Sachalin

Z Wikipedii

Sachalin
Kontynent	Azja
Państwo	Rosja
Akwen	Ocean Spokojny
Powierzchnia	76 400 km2
Populacja  • liczba ludności  • gęstość	650 000 8,5 os./km2
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Sachalin (ros. Сахалин jap. 樺太 - Karafuto) – wyspa na Oceanie Spokojnym u wybrzeży Rosji. Administracyjnie wchodzi w skład obwodu sachalińskiego w Rosji. Od kontynentu oddziela ją Cieśnina Tatarska (szerokość w najwęższym miejscu 7,3 km), a od japońskiej wyspy Hokkaido dzieli ją cieśnina La Perouse'a.

• długość wyspy od przylądka Krilon do przylądka Elżbiety - 948 km
• powierzchnia - 76,4 tys. km²

Linia brzegowa jest słabo rozwinięta, są tylko dwie duże zatoki: Aniwa i Terpienia. Ostro zaznaczają się półwyspy Szmidta, Terpienia, Kriloński.

Powierzchnia pokryta jest górami i równinami, z których największa jest Równina Północnosachalińska. Najwyższy szczyt Gór Zachodniosachalińskich to Góra Powrotu (ros. г. Возвращения) 1325 n.p.m.. Wzdłuż wybrzeża Morza Ochockiego ciągną się Góry Wschodniosachalińskie (Góra Łopatina 1609 m) oraz Grzbiet Susunajski (Góra Czechowa 1047 m). Północny skrawek wyspy również pokryty jest górami: Grzbietem Zachodnim i Wschodnim. W Masywie Trzech Braci Zachodni Grzbiet osiąga 623 m (Góra Drugi Brat).

Na wyspie znajdują się złoża gazu ziemnego, węgla i ropy naftowej. Położone są one w północnej części Sachalinu. Ponadto występuje złoto.

Klimat wyspy jest umiarkowany morski. Lato trwa 2-3 mies., zima 5-7 mies. Średnia temperatura stycznia na północy od -17 do -24 st.; na południu od -6 do -12 st. Temperatury sierpnia odpowiednio od 11 do 15 st., oraz od 16 do 19 st. Opady wahają się w zależności od części wyspy od 500 do 1200 mm rocznie. Największe są w górach.

Rzeki mają na ogół charakter górski. Większość wpada do Morza Ochockiego i Japońskiego. Pokryte są lodem od listopada do kwietnia. Największe rzeki Tym (ros. Тымь) i Poronaj (ros. Поронай).

Na wyspie znajduje się wiele płytkich, małych jezior. Występują również bagna, szczególnie na Nizinie Poronajskiej.

Fauna typowa dla syberyjskiej tajgi, nieco uboższa w porównaniu z kontynentem. Występuje niedźwiedź, lis, rosomak, sobol, wiewiórka, borsuk, jeleń.

Wyspa została odkryta przez Europejczyków w XVII w. Na Sachalin przybył w 1640 oddział I. J. Moskwicina; w 1643 holenderski żeglarz Jansonnius de Vries; w latach 1643-1646 przebywała tam wyprawa Poriakowa. Ekspedycja G. I. Niewielskiego w latach 1848-1849 potwierdziła, że Sachalin jest wyspą. Wg japońsko-rosyjskich układów z 1855 miał być zarządzany wspólnie; w 1875 stał się własnością Rosji, wchodząc do Nadmorskiego Obwodu. Do 1904 miejsce zsyłek i katorgi. W 1890 przebywał tam znany pisarz Anton Czechow.

W wyniku wojny rosyjsko-japońskiej południowa część wyspy (od mniej więcej 50 stopnia) przypadła Japonii. W 1909 utworzono obwód sachaliński ze stolicą w Aleksandrowsku. Podczas rewolucji październikowej zajęty przez Białogwardzistów. Do 1925 okupowany przez Japonię. W 1945 południowa część zajęta przez Armię Czerwoną. Na konferencjach jałtańskiej i poczdamskiej ustalono, że po wojnie cała wyspa będzie w rękach Rosji. W 1947 utworzono obwód sachaliński składający się również z Wysp Kurylskich. W 1983 nad wyspą zestrzelono koreański samolot pasażerski (zob. KAL-007).

Tubylcza ludność składała się z plemion Ajnów, Niwchów i Ewenków. Badania nad nimi prowadził m.in. Bronisław Piłsudski. Obecnie ludność wyspy to Rosjanie (80%), Ukraińcy (6%) i Koreańczycy. Łącznie 650 tys. mieszkańców, z których 83% mieszka w miastach. Ważniejsze miasta Jużno-Sachalińsk, Korsakow, Chołmsk, Aleksandrowsk Sachaliński, Ocha.

Przemysł Sachalina jest związany z głównie gospodarką leśną oraz wydobyciem surowców. Wyspa jest połączona rurociągiem naftowym z Komsomolskiem nad Amurem. Planowany jest eksport surowców z wyspy do Chin i Japonii. W 2003 Sachalin był drugim regionem Rosji pod względem inwestycji zagranicznych. Bezrobocie wynosi 2%.