Katowice

Z Wikipedii

Współrzędne: 50°15'00" N 019°00'00" E

Katowice
Herb Katowic Flaga Katowic
Województwo	śląskie
Założono	XVI wiek
Prawa miejskie	1865
Prezydent miasta	Piotr Uszok (e-mail)
Powierzchnia	164,5[1] km²
Położenie	50° 15' N 19° 00' E
Wysokość	352 m n.p.m.
Liczba mieszkańców (2007)  - liczba ludności  - gęstość  - aglomeracja	317 220[2] (2006) 1928,38 os./km² 3 500 000 (GZW)
Strefa numeracyjna (do 2005)	+ (48) 032
Kod pocztowy	40-001 do 40-999
Tablice rejestracyjne	SK
Położenie na mapie Polski Katowice
Miasta partnerskie	Ostrawa Kolonia Mobile Saint-Étienne Odense Miszkolc Groningen Hrabstwo Południowy Dublin
Urząd miejski3 ul. Młyńska 4 40-098 Katowice tel. (032) 259-39-09; faks (032) 253-79-84 (e-mail)
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Wiadomości w Wikinews
Strona internetowa miasta

Katowice (niem.: Kattowitz, czes.: Katovice) – miasto położone w południowej Polsce, stolica województwa śląskiego, Górnego Śląska oraz dawniej stolica autonomicznego województwa śląskiego, główny ośrodek Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego.

W latach 1975-1998 stolica województwa katowickiego. Katowice są stałym członkiem Unii Metropolii Polskich.

Spis treści 1 Geografia 1.1 Położenie 1.2 Klimat 1.3 Podział administracyjny 1.4 Aglomeracja 2 Demografia 2.1 Rozwój demograficzny 2.2 Struktura wiekowa i zawodowa 3 Historia 4 Gospodarka 4.1 Firmy i przedsiębiorstwa 4.2 Górnictwo i hutnictwo 4.3 Handel i targi 5 Transport 5.1 Komunikacja miejska 5.2 Transport kolejowy 5.3 Transport drogowy 5.4 Transport lotniczy 6 Edukacja 7 Kultura i rekreacja 7.1 Muzyka 7.2 Teatry 7.3 Kina 7.4 Muzea 7.5 Media 7.6 Cykliczne imprezy kulturalne 7.7 Galerie 8 Ekologia 9 Sport 9.1 Aktywne kluby sportowe 9.2 Nieistniejące już kluby sportowe 10 Architektura 10.1 Dane urbanistyczne 10.2 Zabytki i atrakcje turystyczne 10.3 Wieżowce 11 Polityka 11.1 Urzędy i Instytucje 11.2 Prezydent miasta 11.3 Rada Miejska 12 Znani ludzie 12.1 Znane osoby urodzone w Katowicach 12.2 Znane osoby związane z Katowicami 13 Kościoły i związki wyznaniowe 14 Bibliografia 15 Przypisy 16 Linki zewnętrzne

[edytuj] Geografia

[edytuj] Położenie

Katowice leżą na Wyżynie Katowickiej będącej częścią Wyżyny Śląskiej, we wschodniej części Górnego Śląska. Przez miasto przepływają rzeki: Rawa i Kłodnica oraz kilka mniejszych rzek. Teren miasta odznacza się urozmaiconą rzeźbą, a różnice wysokości względnych wynoszą około 100 m, najwyższe wzniesienie jest położone 352 m n.p.m., a najniższy punkt leży na wysokości 266 m n.p.m. Pod względem geologicznym Katowice położone są w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym obejmującym cały Górnośląski Okręg Przemysłowy oraz Rybnicki Okręg Węglowy. Katowice graniczą z miastami: Chorzowem, Siemianowicami Śląskimi, Sosnowcem, Mysłowicami, Lędzinami, Tychami, Mikołowem, Rudą Śląską i Czeladzią.

[edytuj] Klimat

Średnia roczna temperatura wynosi tutaj około 8ºC, średnia temperatura w lipcu wynosi około +18,0°C, a w styczniu –3,3°C. Średnia suma opadów w skali roku nie przekracza 750 mm. Charakterystyczne są tu wiatry słabe, o prędkości nie przekraczającej 2 m/s wiejące z kierunku zachodniego. O klimacie miasta decydują wpływy oceaniczne, które mają przewagę nad wpływami kontynentalnymi oraz sporadycznie docierającymi tu od południowego zachodu przez Bramę Morawską masami powietrza zwrotnikowego. Oprócz wspomnianych mas powietrza nad stolicę Górnego Śląska docierają jeszcze masy zimnego powietrza arktycznego z północy (głównie w chłodnej połowie roku). Klimat całego Górnego Śląska różni się nieco od klimatu sąsiednich regionów, zwłaszcza Dolnego Śląska czy Wielkopolski. Różnice są widoczne w większości parametrów meteorologicznych. Przejawia się to między innymi w niższej temperaturze powietrza, zarówno latem, jak i zimą, oraz w większej sumie opadów, co z kolei przejawia się dłuższym okresem zalegania pokrywy śnieżnej oraz większą jej grubością.

[edytuj] Podział administracyjny

Zobacz więcej w osobnym artykule: Dzielnice Katowic.

Miasto Katowice składa się z 22 dzielnic zgrupowanych w 5 zespołach dzielnic:

I. Zespół dzielnic śródmiejskich 1. Śródmieście 2. Koszutka 3. Bogucice 4. Os. Paderewskiego – Muchowiec II. Zespół dzielnic północnych 5. Załęże 6. Os. Witosa 7. Osiedle Tysiąclecia 8. Dąb 9. Wełnowiec - Józefowiec III. Zespół dzielnic zachodnich 10. Ligota - Panewniki 11. Brynów - Osiedle Zgrzebnioka 12. Załęska Hałda - Brynów

IV. Zespół dzielnic wschodnich 13. Zawodzie 14. Dąbrówka Mała 15. Szopienice - Burowiec 16. Janów - Nikiszowiec 17. Giszowiec V. Zespół dzielnic południowych 18. Murcki 19. Piotrowice - Ochojec 20. Zarzecze 21. Kostuchna 22. Podlesie

[edytuj] Aglomeracja

Katowice leżą w centrum największej aglomeracji w Polsce. Region ten rozkwitł w XIX w. dzięki gwałtownemu rozwojowi górnictwa i hutnictwa. W tym też wieku podczas planowania strategicznego utworzono region nazywany Górnośląskim Okręgiem Przemysłowym. Składa się on z dwudziestu kilku miast oraz kilkudziesięciu mniejszych miejscowości na terenie Górnego Śląska i Zagłębia. Od lat 90. XX w. zaczęto planować metropolizację regionu katowickiego.

