Stokholmo

El Vikipedio

Geografio > Eŭropo > Svedio > Stokholmo < Urbo

Stokholmo (svede Stockholm [stokolm], finne Tukholma, latine Holmia) estas la ĉefurbo de kaj plej granda municipo en Svedio. Tie rezidas la svedaj parlamento kaj estraro. Ankaŭ la reĝo oficiale rezidas tie, sed la nuna, Karolo la 16-a Gustavo, pro familiaj kialoj ekde multaj jaroj loĝas en la najbara municipo Ekerö; la svedaj reĝoj eble estas internacie plej konataj pro la fakto ke ili ĉiujare (krom la unua fojo, en 1901, kiam la tiama reĝo Oskaro la 2-a bojkotis la okazon) disdonas en Stokholmo la Nobelajn premiojn pri fiziko, kemio, medicino kaj literaturo (tiu pri paco estas disdonata en Oslo), kaj ankaŭ la Nobelmemoran premion (ne Nobelpremion) pri ekonomiko.

La koncepto urbo, kontraste al aliaj municipoj, ne plu ekzistas en sveda leĝo, krom en kombinoj kiel ĉefurbo; tamen Stokholmo denove nomas sin urbo, kvankam tio nuntempe ne havas jurajn sekvojn.

Enhavo

1 Faktoj
2 Geografio
3 Historio
4 Esperanto en Stokholm
- 4.1 Esperantistoj de Stokholm
- 4.2 Enciklopedio de Esperanto
5 Vidu ankaŭ jenon:

[redaktu] Faktoj

Koordinatoj: 59° 20' N, 18° 03' E ^Mapo
Loĝantaro: 754.948 enloĝantoj (en 2002)
Areo: 188 km²

[redaktu] Geografio

Stokholmo situas ĉe la limo inter la svedaj provincoj Uppland kaj Södermanland, ĉe la punkto kie la Balta maro ricevas la akvon de la lago Mälaren. Ene de siaj nunaj limoj, la urbo inkluzivas 14 insulojn kaj 53 pontojn. Origine, la urbo konsistis nur el la insuleto nun nomata Gamla Stan (malnova urbo), sed ĝi iom post iom aneksis najbarajn municipojn.

[redaktu] Historio

1187: Kastelo konstruita, en la posta loko de Stokholmo, defende al atako el Estonio
1252: Unua konata mencio de la urbo; ĝi aliĝas al la Hanso. Dum 300 jaroj, ĝi havas du urbestrojn - unu svedan kaj unu germanan.
1350: La granda pesto - "la nigra morto" - eniras la urbon.
1388: Stokholmo oficiale ricevas urbajn privilegiojn de la reĝo Albrekt av Mecklenburg (1336-1412).
1389: Stokholmon sieĝas la dana reĝino Margareta; Albrekt av Mecklenburg forlasas la urbon.
1397: Oficiala komenco de la Kalmar-unio de Svedio (inkluzive Finnlandon), Norvegio (inkluzive Islandon) kaj Danio; la danoj baldaŭ havos hegemonion.
1471: Batalo ĉe Brunkeberg (tiam apud Stokholmo, nun ene de la urbo), por sveda memstareco kontraŭ Danio. Venkas la sveda flanko.
1518: La dana uni-reĝo Kristiano la 2-a de Danio sieĝas Stokholmon, vane.
1520: Kristiano la 2-a denove sieĝas Stokholmon, pli sukcese; provante refortigi sian potencon li aranĝas amasan ekzekutadon en la urbo (Stokholma sangobano).
1523: Svedio forlasas la Kalmar-union; la nova sveda reĝo, Gustavo Vasa, eniras Stokholmon
1634: Stokholmo oficiale iĝas la sola ĉefurbo de Svedio; antaŭa ĉefurbo estis Uppsala, kaj longtempe la du urboj dividis la ĉefurbajn taskojn (la ĉefsidejo de la ŝtata eklezio neniam translokiĝis).
1697: La tiama reĝa kastelo, Tri Kronoj, brulas.
1713-1714: denove pesto.
1754: La nova reĝa kastelo, kiu ankoraŭ starax, finfine estas preta.
1792: la reĝo Gustavo la 3-a murdita; unu el la konspirintoj, Johan Jacob Anckarström, estis ekzekutita; alia, Adolf Ribbing, estis ekzilita al Francio, kie li poste helpis la komencantan karieron de amiko de sia filo, Alexandre Dumas (patro).
19-a jarcento: la urbon atingas la industria revolucio. en 1883, en la urbo troveblis 292 fabrikoj.
1986: ĉefministro Olof Palme murdita.
2003: eksterlanda ministrino Anna Lindh murdita.