cechy szaty roślinnej uwarunkowane są obfitością węglanu wapnia w podłożu. W zasięgu parku znajdują się cenne, nieznacznie przekształcone kompleksy leśne z dużym bogactwem biotypów (siedliska borowe, grądowe i łęgowe ze znaczną liczbą roślin rzadkich). Okolice Chełma są miejscem występowania unikalnych w skali kraju torfowisk węglanowych, z dominującym szuwarem kłoci wiechowatej. Na obrzeżach kłociowisk występują zbiorowiska rzadkich gatunków turzyc. Z innych rzadkich roślin należy wymienić następujące: miłek wiosenny, wisienka stepowa, dziewięćsił bezgłowy, gorczyczka krzyżowa, storczyk kukawka i aster gawędka. W parku i jego sąsiedztwie rosną 53 gatunki będące pod ochroną ścisłą i 13 pod ochroną częściową. Niektóre rosną (zwłaszcza na torfowiskach) w populacjach liczących tysiące osobników. Są to m.in.: kosaciec syberyjski, storczyk krwisty, zawilec wielkokwiatowy i goździk pyszny. Szczególne zróżnicowanie siedliskowe warunkuje niezwykłe bogactwo faunistyczne parku. Stwierdzono tutaj gniazdowanie 152 gatunków ptaków m.in.: czarnych bocianów, żurawi, orlików krzykliwych, wodniczki (jeden z najbardziej zagrożonych wyginięciem ptaków europejskich), sowy błotnej, dubelta, kulika wielkiego i in. W okolicach Stanisławowa, na torfowiskach i w obszarach Leśnictwa Sawin występuje żółw błotny. Niezwykle bogata jest też fauna bezkręgowców. Żyje tu ponad 800 gatunków motyli (38 % żyjących w Polsce). Dotychczas kilkunastu z nich poza okolicami Chełma w Polsce nie zaobserwowano. Wiele znalazło się na Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce. Na terenie parku utworzona trzy rezerwaty przyrody: leśny - "Bachus"(rok powstania 1958) i torfowiskowe - "Brzeźno"(1973r.) i "Bagno Serebryskie"(1991r.) o łącznej pow. 625 ha. Na trasie ścieżek turystycznych wyznaczonych w rezerwatach "Bagno Serebryskie" i "Brzeźno" ustawiono dwie wieże obserwacyjne. W Brzeźnie powstał też ośrodek dydaktyczno-muzealny Zarządu Chełmskich Parków Krajobrazowych. W parku oraz jego sąsiedztwie za pomniki przyrody uznano 53 obiekty.