[edytuj] Demografia

[edytuj] Rozwój demograficzny

Zobacz więcej w osobnym artykule: Rozwój demograficzny Katowic.

Rozwój demograficzny Katowic związany jest z wcielaniem pogranicznych osad i tym samym z rozwojem terytorialnym miasta. Od uzyskania w 1865 praw miejskich, Katowice powiększały kilkakrotnie swoją powierzchnię i zmieniały strukturę administracyjną dzielnic. 15 lipca 1924 liczba ludności miasta przekroczyła 100 tys. W tym dniu wcielono do Katowic: Bogucice, Brynów, Dąb, Ligotę, Załęską Hałdę, Załęże i Zawodzie, co spowodowało praktycznie podwojenie liczby mieszkańców z niespełna 57 tys. do prawie 113 tys. Kolejne przyłączenia okolicznych osad miały miejsce w latach 1951, 1960 i 1975. W okresie od 1825 do 1924 liczba ludności podwajała się, głównie przez migrację i wcielanie okolicznych osad, co ok. 10 lat i w ciągu tychże 100 lat zwiększyła się ponad 165-krotnie. Jednakże, z początkiem lat 90. XX w. nastąpiła zmiana tendencji rozwoju demograficznego miasta i nastąpił spadek liczby ludności Katowic z 366 600 (stan 1991) do 315 123 (stan 2005).

[edytuj] Struktura wiekowa i zawodowa

64% katowiczan jest w wieku produkcyjnym, w wieku przedprodukcyjnym 19%, a w wieku poprodukcyjnym 17%. Bezrobotnych w Katowicach jest 15 258 osób, a stopa bezrobocia wynosi 5,4%. ^[3]

[edytuj] Historia

Zobacz więcej w osobnym artykule: Historia Katowic.

Najważniejsze daty:

• 1177 – teren, na którym znajdują się obecne Katowice, został włączony do dzielnicy śląskiej. Poprzednio od 1138 w dzielnicy senioralnej krakowskiej.
• 1299 – wydanie przez księcia bytomskiego Kazimierza II dokumentu ze wzmianką o najstarszej dzielnicy Katowic – ówczesnej wsi Dąb (Crasni Domb).
• 1468 – wzmianka o dzisiejszej dzielnicy Katowic – Podlesiu.
• ok. 1580 – kuźnik Bogucki Andrzej założył na swoim gruncie wieś zagrodniczą Katowice.
• 1598 – po raz pierwszy pojawiła się dokumentach nazwa Katowice (ad parochiam pertinent village Boguczycze, Zalęzie et nova villa Katowicze).
• od połowy XVIII w. – wzmożony rozwój wsi Katowice związany z odkryciem złóż węgla i uprzemysłowieniem.

• 1824 – powstały kopalnie: Ferdynand i Waterloo.
• 1846 – budowa linii kolejowej wiodącej do Mysłowic.
• 1865, 11 września – nadanie Katowicom praw miejskich.
• 1873, 27 marca – Katowice zostały siedzibą powiatu ze starostwem.
• 1902, 22 grudnia – Na terenie podkatowickiej osady Stary Panewnik osiedlają się franciszkanie z Wrocławia.
• 1919 – walki podczas I powstania śląskiego w dzielnicach Bogucice, Dąbrówka Mała, Giszowiec, Szopienice, Nikiszowiec.
• 1920 – II powstanie śląskie – blokada śródmieścia miasta przez powstańców i walki w dzielnicach.
• 1921 – III powstanie śląskie – 3 maja miasto zostało zdobyte od południa przez oddziały Fojkisa i Adama Kocura.
• 1922 – przyłączenie do Polski (20 czerwca); Katowice zostały stolicą autonomicznego województwa śląskiego, siedzibą Sejmu Śląskiego i Górnośląskiej Komisji Mieszanej.
• 1925 – powstanie Diecezji Śląskiej, której stolicą zostały Katowice.
• 1927, 5 czerwca – biskup śląski Arkadiusz Lisiecki, symbolicznym wykopaniem ziemi pod fundamenty, rozpoczął uroczyście budowę katowickiej katedry.
• 1928 – rozpoczęcie budowy gmachu Śląskich Technicznych Zakładów Naukowych jako przyszłego zalążka Politechniki Śląskiej.
• 1929 – powołanie Muzeum Śląskiego z siedzibą w Katowicach.
• 1932 - otwarcie Śląskich Technicznych Zakładów Naukowych i ukończenie budowy tzw. drapacza chmur.
• 1934 – wybudowanie najwyższego w Polsce "Drapacza Chmur" przy ul. Żwirki i Wigury.
• 1939, wrzesień – wycofanie się wojsk polskich, obrona do 4 września miasta przez harcerzy i grupy powstańców śląskich (obrona wieży spadochronowej). Ok. 860 osób zginęło w walkach, bądź zostało rozstrzelanych przez niemiecki Wehrmacht i członków Freikorpsu w rejonie rynku i w Lasach Panewnickich.
• 1939, 4 września – podpalenie i zniszczenie Synagogi Wielkiej.
• 1945, 27 stycznia – zajęcie miasta przez Armię Czerwoną.
• 1953, 7 marca – zmieniono na trzy lata nazwę Katowic na Stalinogród.
• 1955, 30 października – podczas tzw. wysiedlenia biskupów katowickich ordynariusz częstochowski Zdzisław Goliński konsekrował Katedrę Chrystusa Króla.
• 1956, 10 grudnia – przywrócono pierwotną, historyczną nazwę miasta Katowice.
• 1960 - włączenie do Katowic miasta Szopienice.
• 1965 – oddano do użytku Rondo gen. Jerzego Ziętka
• 1968 – w Katowicach powstał Uniwersytet Śląski.
• 1971 – wybudowanie hali sportowej "Spodek".
• 1972 – wybudowanie nowego dworca kolejowego.
• 1981, 16 grudnia – akcja pacyfikacyjna w kopalni Wujek, podczas której zabito 9 górników.
• 1983, 20 czerwca – papież Jan Paweł II odprawił Mszę św. na katowickim lotnisku Muchowiec oraz spotkał się z chorymi w Katedrze Chrystusa Króla.
• 1984 - reaktywowano Muzeum Śląskie.
• 1990 – restytucja samorządu i szybki rozwój miasta.
• 1991, 15 grudnia – odsłonięcie i poświęcenie Pomnika Dziewięciu z Wujka.
• 1992, 25 marca – powstała Metropolia katowicka.
• 1998, 24 października – otwarcie i poświęcenie nowego gmachu Biblioteki Śląskiej.
• 2006, 28 stycznia – zginęło 65 osób w wyniku zawalenia się hali na terenie Międzynarodowych Targów Katowickich.
• 2006, 9 grudnia – otwarcie nowego tunelu pod Rondem gen. Jerzego Ziętka.

