Stockholm

Van Wikipedia

Zie Stockholm (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Stockholm.

**Stockholm**


Situering
Land	Zweden
Provincie	Stockholms län
Landschap	Uppland en Södermanland
Algemeen
Oppervlakte	215,9 km²
- land	187,7 km²
- water	21,1 km²
Inwoners (31 december 2005)	771.038 (4075/km²)
Gemeentecode	0180
bron: Zweeds Bureau voor de Statistiek Oude Stad

Stockholm ( Uitspraak (info·uitleg), [stɔkːɔlm]^?) is de hoofdstad en de grootste stad van Zweden. De gemeente Stockholm ligt gedeeltelijk in Uppland en gedeeltelijk in Södermanland. Ze heeft een oppervlakte van 188 km² en behoort tot de provincie Stockholms län. Door de vele (grote) wateren in de stad wordt Stockholm ook wel 'Het Venetië van het Noorden' genoemd.

In Stockholm zetelt de Zweedse regering en het parlement. Het koninklijk paleis van de Zweedse koning, Karel XVI Gustaaf, is er ook te vinden.

[bewerk] Geografie

De stad ligt op veertien met bruggen verbonden eilanden, op de plaats waar het Mälarmeer (Zweeds Mälaren) met de Oostzee in verbinding staat. Aan deze ligging heeft de stad de bijnaam "Venetië van het Noorden" te danken. Net buiten de stad begint de scherenkust, een kustgebied met talloze rotseilanden en -eilandjes die scheren worden genoemd. Veel inwoners van Stockholm hebben dan ook een boot, of zelfs een buitenhuis op een eilandje. Tijdens de zomer zie je op veel plaatsen aan de rand van het water zonnebaders, zwemmers en vissers.

Het oudste deel van Stockholm is de Oude Stad, of Gamla Stan. Deze wijk doet bijna Zuid-Europees aan door de smalle straten en huizen die in okerkleur of rood zijn geschilderd. Op dit eiland is ook het koninklijk paleis gebouwd, met een traditionele wacht. Het wisselen van de wacht is een toeristische attractie geworden.

[bewerk] Geschiedenis

Stockholm wordt voor het eerst in geschriften genoemd in 1252. De naam komt van de samenstelling stock (blok hout) en holm (eilandje), en staat voor het tegenwoordige Gamla Stan. Er wordt wel gezegd dat de stad is gesticht door Birger Jarl, om Zweden te beschermen tegen aanvallen van buitenlandse vloten. De strategische ligging (toegang tot het Mälarmeer) zorgde ervoor dat Stockholm de belangrijkste stad van het land werd, vooral in de onafhankelijksstrijd tegen Denemarken. In 1600 had de stad 10.000 inwoners en tachtig jaar daarna, in 1680, had de stad al 60.000 inwoners. Pas in 1634 werd de stad de officiële hoofdstad van het Zweedse Rijk. Tussen 1713 en 1714 heerste de Zwarte Dood in de stad, die vele doden veroorzaakte. De bevolkingsgroei, evenals de economische groei, stagneerden.

In de tweede helft van de 19e eeuw kwam de industrie op en herveroverde Stockholm zijn plaats als belangrijkste stad van het land. In de 20e eeuw stond de stad in de hele wereld bekend als centrum van de architectuur en moderniteit. De stad bloeide en werd in verschillende richtingen uitgebouwd. Voorbeelden hiervan zijn Rinkeby, Sollentuna en Tensta, met een hoog aandeel immigranten.

Stockholm in 1690, met Gamla Stan in het midden

[bewerk] Klimaat

Stockholm ligt op een hoge breedtegraad en heeft duidelijke seizoenen. De zomers zijn vaak mild/warm en droog en de winters koud en niet zo nat. De hoogste temperatuur ooit gemeten is +38C en de laagste temperatuur -32C. Normale temperaturen in de verschillende seizoenen zijn:

Winter: van +2 tot −7°C
Lente: tussen +5 en 15°C
Zomer: 22–25°C of warmer (temperaturen van tegen de 30 graden zijn niet uitzonderlijk).
Herfst: tussen +5 en 18°C

[bewerk] Demografie

In de gemeente zelf wonen ca. 743.000 mensen en in de hele Stockholmse agglomeratie 1,8 miljoen mensen, wat ongeveer 8,5% van de hele bevolking van Zweden is. Vooral in de buitenwijken (zoals Rinkeby, Skärholmen en Tensta) wonen veel mensen met een buitenlandse achtergrond. Zij zijn vooral afkomstig uit: het Midden-Oosten, Oost-Afrika en Oost-Azië.