Strzelecki Park Krajobrazowy położony jest na pograniczu powiatu chełmskiego i hrubieszowskiego. Zajmuje na terenie powiatu chełmskiego pow. 6.791 ha (gmina Dubienka i Białopole). Park charakteryzuje się ubogą rzeźbą terenu. Dominują tutaj obszary płaskie, z rzadka urozmaicone pagórami o niewielkiej wysokości względnej. Najbardziej czytelną formą rzeźby jest rozległa dolina Bugu, osiągająca największą szerokość w północnej części parku. Rzeka ma charakter naturalny, tworzy liczne zakola. Pozostałością wielu dawnych odciętych przez rzekę zakoli są starorzecza, tzw. "bużyska", ulegające szybkiemu zarastaniu. Jest to typowy park leśny (92 % pow. w obrębie powiatu chełmskiego stanowią lasy), z dominacją gatunkową sosny. W parku występuje wiele rzadkich gatunków roślin, 35 znajduje się pod ścisłą ochroną m.in..: obuwik pospolity, storczyk kukawka i goździk pyszny. Lasy Strzeleckiego PK zostały wpisane na listę ostoi ptaków o znaczeniu krajowym, natomiast dolina Bugu jako ostoja o znaczeniu europejskim. Niektóre z gatunków ptaków, jak np. orlik krzykliwy znalazły tu optymalne warunki do rozrodu. Liczne są również inne gatunki drapieżnych ptaków leśnych: myszołowy, jastrzębie, trzmielojady. Z innych kręgowców należy wymienić ginącego w Polsce żółwia błotnego oraz bobra i wydrę. Na terenie parku utworzono dwa rezerwaty przyrody: ,,Siedliszcze" i ,,Liski", o łącznej pow. 106 ha. Za pomniki przyrody (w parku i jego najbliższym sąsiedztwie) uznano 11 obiektów. Chełmski Obszar Chronionego Krajobrazu zajmuje powierzchnię 34 tys. ha. Rozciąga się półkolem od Głębokiego (powiat łęczyński), dochodząc do miejscowości Świerże nad Bugiem, a na południu w rejon Pobołowic. W jego środkowej części zlokalizowany jest Chełmski Park Krajobrazowy. W granicach obszaru znajdują się charakterystyczne krajobrazy Pagórów Chełmskich i Obniżenia Dubienki. Są to masywne wyniosłości zbudowane ze skal wapiennych (margle kredowe) na przemian z podmokłymi zagłębieniami, w których spotkać można wszystkie typy torfowisk niskich, w tym charakterystyczne dla tego mezoregionu torfowiska węglanowe. Lasy, wykształcone na żyznych siedliskach, budują wielogatunkowe drzewostany z bogatym runem i podszytem. Szczególną funkcją Chełmskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu jest stworzenie regulatora warunków aerosanitamych i hydrologicznych wokół uprzemysłowionego rejonu Chełma. W granicach obszaru występują zatwierdzone 2 rezerwaty przyrody: ,,Serniawy" i ,,Roskosz". Grabowiecko-Strzelecki Obszar Chronionego Krajobrazu zajmuje pow. ok. 31 tys. ha i rozciąga się pasem szerokości od 2 do 8 km wzdłuż południowej granicy powiatu, obejmując w części zachodniej teren powiatu krasnostawskiego. Jego wschodnią część zajmuje Strzelecki Park Krajobrazowy. Urozmaicona rzeźba terenu, o bardzo dużych walorach krajobrazowych charakteryzuje się systemem suchych dolinek i wąwozów wyrzeźbionych w podłożu lessowym. Lasy zajmują stosunkowo niewielką powierzchnię tego obszaru, lecz ze względu na fakt, iż porastają najbardziej niedostępne zakątki, wykazuj4 duży stopień naturalności. Wschodnia część to równinny obszar Obniżenia Dubienki z dolinami rzek Wełnianki i Bugu. Pawłowski Obszar Chronionego Krajobrazu położony jest w zachodniej części powiatu chełmskiego i zajmuje powierzchnię 8 tys. ha. Obejmuje doliny Wieprza i cieku Dorohucza otoczone wzniesieniami kredowymi z półkolistym pierścieniem lasów otaczających miejscowość Pawłów. Dodatkowego uroku temu obszarowi dodaje kompleks stawów rybnych w rejonie Kaniego. Pawłowski Obszar Chronionego Krajobrazu oddziela od siebie dwa zagłębia przemysłowe: cementowe w Rejowcu Fabrycznym na południu od Lubelskiego Zagłębia Węglowego na północy. Główną funkcją tego obszaru jest łagodzenie i zapobieganie nakładaniu się na siebie niekorzystnych wpływów wywieranych przez przemysł na środowisko przyrodnicze. W 1994r. przyłączono do Poleskiego Parku Narodowego znajdujący się na terenie gminy Wierzbica oraz powiatu włodawskiego (gm. Urszulin i Hańsk) rezerwat "Bagno Bubnów". Jest to kompleks węglanowych torfowisk niskich (bagno Bubnów i Staw) wpisany na listę ostoi ptak w Polsce o znaczeniu międzynarodowym. Stwierdzono tu 87 gatunków ptaków, z których 40 to lęgowe, 10 prawdopodobnie gniazdujące, a pozostałe 37 to gatunki zalatujące. Większość występujących tu ptaków związana jest ze środowiskami wodnymi i bagiennymi. Spośród wszystkich gatunków lęgowych na szczególną uwagę zasługuje wodniczka, jej liczebność oszacowana jest na ok. 400 śpiewających samców. Czyni to z omawianego obszaru jedno z najbogatszych stanowisk tego gatunku w Polsce. Innym osobliwym ptakiem omawianych torfowisk jest kulik wielki. Gnieździ się tu 10 jego par. Kolejnym rzadkim ptakiem jest dubelt. Ustawa o ochronie przyrody z 1991 roku wprowadziła nowe kategorie ochronne, w tym również ,,użytek ekologiczny". Obecnie tą formą ochrony objęto kilkaset obiektów, z których zdecydowana większość położona jest na terenie Lasów Państwowych. Użytki ekologiczne tworzone były zarówno przez wojewodę, jak również przez rady gmin (w Sawinie, Żmudzi, Rudzie Hucie, Wierzbicy i Rejowcu Fabrycznym). Najczęściej są to śródleśne bagna i zbiorniki wodne. Najwięcej użytków znajduje się w Nadleśnictwie Chełm. Są to z reguły niewielkie podmokłości w większości porośnięte przez turzycowiska z różnym udziałem roślinności krzewiastej. Poza ochroną bagiennych zbiorowisk roślinnych spełniają bardzo ważną funkcję retencjonowania wód. Spośród obiektów objętych tą formą ochrony na szczególną uwagę zasługuje zbiornik retencyjny w Husynnem, który chroni siedliska rzadkich gatunków rybitw. Od kilku lat obserwowana jest tutaj jedyna w Polsce mieszana lęgowa kolonia czterech gatunków rybitw: rzecznej, czarnej, białoskrzydłej i białowąsej. Dwa ostatnie nalezą do bardzo rzadkich w skali kraju. Ochrona w formie użytków ekologicznych umożliwia zachowanie różnorodności biologicznej w skali lokalnej, a także stanowi pewne zabezpieczenie przed zalesianiem wszystkich terenów wyłączonych z gospodarczego użytkowania. Wśród istniejących na terenie powiatu chełmskiego 94 pomników przyrody możemy wyróżnić: 65 pojedynczych drzew, 11 grup drzew, 7 głazów narzutowych lub ich grup, 4 zbiorowiska roślinne, 4 nisze źródlane, 1 wzgórze widokowe, 1 stanowisko roślinne i 1 aleję drzew(lipowa). Pierwszym uznanym pomnikiem przyrody w granicach dzisiejszego powiatu był dąb szypułkowy ,,Bolko" (rok uznania 1959r.) rosnący w parku w Hniszowie (gm. Ruda Huta). Jest to jedno z najstarszych i najbardziej okazałych drzew w województwie lubelskim (860 cm obwodu). W jego sąsiedztwie znajduje się jeszcze 11 drzew pomnikowych (6 dębów, 2 jesiony, brzoza brodawkowata, klon zwyczajny i egzotyczna iglicznia trójcierniowata). Drugim ,,skupiskiem" pomnikowych drzew jest park w Świerżach. Rośnie tam 7 dębów o wymiarach 320-420 cm obwodu oraz jesion wyniosły (280 cm). Spośród pozostałych dębów objętych pomnikową na szczególną uwagę zasługują drzewa rosnące: koło Andrzejowa i Puszczy (gm. Żmudź) i w Petryłowie (gm. Sawin). Największe i najpiękniejsze lipy drobnolistne rosną w Stawie (gm. Chełm). Mają one ponad 4,5m odwodu. Wśród chełmskich pomników przyrody powszechne są również jesiony wyniosłe. najwięcej ich można spotkać w parkach w Sielcu (gm. Leśniowice) i w Kuliku (gm. Siedliszcze). Spośród wielu drzew objętych ochroną na terenie powiatu chełmskiego jest kilka gatunków obcych naszej rodzimej florze (tzw. aklimatyzowanych). Do najciekawszych z nich nalezą: iglicznia trójcierniowata rosnąca w parku w Hniszowie i tulipanowiec amerykański - park w Kaniem. W grupie pomników przyrody nieożywionej znajduje się wzgórze widokowe ,,Dziewicza Góra" położone w Horodyszczu. Spośród 7 głazów narzutowych objętych ochroną na szczególną uwagę zasługuje największy z nich - ,,Kamień Powstańców", znajdujący się w lesie koło Sawina. Jest to granit o obwodzie ok. 7 m, pozostawiony tutaj przez cofający się lodowiec. Ochroną pomnikową obejmowane są również nisze źródliskowe, ginący element naszego krajobrazu. Najpiękniejsze z nich położone są w wąwozach na terenie Działów Grabowieckich (Wojsławice). Najbardziej znanymi są jednak źródełka w Stołpiu oraz w Nowosiółkach. Ochroną pomnikową objęte jest tylko to ostatnie.