[edytuj] Gospodarka

[edytuj] Firmy i przedsiębiorstwa

Na terenie miasta jest zarejestrowanych około 48 tys. podmiotów gospodarczych. Stanowi to około 10% podmiotów gospodarczych zlokalizowanych w województwie śląskim. Tempo wzrostu liczby zarejestrowanych przedsiębiorców sięga 8-10% w skali roku. Około 1/5 z ponad 4 tys. spółek z udziałem kapitału zagranicznego, zarejestrowanych na terenie województwa posiada swoją siedzibę w Katowicach. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto kształtuje się na poziomie 2,7 tys. zł. Katowice są siedzibą Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

[edytuj] Górnictwo i hutnictwo

Katowice przez wiele lat były uważane za centrum górnictwa i hutnictwa. W ostatnich latach dużo kopalń i hut zostało zlikwidowanych. Obecnie działające kopalnie połączyły się tworząc Katowicki Holding Węglowy S.A. W skład tego holdingu wchodzi 7 kopalń. Górnictwo, hutnictwo oraz sektor energetyczny generują łącznie ponad 25% wpływów miasta z podatku od nieruchomości. Budynki po zamkniętych zakładach pracy przekształca się na sklepy, galerie handlowo-rozrywkowe, muzea i punkty widokowe. Przykładowo na terenie byłej KWK Gottwald powstało Silesia City Center, a na terenie byłej KWK Katowice powstaje nowe Muzeum Śląskie.

[edytuj] Handel i targi

Katowice należą do grona największych w Polsce ośrodków miejsko-przemysłowych. Ze względu na wielkość rynku konsumpcyjnego, Katowice stanowią ważne w skali kraju centrum handlowo-targowe. Od końca lat 80. XX w. zmieniła się całkowicie struktura handlu w całej Polsce – w tym także w Katowicach. Ówczesne domy handlowe – dziś nazywane marketami – zostały w większości sprywatyzowane. W mieście znajdują się trzy duże centra handlowe oraz kilka mniejszych. Większość supermarketów jest usytuowana w okolicach osiedli mieszkaniowych. Do największych centrów handlowo-rozrywkowych należą: CH 3 Stawy, CH Dąbrówka oraz Silesia City Center. Co roku w mieście odbywają się Międzynarodowe Targi Katowickie oraz szereg innych mniejszych imprez tego typu jak np.:

Międzynarodowe Targi górnictwa energetyki i metali Toolexpo Międzynarodowe Targi narzędzi i obrabiarek Międzynarodowe Targi spożywcze Jesienna giełda budownictwa Śląskie targi nieruchomości

Międzynarodowe Targi Motoryzacyjne Międzynarodowe Targi techniki motoryzacyjnej BIKE Międzynarodowe Targi rowerowe Targi Międzynarodowe spawalnicze Targi BHP

[edytuj] Transport

[edytuj] Komunikacja miejska

Na terenie Katowic istnieje ok. 200 linii autobusowych oraz 15 tramwajowych. Olbrzymią część linii autobusowych i wszystkie tramwajowe organizuje KZK GOP. Linie autobusowe KZK GOP w Katowicach w większości obsługuje PKM Katowice, zaś wszystkie tramwajowe Tramwaje Śląskie. Oprócz tego w Katowicach działają także linie organizatorów z miast ościennych (Tychy, Jaworzno), nie zrzeszonych z KZK GOP oraz przewoźników prywatnych.

[edytuj] Transport kolejowy

Katowice stanowią jeden z największych węzłów komunikacji kolejowej w Polsce, zarówno jeśli chodzi o przewozy pasażerskie jak i towarowe. Z głównego dworca kolejowego odjeżdżają pociągi wszystkich kategorii, w tym EuroCity i InterCity, zapewniające połączenia ze wszystkimi największymi miastami w Polsce oraz z Czechami, Słowacją, Węgrami, Austrią i Niemcami.

W mieście znajduje się ponadto 8 stacji i przystanków pasażerskich PKP: Katowice Brynów, Katowice Ligota, Katowice Szopienice, Katowice Podlesie, Katowice Piotrowice, Katowice Załęże oraz Katowice Zawodzie.

Kolejowy transport towarowy to przede wszystkim przewozy węgla kamiennego, ze względu na położenie miasta dużą rolę odgrywają przewozy tranzytowe, także międzynarodowe.

