Zwoleń (Słowacja)

Z Wikipedii

Zwoleń (słow. Zvolen, niem. Altsohl, węg. Zólyom, łac. Vetusolium) – miasto powiatowe w środkowej Słowacji, w kraju bańskobystrzyckim, w tradycyjnym regionie Podpoľanie.

Zvolen leży na wysokości 293 m n.p.m. u ujścia Slatiny do Hronu, w Kotlinie Zwoleńskiej, otoczony przez pasma Gór Kremnickich, Poľany, Javoria i Gór Szczawnickich. Liczba mieszkańców miasta wynosi 46 359 osób [2002], powierzchnia miasta - 98,7 km². Współrzędne geograficzne 48°34'14 N, 19° 07'38 E. Dzieli się na dzielnice:

1. Kráľová,
2. Lukové,
3. Môťová (niem. Matthiasdorf),
4. Neresnica,
5. Zolná,
6. Zvolen,

W Zvoleniu krzyżują się słowackie drogi krajowe nr 50 (E571 / R2) ze Žiaru nad Hronom do Lučenca i nr 66 (E77 / R1 / R3) z Bańskiej Bystrzycy do Krupiny. Równolegle do dróg biegną linie kolejowe. Kilka kilometrów na północ od Zvolenia, w miasteczku Sliač, znajduje się duże lotnisko z połączeniami m.in. z Pragą.

[edytuj] Historia

Osiedle w miejscu dzisiejszego Zwolenia istniało już w epoce kamienia, następnie w epoce brązu i w czasach rzymskich. W VIII w. okolice dzisiejszego miasta zasiedlili Słowianie. W XI w. ze względu na strategiczne położenie - na szlaku handlowym Via Magna - królowie Węgier zbudowali tu wielki zamek, zwany "Pustym". Pierwsza pisemna wzmianka o Zwoleniu pochodzi z 1135 r. Ok. 1230 r. król Węgier Béla IV nadał Zwoleniowi - ówcześnie jednej z kilku osad pod Pustym Zamkiem - prawa miejskie; późniejszy przywilej je odnawiający pochodzi z 28 grudnia 1243. Od 1359 r. Zwoleń, jako jedno z pięciu miast na ziemiach słowackich, miał przywilej prowadzenia raz w roku dwutygodniowego jarmarku. Miasto stało się siedzibą władz komitatu Zólyom. W XV w. Zwoleń liczył około 750 mieszkańców, głównie Słowaków.

W XIV w. król Ludwik I wzniósł nowy zamek, który w XVI w. przejął funkcje Pustego, spalonego w 1452 r. przez wojska Jana Hunyadyego. W zamku często rezydował król Maciej Korwin; później zamek przeszedł w ręce magnackiego rodu Thurzonów. Miasto podupadło w wiekach XVI, XVII i XVIII - w okresie wojen domowych o tron węgierski, wojen z Turkami i powstań antyhabsburskich. Do wojen dołączyły epidemia pod koniec XVI w. oraz katastrofalne pożary w latach 1601 i w 1708. W XVIII w. miasto odrodziło się jako ośrodek rzemiosła.

W XIX w. Zwoleń był jednym z ośrodków słowackiego odrodzenia narodowego. Podczas powstania węgierskiego w latach 1847-1848 miejskim posłem na węgierski sejm był słowacki działacz narodowy Ľudovít Štúr. W 1872 r. linia kolejowa połączyła miasto z Budapesztem. Wkrótce potem powstały pierwsze zakłady przemysłowe (walcownia) i instytucje finansowe (m.in. Słowacki Bank Ludowy w 1902 r.). W 1910 r. miasto liczyło 8,8 tys. mieszkańców, z czego 5,0 tys. Węgrów, 3,6 tys. Słowaków i 0,2 tys. Niemców. W czerwcu 1919, w toku walk między nowo powstałą Czechosłowacją a Węgierską Republiką Rad, Zwoleń został zajęty przez Węgierską Armię Czerwoną, którą po sześciu dniach wyparły wojska czechosłowackie. Pod koniec II wojny światowej Zwoleń był jednym z głównych ośrodków Słowackiego Powstania Narodowego. Po wojnie nastąpiła rozbudowa miejskiej infrastruktury i intensywna industrializacja. Zbudowano m.in. zakłady przemysłu drzewnego Bučina i wielką mleczarnię.

Obecnie w Zwoleniu działają zakłady przemysłu drzewnego i włókienniczego. Istnieje tu politechnika, działa kilka teatrów, arboretum. Działa także Instytut Badań Lasu.

Do zabytków Zwolenia należą:

• pozostałości murów miejskich z XVI w.,
• rynek z późnogotyckimi, renesansowymi i barokowymi kamienicami,
• zamek zwoleński,
• kościół pw. Świętej Elżbiety z 1390.
• pomnik - makieta pociągu pancernego z okresu Słowackiego Powstania Narodowego, ustawiony pod zamkiem.

Linki zewnętrzne:

• Oficjalna strona (sk) (en) (fr) (de) (hu)
• Oficjalna strona po polsku
• Instytut Badań Lasu (en)
• Zamek zwoleński (sk)
• Pusty Zamek (sk)
• Zdjęcia satelitarne w WikiMapii