Surma (instrument)

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł dotyczy instrumentu muzycznego. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Surma - na Kaukazie i w Turcji znana też jako zurna czy surnai. Instrument dęty drewniany z grupy aerofonów stroikowych. Surma należy do grupy instrumentów z podwójnym stroikiem. Do tej samej rodziny należą także rożek angielski, obój, fagot i kontrafagot. Stroik surmy jest osadzony na metalowej rurce w połowie której zamocowany jest okrągły talerzyk zrobiony z metalu, drewna, kości słoniowej, macicy perłowej lub innego materiału. Muzyk grając na surmie wkłada stroik do ust, opierając wargi na talerzyku w celu kontroli oddechu. Na surmie gra się używając techniki cyrkulacyjnego oddechu.

Sam instrument ma postać pojedynczej, prostej, drewnianej rury, rozszerzającej się stożkowato na swoim końcu do średnicy około 6-12 cm. Do wykonania surm używano różnych gatunków drewna, jednak najbardziej powszechne było drewno morelowe. Korpus instrumentu posiada zazwyczaj od 7 do 10 otworów do przykrywania palcami, plus otwór zakrywany kciukiem. Instrument, zależnie od modelu, ma zwykle zakres półtora oktawy, a górne rejestry zwykle bywają jazgotliwe, piskliwe. Muzyk, grając, rzadko jednak używa całego zakresu. Surmy mają tony stabilne, jednostajne, ale bywają także takie ze zmiennymi. Dźwięk surmy jest zbliżony do oboju.

Surmy były popularnymi instrumentami Kozaków, gdzie dostały się prawdopodobnie z Kaukazu lub Turcji. Pod różnymi nazwami, instrumenty tego typu były znane w świecie arabskim, krajach azjatyckich i Europie południowo-wschodniej. Pod nazwą zurna była znana w Armenii, Dagestanie, Azerbejdżanie, a także, choć mniej powszechnie w Gruzji. Jakkolwiek w późniejszych czasach gra na surmie zanikła i instrument przestał być spotykany w zachodniej Ukrainie i Karpatach, a na Węgrzech i w Rumunii zastąpił go klarnet. U Kozaków surma była instrumentem wojskowym. W średniowieczu w takiej funkcji trafiła również do Europy.