[edytuj] Transport drogowy

Katowice znajdują się na skrzyżowaniu szeregu drogowych szlaków komunikacyjnych. Przez miasto przebiegają m.in.:

• Autostrada A4 (granica z Niemcami – Legnica – Wrocław – Opole – Gliwice – Katowice – Kraków – Tarnów – Rzeszów – Korczowa – granica z Ukrainą)
• DK79 (Warszawa – Sandomierz – Kraków – Katowice – Bytom)
• DK81 (Katowice – Mikołów – Łaziska Górne – Żory – Wisła – granica z Czechami)
• DK86 (Podwarpie – Psary – Będzin – Sosnowiec – Katowice – łączy się z DK1 w Tychach)
• E75 (trasa europejska) (Norwegia – Finlandia – Katowice – Słowacja – Węgry – Serbia – Macedonia – Grecja – Kreta)
• Drogowa Trasa Średnicowa (Katowice – Chorzów – Świętochłowice – Ruda Śląska – Zabrze – Gliwice)

Katowice mają również wiele bezpośrednich połączeń PKS z wszystkimi regionami kraju. Część z nich obsługuje PKS Katowice. Są to linie do Lublina, Iwonicza, Ostrowca Świętokrzyskiego, Zakopanego, Rabki, Krynicy i Ustrzyk Dolnych.

[edytuj] Transport lotniczy

W odległości około 30 km na północ od centrum Katowic znajduje się międzynarodowy port lotniczy Katowice-Pyrzowice. Posiada on roczną przepustowość 1,6 mln pasażerów. W 2005 obsłużono 1,1 mln pasażerów. Ma jeden terminal pasażerski (obecnie w rozbudowie – po rozbudowie zakończonej ok. 2007 przepustowość roczna terminala wyniesie ok. 3,6 mln pasażerów) oraz terminal cargo. Obsługuje stałe połączenia rejsowe z ponad dwudziestoma lotniskami liniami lotniczymi: Air France, Centralwings, EuroLOT, LOT, Lufthansa, oraz Wizz Air.

W centrum Katowic znajduje się również lotnisko Katowice-Muchowiec.

[edytuj] Edukacja

Katowice są jednym z większych ośrodków naukowych w Polsce. Znajduje się tu ponad 20 uczelni wyższych, na których studiuje prawie 100 tys. osób. Według danych statystycznych ponad 67% katowiczan w wieku 20-24 lat posiada wykształcenie średnie i policealne, a ponad 30% w wieku 25-29 lat legitymuje się wykształceniem wyższym. Ogólnie wykształcenie wyższe posiada 16% katowiczan.

Wyższe uczelnie w Katowicach:

1. Akademia Ekonomiczna w Katowicach
2. Akademia Muzyczna w Katowicach
3. Akademia Wychowania Fizycznego w Katowicach
4. Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach
5. Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie, filia
6. Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa w Katowicach
7. Międzynarodowa Szkoła Bankowości i Finansów
8. Międzynarodowa Szkoła Nauk Politycznych w Katowicach
9. Politechnika Śląska, Wydział Inżynierii Materiałowej i Metalurgii, Wydział Transportu
10. Śląska Akademia Medyczna
11. Śląska Wyższa Szkoła Zarządzania w Katowicach
12. Uniwersytet Śląski
13. Wyższa Szkoła Bankowości i Finansów w Katowicach
14. Wyższa Szkoła Humanistyczna w Katowicach
15. Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi, wydział zamiejscowy
16. Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP w Warszawie, Instytut Pedagogiki
17. Wyższa Szkoła Mechatroniki
18. Wyższa Szkoła Techniczna w Katowicach
19. Wyższa Szkoła Technologii Informatycznych w Katowicach
20. Wyższa Szkoła Umiejętności Społecznych w Poznaniu, wydział zamiejscowy
21. Wyższa Szkoła Zarządzania Marketingowego i Języków Obcych w Katowicach
22. Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
23. Wyższe Seminarium Duchowne Braci Mniejszych w Katowicach, franciszkanie w Panewnikach
24. Wyższe Śląskie Seminarium Duchowne w Katowicach
25. Prywatne Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Bielsku-Białej, wydział zamiejscowy

W Katowicach znajduje się również:

• około 35 liceów
• około 45 techników
• około 35 gimnazjów
• około 55 szkół podstawowych
• około 50 bibliotek, w tym Biblioteka Śląska

[edytuj] Kultura i rekreacja

Katowice stanowią główny ośrodek kulturalny na terenie Górnego Śląska, chociaż bez zaznaczonej wyraźnej dominacji, w przeciwieństwie do stolic innych regionów. Obecność w regionie dużej liczby znaczących miast ma wpływ decentralizacyjny w regionie. Katowice mieszczą się w czołówce głównych ośrodków kulturalnych Polski.

Poważniejszy rozwój kulturalny miasta przypadł dopiero na okres po 1922, za sprawą ustanowienia miasta stolicą autonomicznego województwa. Dzięki ustawom Sejmu Śląskiego powstawały obiekty oświatowe i kulturalne m.in. Muzeum Śląskie. Za sprawą małych zniszczeń miasta w okresie II wojny światowej większość ośrodków kulturowych utworzono w miejsce dotychczasowych niemieckich. Do 1939 w mieście powstało kilka kin i teatrów, zarejestrowano 17 tytułów czasopism.

Katowice są siedzibą Narodowej Orkiestry Symfonicznej i najlepszej w kraju Akademii Muzycznej. Światowej sławy kompozytorzy jak Wojciech Kilar i Henryk Mikołaj Górecki od lat mieszkają i pracują w Katowicach. Cykliczny Rawa Blues Festival i dziesiątki innych koncertów przyciągają corocznie setki tysięcy fanów muzyki z całego świata do katowickiego Spodka, najnowocześniejszej i największej sali widowiskowej w Polsce.