De bevolking van Stockholm door de eeuwen heen:

Jaar	Stockholm	Zweden	Stockholm in % van heel Zweden
1750	60,018	1,780,678	3,4
1800	75,517	2,347,303	3,2
1850	93,070	3,482,541	2,7
1900	300,624	5,136,441	5,9
1910	342,323	5,522 403	6,2
1920	419,440	5,904,489	7,1
1930	502,213	6,142,191	8,2
1940	590,503	6,371,432	9,3
1950	744,143	7,041,829	10,6
1960	808,294	7,500,161	10,8
1970	740,486	8,091,782	9,2
1980	647,214	8,317,937	7,8
1985	659,030	8,358,139	7,9
1990	674,452	8,590,630	7,9
1995	711,119	8,837,496	8,0
2000	750,348	8,882,792	8,4
2005	771,038	9,047,752	8,5

Binnenstad gezien vanaf het Koninklijk Paleis, met links het Operagebouw

Het Noords Museum (links) en het Vasamuseum

[bewerk] Bestuurlijke indeling

Stockholm is verdeeld in 18 stadsdelen, verdeeld in 3 hoofdgebieden. Zij hebben allemaal verantwoordelijkheid voor basisscholen, vrije-tijds-besteding en culturele instellingen in hun stadsdeel.

Stockholm-Centrum	Stockholm-Zuid	Stockholm-West
Katarina-Sofia Kungsholmen Norrmalm Östermalm Maria-Gamla Stan	Enskede-Årsta Farsta Hägersten Liljeholmen Skarpnäck Skärholmen Vantör Älvsjö	Bromma Hässelby-Vällingby Kista Rinkeby Spånga-Tensta

[bewerk] Bezienswaardigheden

Bezienswaardigheden in Stockholm zijn:

Het Vasamuseum met daarin de Vasa, een 17e-eeuws oorlogsschip dat vlak bij Stockholm bij de eerste vaart is gezonken, en dat rond 1960 is geborgen. Het schip is vervolgens volledig gerestaureerd en in een eigen museum ondergebracht.
Het Stadhuis (Zweeds Stadshuset), een markant gebouw uit rode baksteen opgetrokken en zichtbaar vanuit vele plaatsten in de stad. Hier vindt jaarlijks in de Blauwe Zaal (die door de architect opzettelijk in baksteenrode stijl onvoltooid is gelaten) het banket ter gelegenheid van de Nobelprijs plaats.
Stockholms slot, het koninklijk paleis. Dit enorme slot in Italiaans-Zweedse Renaissancestijl is het grootste nog in de oorspronkelijke functie dienst doende paleis ter wereld. Het bevat onder andere de vele koninklijke vertrekken, de paleiskapel en de troonzaal. Ook is er het museum Livrustkammaren gevestigd.
Djurgården, een eiland vlakbij het centrum van Stockholm met veel groen en architectonisch waardevolle villa's van rond de vorige eeuwwisseling. Op dit eiland bevinden zich ook verscheidene musea zoals Skansen, het Noords museum en het het Vasamuseum.
Het Koninklijk Dramatisch Theater, oftewel Dramaten, het nationale theater aan het plein Nybroplan.
Vaxholm, een schilderachtig dorpje op een gelijknamig eiland een eindje buiten de stad. Er zijn bootverbindingen vanuit het centrum van Stockholm.
Het slot Drottningholm.
De Vikingnederzetting Birka, ten noorden van de stad op een eiland in het Mälarmeer gelegen.
Globen, de bolvormige sport- en evenementenhal met een hoogte van 85 meter en een capaciteit van 16.000 toeschouwers.
De Stadsbibliotheek van architect Erik Gunnar Asplund, gebouwd tussen 1921 en 1928. Het gebouw is bekend om zijn cirkelvormige leeszaal met een hoge, klassieke overkoepeling.
Skogskyrkogården, een groot kerkhofpark ten zuiden van de stad, een ontwerp van Erik Gunnar Asplund en Sigurd Lewerentz. Hier ligt onder anderen Greta Garbo begraven.
Riddarhuset, de vergaderplaats van de adel, in Nederlands barokke stijl.

Panorama vanaf het Stadhuis

[bewerk] Musea

Enkele musea in Stockholm zijn:

Skansen, een openluchtmuseum met oude huizen uit heel Zweden. Het is aan het eind van de 19e eeuw opgericht en is daarmee één van de oudste musea in zijn soort ter wereld.
Millesgården, een museum met veel grote werken in open lucht van de beeldhouwer Carl Milles (1875–1955).
Nordiska museet, het Noords museum, met een rijke verzameling van kunst en gebruiksvoorwerpen uit de Scandinavische landen.
Livrustkammaren
Nationalmuseum
Kulturhuset Stockholm
Magasin 3 Konsthall
Moderna Museet
Natuurhistorisch Museum met de IMAX-bioscoop Cosmonova
Swedish National Museum of Fine Arts
Vasamuseum

In 1934 en 1980 vonden in Stockholm Universele Esperantocongressen plaats.

[bewerk] Verkeer en vervoer

Stockholm beschikt over een uitgebreid netwerk van metro (drie lijnen, honderd stations, gestart in 1950), bus en trams. Heel wat metrostations zijn op een unieke manier verfraaid door kunstenaars. Het hoofdmetrostation van Stockholm is T-Centralen. Dit ligt weer onder het hoofdtreinstation Stockholm Centraal, dat 220.000 passagiers per dag heeft. Het openbaar vervoer wordt verzorgd door Storstockholms Lokaltrafik.

