Stokholm
Vikipedi, özgür ansiklopedi
düzenlenmesi gerekmektedir.
Bu madde Nisan 2007 tarihinden beri etiketli olarak durmaktadır.
İsveç'in başkenti ve en büyük şehri olan Stokholm, idarı olarakta Stokholm Şehri resmi adıyla Stokholm Bölgesi'ne bağlıdır.
Konu başlıkları |
[değiştir] Tarihçesi
[değiştir] Kökeni
Başkent olması münasebetiyle Hükümet, Parlamento ve devletin en yüksek temsilcisi Kral 16. Carl Gustaf'in şehridir. Yazılı belgelerde Stokholm adına ilk rastlama tarihi 1252 yılıdır. Etimolojik olarak; -holm = kütük –stock = adacık, yanı kütükadaşı anlamına gelmektedir. Şehir, Birger Jarl tarafından İsveç'i yabancı gemici akımlarından ve en büyük şehir Sigtuna üzerinden yapılan baskınlardan korumak için kurulmuştur. Yapılan ilk bina Baltik deniziyle Mälaren gölü arasındaki deniz trafiğini kontrol amacıyla yapılmış olan kaledir. Takip eden 20 yılda Magnus Ladulåş tarafından geliştirilen kent, 1270 yılında kitaplara önemli bir ticaret şehri, 1289 yılında ise İsveç'ın en kalabalık şehri olarak girmiştir. 15. yüzyılda ilk nüfus sayımı yapılmış ve şehrin 1100 ev ve 6000 nüfustan mürekkep olduğu anlaşılmıştır.
[değiştir] Kalmar Birliği
15. yüzyılda bölge Danimarka idaresindeydi. Stokholm'un ticari ve stratejik önemi, Danimarka Kralliğinin Kalmar Birliği ile ulusal bağımsızlık çatışmaları çıkmasına sebebiyet verdi. İsveçli Sten Sture, Stokholm halkının desteğiyle Danimarka Krali 1. Christian'a karşı büyük bir zafer kazandı. Torunu 2. Christian Stockholm'u geri almak için 1518'den 1520'ye kadar uğraştı ve başarılı oldu. 8 Kasım 1520 günü tarihe Stokholm kan banyosu adıyla geçti. Ancak bu kanlı çatışma daha büyük ayaklanmalara ve sonunda da Kalmar Birliği'nın yıkılmasına neden oldu.
[değiştir] Vasa Dönemi
1523'de Gustav Vasa'nin kendisini Kral ilan etmesi ve monarşinin düzenin yerleşmesiyle büyüme durmadan devam etti. 1600'e gelindiğinde nüfus 10,000'i bulmuştu.
[değiştir] 17. Yüzyıl
İsveç önemli bir Avrupa gücü olmaya bu yüzyılda başladı. 1610 dan 1680 e kadar nüfus 6 kat arttı. 1634 'te İsveç resmen ülkenin başşehri ilan edildi. Aynı dönemde çıkartılan bir yasayla , Stokholm'e yabancı ticaret tekeli, yanı İsveç ve İskandinav ülkelerinin , yabancı devletlerle yapma ayrıcalığı verildi.
Bu dönemde soyluların oturduğu Şövelyeler Sarayı başta olmak üzere en güzel saraylar inşa edildi. Kraliyet Sarayı da 18.yüzyılda yapıldı.
[değiştir] 18. Yüzyıl
1713-1714 yıllarında Stokholm kara ölüm yanı veba salgınına maruz kaldı. Büyük Kuzey Savaşı ile 1721'de şehrin bir bölümü çok büyük zarar gördü, duraklama dönemine gırıldı, ekonomik ilerleme durdu. Yine de İsveç'in politik merkezi olma görevini sürdürdü ve Kral 3. Gustav şehrin kültürel gelişiminin devamını sağladı. Opera Binası bu dönemde inşa edildi.