[edytuj] Muzyka

• Filharmonia Śląska
• Estrada Śląska
• Kwartet Śląski
• GuGalander
• Mega Club
• Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia

[edytuj] Teatry

• Teatr Śląski
• Teatr GuGalander
• Teatr Ateneum
• Teatr Korez
• Teatr Cogitatur
• Teatr Locus
• Teatr Domisol
• Teatr Gry i Ludzie
• Kinoteatr Rialto
• Alternatywny Teatr Suka Off
• Teatr Bez Sceny

[edytuj] Kina

• IMAX
• Cinema City
• Cinema City (w Silesia City Center)
• Centrum Filmowe Helios
• Kinoteatr Rialto
• Kino Światowid
• Centrum Sztuki Filmowej (dawne Kino Kosmos)
• Kino Zorza (zamknięte w 2002)

[edytuj] Muzea

• Muzeum Śląskie
• Muzeum Historii Katowic
• Muzeum Archidiecezjalne
• Muzeum Misyjne OO. Franciszkanów
• Muzeum Biograficzne P. Stellera
• Muzeum Prawa i Prawników Polskich
• Muzeum Najmniejszych Książek Świata Zygmunta Szkocnego
• Izba Śląska
• Centrum Scenografii Polskiej
• Muzeum Nośników Danych
• Muzeum Motoryzacji
• Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego

[edytuj] Media

• TVP 3 Katowice
• Antyradio
• Radio Katowice
• Radio eM – radio archidiecezjalne
• TVN24 – oddział regionalny
• Radio Flash
• RMF FM – oddział lokalny (Wieżowiec RMF FM)
• Radio Roxy FM
• Radio Planeta
• Dziennik Zachodni
• Gazeta Wyborcza Katowice
• Gość Niedzielny
• Fakt Katowice
• Echo Miasta
• Metro Katowice
• Nowy Przegląd Katowicki
• Radio Eska

[edytuj] Cykliczne imprezy kulturalne

• Rawa Blues Festiwal – Spodek
• Metalmania – Spodek
• Mayday Festiwal – Spodek
• Ogólnopolski Festiwal Sztuki Reżyserskiej "Interpretacje"
• Międzynarodowy Konkurs Dyrygentów im. G. Fitelberga
• Międzynarodowy Festiwal Orkiestr Wojskowych
• Międzynarodowa Wystawa Grafiki "Intergrafia"
• Górnośląski Festiwal Sztuki Kameralnej (Ars Cameralis Silesiae Superioris)
• Festiwal Filmów Kultowych

[edytuj] Galerie

• Galeria Sztuki Współczesnej BWA Al. Korfantego 6
• Galeria Sztuki Współczesnej Parnas ul. Kochanowskiego 10
• Galeria Sztuki Atelier 2 ul. Batorego 2
• Galeria Związku Polskich Artystów Plastyków ul. Dworcowa 13
• Galeria Architektury SARP ul. Dyrekcyjna 9
• Galeria Art-Deco pl. Andrzeja 4
• Galeria Fra Angelico ul. Jordana 39
• Galeria Akwarela ul. Mikołowska 26
• Galeria Marmurowa ul. Mikołowska 26
• Galeria Piętro Wyżej
• Galeria Sektor I
• Galeria Szyb Wilson
• Galeria Skarbek

[edytuj] Ekologia

W mieście znajduje się 12 obszarów zielonych mających status parków, z których największym jest Katowicki Park Leśny. Osiem z nich wpisanych jest do ewidencji zabytkowych parków i ogrodów w Polsce. Poza parkami na terenie miasta występuje pewna ilość zieleńców i skwerów. Łącznie katowickie tereny zieleni urządzonej zajmują 13% powierzchni miasta z czego tylko 2% to parki. Zinwentaryzowano na nich łącznie 273 taksony drzew i krzewów. W Katowicach znajduje się 35 okazów drzew uznanych za pomniki przyrody. Lasy w Katowicach obejmują 1,7% wszystkich lasów w województwie czyniąc Katowice najbardziej zalesionym miastem województwa śląskiego. Lasy te są częścią leśnego pasa ochronnego GOP. Do największych parków Katowic należą: Park im. Tadeusza Kościuszki, Park Zadole, Katowicki Park Leśny, Dolina Trzech Stawów i kilka mniejszych. Znajduje się tu również Rezerwat przyrody Las Murckowski. Ponadto na styku granic miast Katowic, Chorzowa i Siemianowic leży Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku (w granicach administracyjnych Chorzowa).
Ponadto miasto ma szereg skwerów. Do najważniejszych należą: Plac Wolności, Plac Andrzeja, Plac Miarki, Plac Rady Europy, Plac Alfreda, Plac A. Budnioka, Plac J. Londzina, Plac A. Hlonda.

[edytuj] Sport

Zobacz więcej w osobnym artykule: Sport w Katowicach.

[edytuj] Aktywne kluby sportowe

• AWF Mickiewicz Katowice – męski klub koszykarski grający obecnie w I lidze
• AZS AWF Katowice – klub wielosekcyjny, 4-krotny Mistrz Polski w szermierce, liczne inne medale Mistrzostw Polski
• AZS US Katowice – klub wielosekcyjny, liczne medale Mistrzostw Polski
• GKS Katowice – męski klub piłkarski 4-krotny wicemistrz Polski, 3-krotny zdobywca Pucharu Polski, 2-krotny zdobywca Superpucharu Polski. Obecnie w III lidze (po degradacji w wyniku utraty płynności finansowej)
• HC GKS Katowice – klub hokejowy, 6-krotny Mistrz Polski, 9-krotny wicemistrz Polski, 8 razy na trzecim miejscu
• Hetman Szopienice – klub szachowy, zdobywca medali w Mistrzostwach Polski
• HKS Szopienice – klub wielosekcyjny, liczne medale w sportach siłowych
• Rozwój Katowice – męski klub piłkarski grający obecnie w III lidze
• MK Katowice – męski klub piłkarski grający obecnie w IV lidze, występy w III lidze
• MKS Pałac Młodzieży Katowice – klub wielosekcyjny, liczne medale Mistrzostw Polski Juniorów
• Naprzód Janów Katowice – męski klub hokejowy, 5-krotny wicemistrz Polski, 7 razy na trzecim miejscu
• Policyjny Klub Sportowy Katowice – klub sportowy, 5 tytułów Mistrza Polski w szermierce, 11 tytułów Mistrza Polski w pływaniu
• Sparta Katowice – wielosekcyjny klub sportowy, 11 tytułów Mistrza Polski w skokach do wody (kategorie młodzieżowe)
• UKLF Spin Katowice – łyżwiarstwo figurowe
• Katowicki Klub Jeździecki

