Imperium osmańskie

Z Wikipedii

دولت عالیه عثمانیه Devlet-i Âliye-yi Osmâniyye Osmanlı İmparatorluğu
Flaga Imperium Osmańskiego Godło Imperium Osmańskiego
Dewiza: (arab.) دولت ابد مدت Devlet-i Ebed-müddet (Wieczny kraj)
Język urzędowy	osmańsko-turecki
Stolica	Söğüt (1299-1326), Bursa (1325-1365), Edirne (1365-1453), Stambuł (Konstantynopol) (1453-1922)
Ustrój polityczny	kalifat
Ostatnia głowa państwa	Mehmed VI
Ostatni szef rządu	sułtan Mehmed VI
Powierzchnia  • całkowita	11 955 000 km²
Liczba ludności  • całkowita (1919)	14 629 000
1299-1923	Utworzenie: 1299 Likwidacja: 29 października 1923
Jednostka monetarna	akçe, kuruş, lira
Strefa czasowa	UTC ?

Imperium Osmańskie (jako nazwa państwa pisane wielką literą, jako nazwa imperium dynastii Osmanów - małą; dla tego drugiego znaczenia synonimem jest nazwa imperium ottomańskie) - państwo tureckie (kalifat) na Bliskim Wschodzie, założone przez jedno z plemion tureckich w zachodniej Anatolii, obejmujące w okresie od XIV do XX wieku Anatolię, część południowo-zachodniej Azji, północną Afrykę i południowo-wschodnią Europę. W kręgach dyplomatycznych na określenie dworu sułtana, później także całego państwa tureckiego, stosowano termin Wysoka Porta.

W wiekach XVI i XVII było to jedno z najpotężniejszych politycznie i militarnie państw na świecie, do chwili, gdy kraje europejskie poczuły się zagrożone stałymi postępami imperium na Bałkanach.

Spis treści 1 Historia 2 Organizacja państwa 3 Kultura 4 Wojsko 5 Prowincje 6 Sułtani 7 Przypisy

[edytuj] Historia

Państwo zostało założone przez Osmana I. Imię założyciela brzmi po arabsku Uthman - stąd też pochodzi alternatywna nazwa sułtanatu (imperium otomańskie). W pierwszych wiekach swojego istnienia było to państwo skrajnie agresywne, prowadzące nieustanną politykę podbojów. W wiekach XIII-XIV władcom tureckim udało się podbić całą Anatolię oraz rozpocząć trwający ponad dwa wieki podbój Półwyspu Bałkańskiego, stopniowo podporządkowując sobie skłócone i słabe feudalne państewka chrześcijańskich władców. Dalszy rozwój imperium powstrzymali islamscy przywódcy religijni, którzy sprzeciwiali się wprowadzaniu wszelkich wynalazków z Europy, takich jak zegar, czy kompas, uważając, że rytm dnia muzułmanina powinien być regulowany przez cykl modlitw. Przegrana Bitwa pod Wiedniem m.in. z polską husarią zakończyła podbój Europy przez Turków.

[edytuj] Organizacja państwa

Sułtan był władcą despotycznym, "panem ludzkich karków" - wszystkich poddanych traktowano jak jego niewolników. Państwo i cała ziemia w jego obrębie uznawana była za dziedziczną własność dynastii Osmanów. Wola sułtana była święta, a jedynym ograniczeniem jego władzy był szariat (prawo religijne) - nie mógł on postępować wbrew jego przepisom. Sułtana nazywano kalifem, "sługą dwóch świątyń" (odniesienie do opieki nad Mekką i Medyną), "imperatorem Wschodu i Zachodu", a wykorzystując perskie wzorce ustrojowe - padyszachem (panem królów) lub szachinszachem (królem królów). Sułtani tytułowali się także cesarzami rzymskimi (po zdobyciu Konstantynopola w 1453 roku).

Sułtan rządził z pomocą zastępu urzędników. Najwyższym był wielki wezyr, który odpowiadał za koordynację prac urzędów, politykę zagraniczną, ogólną politykę wewnętrzną, często dowodził wyprawami wojennymi. Poza nim było jeszcze dwóch wezyrów niższego stopnia. Dwaj ministrowie zajmowali się skarbowością i finansami, çavus başi (czyt. czawus baszi) kierował dworem i wymiarem sprawiedliwości, kapudan pasza dowodził flotą wojenną, kahyabey kierował sułtańską kancelarią, dwóch kadi asker odpowiadało za sądownictwo wojskowe. Najwyżsi urzędnicy byli członkami dywanu (rady doradczej sułtana), która często obradowała sama i, niczym rząd, zajmowała się sprawami powierzonymi przez władcę.

[edytuj] Kultura

Imperium osmańskie było państwem wielokulturowym o charakterze militarno-religijnym. Szansę awansu społecznego stwarzało jedynie przejście na islam^[1].

[edytuj] Wojsko

Spahisi (tur. sipahi) - feudalne oddziały nieregularnej jazdy tureckiej, po raz pierwszy zorganizowane około roku 1326. Od XVI wieku stopniowo traciły na znaczeniu.

[edytuj] Prowincje

W okresie swojego rozkwitu w skład imperium osmańskiego wchodziło 29 prowincji z Azji, Afryki i Europy, kilka księstw wasalnych (wśród których były Wołoszczyzna, Siedmiogród, Mołdawia, Algieria i Tunezja) oraz chanat krymski, które były zobowiązane do wierności państwu Osmanów.

[edytuj] Sułtani

Zobacz artykuł Władcy Turcji.

[edytuj] Przypisy

To jest tylko zalążek artykułu związanego z Bałkanami. Jeśli możesz, rozbuduj go.