[değiştir] 19. Yüzyıl
19. yüzyıl başında şehrin ekonomik alanda gerilemesi devam etti. Norrköping İsveç'ın önde gelen üretim merkezlerinden biri olurken, Göteburg Kuzey Denizinin başlıca ticari liman haline geldi. 19. yüzyılın ikinci yarısında , Stokholm ekonomik üstünlügü ele geçirme yarısına hız verdi. Yeni endüstriler doğdu, şehir tekrar bölgenin ana liman kenti oldu. Kultür ve sanatta atılımlar yaptı. Karolinska Enstitüsü gibi bilimsel merkezler kuruldu.
[değiştir] 20. Yüzyıl
20. yüzyılın ikinci yarısında Stokholm; modern, teknik olarak ileri, etnik olarak çok renkli bir şehir görünümünü kazandı. 20. yüzyıl boyunca ağır işçilik gerektiren pek çok endüstri başka bölgelere kayarken, Stokholm yüksek teknoloji ve servis ağırlıklı bilim merkezi olarak gelişimine devam etti.
Ğöç dalgasıyla beraber şehir daha da büyüdü , Tensta ve Sollentuna gibi yeni ve güzel mimarı bölgeler kuruldu.
1909 dan itibaren Liberallerle beraber Sosyal Demokratlar şehir meclisinde çoğunluğu ele geçirdi, 1923'te hükümet yeni binasına taşındı, 1967 de şehir Stokholm İdari Bölgesi'ne bağlı bir statü kazandı.
[değiştir] İdari Yönetim
Şehir 18 idarı bölgeye ayrılmıştır, gayriresmi olarak 3 bölge vardır, Şehir Merkezi, Güney Stokholm ve Batı Stokholm. Şehir 14 adadan oluşmuştur, Mälaren gölü takımadaları'nin Baltik Denizi ile birleştiği noktadadır. Şehir merkezi resmen şu üzerinde, Riddarfjärden koyundadır.
[değiştir] Kültür
12 üniversiteli şehir pek çok kültür enstitüsü, onlarca opera, bale, tiyatro binası sahibidir. Drottningholm Sarayı ve Büyük Mezarlık UNESCO Dünya Mirasidir. 1912 yılında Yaz Olimpiyatları’na ev sahipliği yapan şehir, 1998 yılında Avrupa Kültür Başkenti ilan edilmiştir. 1975 ve 2000 yıllarında da Erovizyon Şarkı Yarışmasını organize etmiştir.
Alfred Nobel
1833 Stokholm doğumlu Nobel kimyager ve mühendisti. Nobelium elementine adını veren ve dinamiti icat eden Nobel, muhteşem servetini Nobel Vakfı'nin kurulması için bağışladı. Hiç bilinmeyen bir özellliği Nobel'in aynı zamanda yazar olmasıydı, Nemesis adlı tek tiyatro oyunu ölümünden sonra skandallarla dolu bir yapıt olarak değerlendirilip yok edildi. Ancak 2003 yılında bu oyunun bir kopyası bulundu ve İsveç'te basıldı, bu oyun şimdiye kadar sadece Esperanto diline çevrildi.
1885 te İsveç-Norveç Bloğu , Paris’te Nobel şartnamesini imzaladı, vatanına bakılmadan herkese dağıtılan bu ödül� Kimya, Edebiyat, Tıp, Barış, Fizik ve Ekonomi olmak üzere her yıl 6 dalda verilmektedir. Stokholm şehri bu ödüllerin 5’inin verilme törenlerine ev sahipliği yapar, Ödüller Ekim ayında açıklanır ve Aralık ayında törenle sahiplerine verilir.
- Mıklagord'un eşsiz prensi
- Gördügünde geminin demir şeritlerinin parıltısını:
- Yaklaşiyordu güzel gemiler
- Şalına salına kentin sularına
Stokholm'lü ozan Bölverk tarafından 1034 yılında İstanbul'a gelişi anlatan bir dörtlük
Dış Linkler