[edytuj] Nieistniejące już kluby sportowe

• Dąb Katowice – Mistrz Polski w hokeju w 1939, 10-krotny Mistrz Polski w pływaniu, 8 miejsce w I lidze w piłce nożnej w 1936
• EKS Katowice – nieistniejący już klub pływacki, łącznie 67 tytułów Mistrza Polski w pływaniu, piłce wodnej, skokach do wody
• FC Katowice – nieistniejący już męski klub piłkarski, wicemistrz Polski z 1927 r.
• Górnik Katowice – nieistniejący już klub, 9-krotny finalista Mistrzostw Polski w hokeju, 6-krotny Mistrz Polski w szermierce
• KS Baildon Katowice – klub wielosekcyjny, łącznie kilkadziesiąt medali Mistrzostw Polski w różnych dyscyplinach
• Pogoń Katowice – klub wielosekcyjny, 7-krotny Mistrz Polski w szermierce, 4-krotny Mistrz Polski w skokach do wody
• 06 Załęże – powstały w 1906 r.
• KS Naprzód 1912 Załęże – powstały w 1912 w jednej z dzisiejszych dzielnic miasta, nieistniejący już klub piłki nożnej.

[edytuj] Architektura

Zobacz więcej w osobnym artykule: Architektura Katowic.

Katowice należą obok Łodzi i Gdyni do grupy miast Polski, których centra nie wywodzą się ze średniowiecznego miasta lokacyjnego. Style takie jak gotyk, renesans czy barok nie są zatem w nim w ogóle reprezentowane. Układ urbanistyczny miasta powstał na skutek rozbudowy i połączenia poszczególnych wsi i osiedli robotniczych w czasie gwałtownego rozwoju w XIX i XX w.

Śródmieście miasta zostało ukształtowane w połowie XIX w., którego ściślejsze zabudowywanie nastąpiło po 1880 r. Powstałe w tym czasie budynki posiadają dekorację eklektyczną (w większości neorenesansową i neobarokową) z późniejszymi elementami stylu secesyjnego.

Najcenniejszy (bo niepowtarzalny) jest jednak modernistyczny kwartał południowej części śródmieścia Katowic powstały po utworzeniu Autonomicznego Województwa Sląskiego w 1922 r. Jest to obok Gdyni najciekawszy w kraju przykład międzywojennego funkcjonalizmu i stylu międzynarodowego. Katowickie budynki są inspirowane architekturą Bauhausu, De Stijl czy realizacjami Le Corbusiera i stanowią ewenement architektoniczny, który dopiero czeka na szersze docenienie.

[edytuj] Dane urbanistyczne

tereny zabudowy mieszkaniowej – 12% tereny komunikacji i transportu – 12,5% tereny przemysłowe – 8,5%

obszary zieleni urządzonej – 7,5% lasy i inne użytki – 55% nieużytki – 4,5%

W granicach Katowic znajduje się prawie 6 600 ha lasów. Lasy te są pod ochroną.

[edytuj] Zabytki i atrakcje turystyczne

Najstarsza budowla w Katowicach to drewniany kościółek św. Michała Archanioła z XVI w. w Brynowie, oprócz niego w mieście znajduje się kilkadziesiąt budowli mieszkalnych z XIX i początku XX w., w tym unikatowe osiedla Nikiszowiec i Giszowiec. Znajdują się tu także dwa pałace: Pałac Goldsteinów i Pałac w Załężu oraz kilka zabytkowych kościołów w tym kościół Mariacki, kościół garnizonowy, katedra Chrystusa Króla (największa katedra w kraju), bazylika z klasztorem franciszkanów z oryginalną kalwarią w stylu modernistycznym oraz ewangelicki kościół Zmartwychwstania Pańskiego – najstarsza murowana budowla sakralna w mieście.

Katowice niejednokrotnie nazywane są stolicą polskiej moderny. Drapacz Chmur wybudowany w latach 1929-1930 przy ul. Żwirki i Wigury 15 to jedna z wielu pereł modernistycznej architektury wypełniającej południowy kwartał miasta.

Oprócz zabytków w Katowicach znaleźć można wiele niezabytkowych atrakcji turystycznych np. Pomnik Powstańców Śląskich (największy pomnik w kraju), Wieża spadochronowa (jedyna istniejąca wieża spadochronowa w Polsce), Spodek (hala widowiskowa z lat 60. XX w. z architekturalnie ciekawym dachem koncepcji inżyniera Wacława Zalewskiego, utrzymywanym w miejscu stalowymi kablami zgodnie z zasadami tensegrity).

[edytuj] Wieżowce

Zobacz więcej w osobnym artykule: Wieżowce Katowic.

Na terenie Katowic jest zbudowanych kilkanaście wysokich budynków, mogących być uznawane za wieżowce. Najstarszym katowickim wieżowcem jest Dom profesorów Śląskich Technicznych Zakładów Naukowych z 1931, drugim Drapacz Chmur z 1934. Obecnie najwyższym wieżowcem w Katowicach jest Altus, będącym najwyższym budynkiem w kraju wybudowanym poza Warszawą. Katowice mają także najwięcej w Polsce wieżowców na kilometr kwadratowy, gdyż mimo, że Warszawa ma ich więcej, to Katowice są dużo od niej mniejsze.