[edytuj] Demografia

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
ogółem	73 709	100	37 276	50,6	36 433	49,4
miasto	4569	100	2353	51,5	2216	48,5
wieś	69 140	100	34 923	50,5	34 217	49,5

[edytuj] Geografia

[edytuj] Ochrona przyrody

Na terenie powiatu chełmskiego utworzono 2 parki krajobrazowe (Chełmski Park Krajobrazowy i Strzelecki Park Krajobrazowy) oraz 3 obszary chronionego krajobrazu (Chełmski Obszar Chronionego Krajobrazu, Grabowiecko-Strzelecki Obszar Chronionego Krajobrazu i Pawłowski Obszar Chronionego Krajobrazu). W skład Poleskiego Parku Narodowego wchodzi rezerwat Bagno Bubnów znajdujący się na terenie gminy Wierzbica oraz powiatu włodawskiego (gm. Urszulin i Hańsk).

[edytuj] Transport

Przez teren powiatu przebiega szlak tranzytowy o znaczeniu międzynarodowym łączący Warszawę z Kijowem poprzez Lublin, Chełm, Łuck, Równe, Żytomierz. Droga ta wraz z przejściem drogowym w Dorohusku została zaliczona do kategorii dróg ekspresowych a także do sieci dróg europejskich. Dzięki prowadzeniu przez samorząd powiatu wielu inwestycji drogowych istnieje dobra łączność drogowa między gminami.