Sinds begin 2005 wordt er aan een tolheffingsysteem gewerkt voor het gebied rondom de historische binnenstad van Stockholm. Momenteel doen ongeveer 560.000 auto's per dag de binnenstad aan. Er is voor een systeem met tags en tolpoorten gekozen, anders dan het tolsysteem in Londen, dat met camera's werkt. Tijdens de spits zal de toegangsprijs 2,20 euro bedragen. De automobilisten zullen zowel bij het betreden als bij het verlaten van het gebied moeten betalen, met een maximum van 6,60 euro. Een jaar na de introductie van het systeem kan de bevolking zich in een referendum uitspreken over het handhaven of afschaffen van het systeem.

Stockholm presenteert zichzelf vaak als een fietsvriendelijke stad op gelijke voet met steden als Amsterdam en Kopenhagen. Fietsers zijn echter duidelijk minder nadrukkelijk aanwezig in het straatbeeld. Er zijn fietspaden in sommige maar lang niet alle grote lanen en straten. De aanleg van meer fietspaden en andere fietsbevorderende verkeersmaatregelen stuiten soms op verzet in de publieke opinie en fietsers worden door automobilisten niet altijd als vanzelfsprekende verkeersdeelnemers bejegend. Er lopen wel een tiental goed gemarkeerde fietsroutes door het hele stedelijke gebied en reizigers mogen hun fiets gratis op de lokale pendeltreinen meenemen.

Het hoofdvliegveld van Stockholm is Arlanda Airport, ligt 42km ten noorden van Stockholm en 28km ten zuiden van Uppsala. De treinverbinding Arlanda Express rijdt tussen Arlanda en Stockholm en duurt 20 minuten. Ook is er het vliegveld Bromma Airport, dat vlakbij het centrum ligt. En dan is er nog het vliegveld Skavsta Airport, dat 100km ten zuiden van Stockholm ligt.

[bewerk] Onderwijs en Wetenschap

Stockholm huisvest enkele belangrijke universiteiten:

De Koninklijke Technische Hogeschool (Zweeds: Kungliga Tekniska högskolan), de technische universiteit, gelegen in zijn eigen campuspark ten noorden van de stad.
Het Karolinska Instituut (Zweeds: Karolinska Institutet), de befaamde medische universiteit, opgericht als trainingsinstituut voor militaire geneesheren in 1810, na de nederlaag in de oorlog tegen Rusland. In 1861 werd het instituut een echte universiteit. Sinds 1901 kent de universiteit jaarlijks de Nobelprijs voor de Geneeskunde toe. Zelf heeft ze vijf Nobelprijswinnaars voortgebracht.
De Universiteit van Stockholm (Zweeds: Stockholms Universitet), de algemene universiteit, ook met een ruime parkcampus ten noorden van de stad.
De Economische Hogeschool van Stockholm (Zweeds: Handelshögskolan i Stockholm), een hoog aangeschreven economische universiteit.

[bewerk] Sport

In 1912 werden de Olympische Zomerspelen 1912 in Stockholm gehouden.
Het bekende bolvormige stadion Globen Arena wordt vooral gebruikt voor ijshockeywedstrijden.

[bewerk] Geboren

Alfred Nobel (21 oktober 1833), Zweeds industrieel († 1896)
August Strindberg (22 januari 1849), Zweeds auteur († 1912)
Greta Garbo (18 september 1905), Zweedse actrice († 1990)
Lennart Bernadotte (8 mei 1909), prins van Zweden († 2004)
Beppe Wolgers (10 november 1928), Zweeds acteur, schrijver, componist en regisseur († 1986)
Keke Rosberg (6 december 1948), Fins autocoureur
Björn Borg (6 juni 1956), tennisser
Martin Adler (30 oktober 1958), camaraman, journalist en misdaadslachtoffer († 2006)
Yngwie Malmsteen (30 juni 1963), gitarist
Thomas Enqvist (13 maart 1974), tennisser
Johanna Sällström (30 december 1974-2007), actrice
Louise Jöhncke (31 juli 1976), Zweeds zwemster
Therese Alshammar (26 augustus 1977), Zweeds zwemster

[bewerk] Zie ook

Stockholms län

[bewerk] Externe links

Website van Stockholm (en)

{{{afb_links}}}	Hoofdsteden van Europa	{{{afb_rechts}}}
Amsterdam · Andorra la Vella · Ankara · Athene · Belgrado · Berlijn · Bern · Boedapest · Boekarest · Bratislava · Brussel · Chisinau · Dublin · Helsinki · Kiëv · Kopenhagen · Ljubljana · Londen · Lissabon · Luxemburg · Madrid · Minsk · Moskou · Nicosia · Oslo · Parijs · Podgorica · Praag · Reykjavik · Rome · San Marino · Sarajevo · Skopje · Sofia · Stockholm · Tallinn · Tbilisi · Tirana · Valletta · Vaticaanstad · Vaduz · Vilnius · Warschau · Wenen · Zagreb