[edytuj] Polityka

[edytuj] Urzędy i Instytucje

• Śląski Urząd Wojewódzki (Gmach Sejmu Śląskiego)
• Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego
• Wojewódzki Urząd Pracy
• Wyższy Urząd Górniczy
• Obwodowy Urząd Miar oraz Okręgowy Urząd Miar
• Okręgowy Inspektorat Pracy
• Wojewódzki Inspektorat Farmaceutyczny
• Wojewódzki Inspektorat Weterynarii
• Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
• Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Handlowej
• Wojewódzki Inspektorat Transportu Drogowego
• Narodowy Fundusz Zdrowia – Śląski Oddział Wojewódzki
• Sąd Okręgowy, Sąd Rejonowy, Sąd Apelacyjny oraz Sąd Metropolitalny
• Prokuratura Okręgowa, Prokuratura Rejonowa oraz Prokuratura Apelacyjna
• Śląskie Kuratorium Oświaty
• Śląski Związek Gmin i Powiatów
• Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
• Instytut Pamięci Narodowej
• Archiwum Państwowe
• Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna
• Wojewódzki Ośrodek Ruchu Drogowego
• Wojewódzki Sztab Wojskowy
• Górnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego

[edytuj] Prezydent miasta

Zobacz więcej w osobnym artykule: Prezydenci miasta Katowice.

Obecnym prezydentem miasta Katowice jest Piotr Uszok. Od uzyskania przez Katowice praw miejskich w 1865 miasto miało 23 prezydentów. Najważniejsze stanowisko we władzach wykonawczych Katowic było na przestrzeni lat różnie nazywane: w latach 1866-1920 i 1939-1945 nazywano ich Oberbürgermeister, w okresie międzywojennym (1922-1939) i pierwszych latach po wojnie (1945-1950) zwani byli prezydentami miasta, a od 24 marca 1950 do 1 stycznia 1974 zwano ich przewodniczącymi rady miejskiej. Od 1 stycznia 1974 powrócono do określenia prezydent miasta, które jest w użyciu do dziś. Pierwszym prezydentem Katowic był Louis Diebel, który objął urząd 14 maja 1866, zostając burmistrzem miasta, które liczyło wówczas 4 815 mieszkańców i obejmowało swym zasięgiem obszar zbliżony do dzisiejszego śródmieścia Katowic. Przedostatnim sołtysem wsi był Kazimierz Skiba, którego chata, obecnie przeniesiona do skansenu, stała na obrzeżach wsi Katowice, niedaleko granicy wsi Bogucice, w części zwanej później Drajok. Ostatnim sołtysem był niejaki Troll.

[edytuj] Rada Miejska

Zobacz więcej w osobnym artykule: Rada miejska miasta Katowice.

3 marca i 4 kwietnia 1866 miały miejsce pierwsze wybory do ciała, które ustanowiło władze Katowic. Z 342 kandydatów wybrano pierwszych 18 przedstawicieli (Stadtverordneten) mieszkańców miasta. Przedstawiciele ci, pod kierownictwem przewodniczącego komitetu wyborczego, dr Richarda Holtze, wybrali 14 maja 1866 pierwszy magistrat (Magistratskollegium), w skład którego weszli:

• pierwszy burmistrz Katowic – Louis Diebel z Krapkowic (niem. Krappitz),
• zastępca burmistrza – Rossei
• 4 stałych radnych miejskich, którzy od 1873 nosili tytuł Ratsherr

Liczbę radnych podniesiono w 1875 do 6 i zaczęto tytułować Stadtraete.

Na pierwszym posiedzeniu rady, któremu przewodniczył radny o nazwisku Trol, omawiano m.in. sprawy organizacji policji miejskiej. Radny Trol przekazał na jej rzecz, ze swego prywatnego mienia: stare biurko, materiały biurowe, 2 rogi dla straży nocnej, stary regał i szafę.

Obecnie przewodniczącym rady miejskiej jest Jerzy Forajter, a w jej skład wchodzi 31, wybieranych w wyborach bezpośrednich radnych. W 2002, po nowelizacji Ustawy o samorządzie lokalnym rada miasta utraciła prawo wyboru prezydenta. Zgodnie z tą ustawą 27 października 2002 odbyły się wybory powszechne na prezydenta Katowic, w których liczbą 54% głosów został wybrany Piotr Uszok.

[edytuj] Znani ludzie

[edytuj] Znane osoby urodzone w Katowicach

• Hans Bellmer – rzeźbiarz, grafik, fotograf
• Paweł Berger – muzyk grupy Dżem
• Krystyna Bochenek – polityk, senator, dziennikarka
• Jacek Borusiński - aktor, członek kabaretu Mumio
• Kamil Durczok – prezenter telewizyjny i dziennikarz RMF FM
• Piotr Dziurowicz – były prezes GKS Katowice
• Jan Furtok – piłkarz, prezes GKS Katowice
• Walenty Fojkis – powstaniec śląski
• Ewald Gawlik – śląski malarz
• Maria Goeppert-Mayer – fizyk, laureat Nagrody Nobla
• Kurt Goldstein – neurolog, psychiatra, profesor Harvard University i Columbia University
• Euzebiusz Huchracki – franciszkanin śląski, męczennik Dachau, sługa Boży
• Sławomir Idziak – operator filmowy
• Bożydar Iwanow - komentator sportowy Polsat Sport
• Jarosław Januszewicz - aktor, muzyk, członek kabaretu Mumio
• Bogumił Kobiela – aktor
• Jerzy Kukuczka – himalaista
• Kazimierz Kutz – reżyser
• Franz Landsberger – historyk sztuki
• Piotr Łuszcz "Magik" – raper, członek grup: Kaliber 44 & Paktofonika
• Lech Majewski – reżyser filmowy i teatralny
• Franz Leopold Neumann – politolog, profesor Columbia University w Nowym Yorku
• Antoni Jozafat Nowak – profesor antropologii, wykładowca KUL-u, franciszkanin
• Walenty Roździeński – pisarz, kuźnik
• Hans Sachs – immunolog
• Philipp M. Schmutzer – muzyk i kompozytor
• Marek Seweryn – sztangista, mistrz świata i medalista olimpijski
• Erwin Sówka – malarz prymitywista
• Aleksandra Śląska – aktorka
• Edward Szymkowiak – piłkarz
• Krzysztof Warzycha – były piłkarz reprezentacji Polski w piłce nożnej
• Szczepan Wesoły – polski duchowny, arcybiskup
• Ernest Wilimowski – piłkarz

