Zapadnaja Lica
Z Wikipedii
Zapadnaja Lica - ros.: Западная Лица - rosyjska baza morska znajdująca się na Półwyspie Kolskim (Rosja) w fiordzie o tej samej nazwie oddalonym ponad 45 km od granicy z Norwegią oraz 6 km na zachód od miasta Zaoziorsk (ros.: Заозёрск, Мурманская область).
Spis treści |
[edytuj] Opis miejsca
Położenie geograficzne:69°25′ N 32°26′ E
W skład bazy wchodzą: Zatoka Andriejewa (składowisko odpadów radioaktywnych), Bolszaja Łopatka (8 nabrzeży przystosowanych do obsługi okrętów podwodnych, dok serwisowy), Małaja Lopatka (5 nabrzeży, dok pływający) i Nerpicha (główne miejsce postoju okrętów części Floty Północnej). Teren ten wraz z miastem Zaoziorsk ma status obszaru zamkniętego (ros. ЗАТО - Закрытые административно - территориальные образования), mieszka w nim ponad 18 000 mieszkańców. Z uwagi na swoje położenie geograficzne Zapadnaja Lica otoczona jest skalistymi wzgórzami, poprzecinanymi rzekami, strumieniami, wokół znajdują się liczne jeziora i bagna - co czyni to miejsce bardzo niedostępnym. Przez 43 dni w roku panuje tu noc polarna, a przez cały czas klimat subpolarny z często występującymi silnymi wiatrami. Miejsce te opisał w listopadzie 1939 niemiecki attaché marynarki w Moskwie Norbert von Baumbach w następujący sposób:
"... przypomina Zatokę Kotorską. Ma siedem mil morskich długości i jest bardzo kręta. Otaczające ją strome wybrzeża i skalne wysepki wysokości 80 do 100 metrów uniemożliwiają jakikolwiek wgląd w wewnętrzną część zatoki zarówno z morza jak i granicy[...]. Zapewniają też bezpieczną osłonę w razie sztormu."
Obecnie Zapadnaja Lica jest największą bazą atomowych okrętów podwodnych w Rosji.
[edytuj] Historia
Do momentu wybuchu II wojny światowej Zatoka Zapadnaja Lica jest miejscem leżącym w odległości 25 km od ówczesnej granicy fińsko - radzieckiej. W samym fiordzie na wschodnim brzegu znajdowała się tylko mała osada rybacka o nazwie Wichany.
[edytuj] II wojna światowa
ZSRR na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow nawiązał współpracę militarną z III Rzeszą. W dniach od 8 września do 10 września 1939 prowadzone są rozmowy pomiędzy attache Kriegsmarine von Baumbachem a radzieckim ministrem spraw zagranicznych Wiaczesławem Mołotowem dotyczące m in. założenia tajnej bazy dla okrętów wojennych Niemiec nad Morzem Barentsa. Ostatecznie strona radziecka zaproponowała do tego celu fiord o nazwie Zapadnaja Lica. 10 października 1939 na konferencji w Berlinie postanowiono, że niemieckie okręty będą zaopatrywane również w radzieckich portach, a amunicja ma być tam dowożona drogą lądową. W połowie października tegoż roku komisarz ludowy Anastas Mikojan zezwala na przejście niemieckich okrętów warsztatowych, zaopatrzeniowych oraz holowników do Zatoki Zapadnaja Lica przez Kanał Białomorsko-Bałtycki. Nowopowstała baza otrzymuje nazwę nadaną przez admirała Ericha Raedera - Baza Północna - (niem.): Nord Basis lub Nordflottenstützpunkt. 1 grudnia 1939 Józef Stalin proponuje Niemcom wykorzystanie Bazy Północnej do zaopatrywania krążownika - rajdera Admiral Hipper podczas planowanej przez Kriegsmarine akcji przeciwko brytyjskiej żegludze. Jednakże dowództwo niemieckiej marynarki rezygnuje z radzieckiej oferty. Również tego dnia docierają do tej bazy: okręt meterologiczny Sachsenwald, okręt mieszkalny Cordillera oraz tankowiec jednocześnie okręt-baza wielorybnicza Jan Wellem. Zaopatrywanie okrętów podwodnych trwało od tego momentu bez problemu według grafików opracowanych dla strony radzieckiej przez Karla Dönitza. W ramach przygotowywanej operacji Weserübung postanowiono wykorzystać tą bazę do inwazji na Norwegię. 6 kwietnia 1940 o godzinie 22:00 wychodzi z niej Jan Wellem i jako jedyny statek zaopatrzeniowy dociera do Narwiku, istotnie przyczyniając się do niemieckiego sukcesu podczas bitwy o te miasto. Po zajęciu Norwegii dalsze utrzymywanie Nordflottenstützpunkt nie było już potrzebne. We wrześniu 1941 admirał Raeder wysłał telegram do szefa sztabu radzieckiej marynarki wojennej z podziękowaniem za udzieloną pomoc, Nord Basis przestała istnieć.
[edytuj] Zimna wojna
W związku z planowaną przez Związek Radziecki budową atomowych okrętów podwodnych postanowiono wykorzystać to miejsce do ich bazowania. Warunki geograficzne jeszcze raz przesądziły o jej lokalizacji. W 1958 rozpoczęto budowę stacjonarnej bazy wyposażonej w rozbudowane zaplecze remontowo - produkcyjne, w tym instalacje do obsługi reaktorów jądrowych. Z tego też powodu pobliskie obszary stały się terenem katastrofy ekologicznej. W pobliżu na potrzeby wielkiego portu wojennego i stoczni powstaje nowe miasto Zaoziorsk, którego większość mieszkańców pracuje na potrzeby marynarki wojennej lub przedsiębiorstw podległych ministerstwu obrony. W 1959 z bazy Zapadnaja Lica wypływa po raz pierwszy w rejs atomowy okręt podwodny K-3 (późniejszy Leninskij Komsomoł). Od lat 80-tych XX wieku stacjonują tu największe w świecie atomowe okręty podwodne z rakietami balistycznymi projektu 941 (kod NATO Typhoon). Wraz z uznaniem bazy i jej okolicy za obszar zamknięty (ros. ЗАТО) miejsce to nazywano również: Siewieromorsk-7, Zaoziorny lub Murmańsk-150.
[edytuj] Linki
- (ang.): Strona poświęcona bazie Zapadnaja Lica
- (szw.): Strona poświęcona rosyjskiej flocie północnej
- (niem.): Reportaż w telewizji 3SAT
- Wątek z polskiego forum "Inne oblicza historii"
[edytuj] Bibliografia
- Janusz Piekałkiewicz, Wojna na morzu 1939-1945, Janki k. Warszawy, Wyd. Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski, ss. 32-34; 40; 42; 44; 46; 68; 71; 103, 2002, ISBN 83-7250-073-8.
