Sejm Śląski
Z Wikipedii
Sejm Śląski był organem ustawodawczym autonomicznego województwa śląskiego od 15 lipca 1920 do 6 maja 1945.
Spis treści |
[edytuj] Sejm Śląski
[edytuj] Organ
Sejm Śląski utworzono na mocy Statutu Organicznego Województwa Śląskiego - ustawy konstytucyjnej Sejmu Ustawodawczego z 15 lipca 1920 r. jako element autonomii tego województwa. Sejm Śląski powoływał Radę Wojewódzką i posiadał władzę legislacyjną na terenie województwa śląskiego, przy czym polityka zagraniczna i sprawy wojskowe wyjęte były spod jego kompetencji i podlegały sejmowi centralnemu w Warszawie. W pierwszych wyborach we wrześniu 1922 r. wybrano 48 posłów, a pierwszym Marszałkiem Sejmu Śląskiego został Konstanty Wolny. Do kompetencji Sejmu Śląskiego należały wszystkie ustawy w zakresie określonym przez art.4. Statutu, np. w zakresie szkolnictwa, policji, wód, organizacji administracji wojewódzkiej i samorządu, rolnictwa czy wyznań. Sejm Śląski był także uprawniony do wydawania przepisów cywilnych i karnych w zakresie swojej właściwości (art.6 ust.2. Statutu). Sejm Śląski zajmował się władzą ustawodawczą, natomiast władzę wykonawczą miała Śląska Rada Wojewódzka.
[edytuj] Budynek
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Gmach Sejmu Śląskiego.
Siedzibę Sejmu Śląskiego budowano w latach 1925-1929 z piaskowca. Obiekt zawiera 634 pomieszczenia o łącznej kubaturze 161 474 m³ i w owym czasie był największym budynkiem w Polsce. Ostatnie prace wykończeniowe i wyposażeniowe zakończono w 1932. W pierwszych latach po założeniu Muzeum Śląskiego, od roku 1929 do ukończenia budowy budynku wystawowego muzeum, ono również mieściło się w budynku sejmowym. W czasie niemieckiej okupacji budynek był siedzibą gauleitera utworzonej w 1941 „Gau Oberschlesien“, w skład której wchodził Górny Śląsk i zachodnia Małopolska, z Katowicami jako stolicą. Obecnie w budynku Sejmu Śląskiego mieści się Śląski Urząd Wojewódzki oraz kilka innych urzędów np. Śląskie Kuratorium Oświaty.
[edytuj] Tradycja Parlamentarna na Śląsku
[edytuj] Książęcy Sejm Śląski (Przemyślidzi)
Był zgromadzeniem stanowym księstw śląskich bezpośrednio podległych królowi czeskiemu. Powstał w XV wieku i jest porównywalny z sejmikami (Landtagami) innych nowożytnych terytoriów i państw.
Na Śląsku, podzielonym od XIII wieku na wiele księstw, na zwoływanych przez króla posiedzeniach stanowych mogli pojawiać się tylko władcy (stąd określenie "książęcy"). Ponadto swego przedstawiciela wysyłał Wrocław i będący jednocześnie księciem nyskim biskup wrocławski. Sejm Śląski zwoływany był przez króla czeskiego albo przez starostę generalnego Śląska, który przewodniczył obradom. Stanowisko to zajmował do połowy XVI wieku biskup wrocławski, potem protestancki książę świdnicko-jaworski lub legnicki. Książęcy Sejm Śląski zlikwidowano po austriacko-pruskich wojnach śląskich i kończącym je pokoju wrocławskim 1741, na mocy którego Śląsk został wcielony do Prus, bez księstw cieszyńskiego i opawskiego.
[edytuj] Sejm Ziemi Śląskiej (Austria)
W czasie Wiosny Ludów w Cesarstwie Austriackim miały miejsce ogromne zmiany społecznoczno-polityczne, jak również silne ruchy narodowowyzwoleńcze, m.in. czeskie, polskie, śląskie i tzw. wszechniemieckie (liberalizm frankfurcki, zob. Wielkie Niemcy). W marcu 1848 swą niepodległość od Austrii proklamowały Węgry, w kwietniu 1848 w Wiedniu powstał Związek Austriackich Ślązaków. C.K.. Wydarzenia te zmusiły Austrię do reform społecznych (np. zniesienie pańszczyzny 7 września 1848) i politycznych, przejawiających się m. in. w uznaniu równouprawnienia wszystkich narodów Cesarstwa (rozporządzenie 4 marca 1849). Nastąpiła również emancypacja sądownictwa i administracji gmin w austriackiej części Śląska i ostatecznie 30 grudnia 1849 roku wydano rozporządzenie o utworzeniu ziemi śląskiej i 30-osobowego Sejmu Ziemi Śląskiej (Schlesische Landtag) w Troppau (Opava). Posłowie wybierani byli w trzech okręgach wyborczych (kuriach majątkowym). Oprócz posłów wybieralnych, w jego skład wchodził z tytułu funkcji również biskup wrocławski. Od 1866 sześciu śląskich posłów wchodziło w skład Rady Państwa w Wiedniu. Z krótką przerwą (1851-1861) Sejm Śląski działał do rozpadu Austro-Węgier (węg.:Osztrák-Magyar, cz. Rakousko-Uhersko) w 1918.