[edytuj] Znane osoby związane z Katowicami

• John Baildon – szkocki inżynier, założyciel katowickiej Huty Baildon
• Gerard Bernacki – wikariusz generalny diecezji katowickiej
• Jerzy Duda-Gracz – malarz
• Kamil Durczok- dziennikarz telewizyjny
• Marian Dziurowicz – działacz sportowy, były prezes PZPN
• Piotr Dziurowicz – działacz sportowy
• Edward Gierek – polityk, I sekretarz PZPR
• Kazimierz Gołba – pisarz
• Michał Grażyński – wojewoda śląski, przyczynił się do znacznej rozbudowy miasta
• Henryk Mikołaj Górecki – kompozytor
• Otylia Jędrzejczak – pływaczka
• Janusz Jojko – piłkarz, trener
• Wojciech Kilar – kompozytor, pianista
• Wojciech Korfanty – polityk
• Joanna Krupa – kulturystka, mistrzyni świata, Europy i Polski
• Stanisław Ligoń – działacz patriotyczny, publicysta, autor "Berów i bojek śląskich"
• Bolesław Mierzejewski – aktor, śpiewak, reżyser
• Gustaw Morcinek – pisarz, polityk
• Teofil Ociepka – malarz
• Ludomir Różycki – kompozytor
• Tadeusz Michał Siara – grafik
• Paweł Steller – malarz, grafik; często zwany śląskim Dürerem
• Leszek Skorupa – sztangista, olimpijczyk i wicemistrz świata oraz Europy
• Henryk Sławik – radny Katowic; uratował tysiące Żydów w czasie II wojny światowej
• Bolesław Szabelski – kompozytor, organista, profesor Akademii Muzycznej w Katowicach
• Alfred Szklarski – pisarz
• Emil Szramek – ksiądz, męczennik, błogosławiony
• Stanisław Szukalski – rzeźbiarz i malarz
• Czesław Śleziak – minister środowiska
• Michał Tendera - prezes Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego
• Konstanty Wolny – pierwszy marszałek Sejmu Śląskiego
• Jerzy Ziętek – polityk
• Krystian Zimerman – pianista
• Damian Zimoń – metropolita katowicki

[edytuj] Kościoły i związki wyznaniowe

Katowice są siedzibą Metropolii górnośląskiej (Metropolii katowickiej). Oprócz 36 kościołów i 18 zgromadzeń zakonnych Kościoła Rzymskokatolickiego na terenie miasta obecne są kościoły innych wyznań:

• Diecezja katowicka Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP oraz dwie parafie:
  • Parafia Ewangelicko-Augsburska w Katowicach
  • Parafia Ewangelicko-Augsburska w Katowicach-Szopienicach
• Parafia Ewangelicko-Metodystyczna Nowego Przymierza
• Kościół Chrześcijan Baptystów – dwa zbory (w centrum i w Bogucicach)
• Kościół Zielonoświątkowy – zbór Betania
• Kościół Wolnych Chrześcijan
• Wspólnota Kościołów Chrystusowych
• Stowarzyszenie Zborów Chrześcijan w RP
• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego
• Świadkowie Jehowy
• Gmina Wyznaniowa Żydowska
• Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu

Do czasów II wojny światowej w mieście istniała przy ul. Mickiewicza zbudowana w stylu eklektycznym, mauretańsko-neoromańskim Wielka Synagoga. Obecnie fundacja Or Chaim podejmuje działania mające na celu odbudowę synagogi. Obecna synagoga znajduje się w budynku Gminy Wyznaniowej Żydowskiej przy ulicy Młyńskiej 13.

[edytuj] Bibliografia

• "Album Katowic. Bogucice, Załęże et nova villa Katowice. Rozwój w czasie i przestrzeni" – J. Moskal, W. Janota, W. Szewczyk
• "Osady i osiedla Katowic" – Lech Szaraniec
• "Katowice i Górnośląski Okręg Przemysłowy: Przewodnik" – K. Szaraniec, L. Szaraniec, K. Szarowski
• "Dzieje Katowic (1299-1945)" – oprac. Joanna Starnawska
• "Katowiczanie w K.L. Auschwitz. Ofiary i sprawcy." – oprac. Izabela Lar i Aleksandra Żłobińska
• "Katowice i okolice" – Janusz Kalinowski
• "Geneza i rozwój herbu miasta Katowic" – A. Brożek, A. Plewako
• "Dzieje i rozwój Wielkich Katowic jako ośrodka górnośląskiego przemysłu i stolicy autonomicznego województwa śląskiego" – W. Gostomski-Nałęcz
• "Geschichte der Stadt Kattowitz" – G. Hoffmann

[edytuj] Przypisy

1. ↑ http://www.um.katowice.pl/pl/index2.php?option=content&task=view&id=1411&pop=1&page=0
2. ↑ Główny Urząd Statystyczny, dane na rok 2006
3. ↑ źródło: Urząd Statystyczny w Katowicach

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Urząd Miasta Katowic
• Grupa Katowickie Wieżowce – całkowicie niekomercyjny portal poświęcony Katowicom i GOP
• Portal miasta Katowice
• Portal mojeKatowice.pl
• Mapa Katowic online
• Wirtualne Katowice
• Katowice na Śląsku
• Moje Miasto – Katowice w projekcie literacko-poznawczym
• Kronika (nie)jednego miejsca – kronika zdjęciowa Rynku i Ronda

• Mapy i zdjęcia satelitarne:
  • mapy i zdjęcia satelitarne (Google) w Wikimapii
  • mapa w Szukaczu
  • mapa w Mapquest (en)