Demetrios Tsafendas
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
Demetrios Tsafendas (14 Januarie 1918 – Oktober 1999) was 'n sluipmoordenaar verantwoordelik vir die dood van die Suid-Afrikaanse Eersteminister Hendrik Verwoerd, op 6 September 1966.
Inhoud |
[wysig] Kinderjare
Tsafendas is op 14 Januarie 1918 in Lourenço Marques, Mosambiek buite die eg gebore, die kind van 'n Griekse skeepsleweransier, Michaelis Tsafendakis van Candia, Krete en sy diensmeisie Amelia Williams, wat 'n wit vader en Swazi moeder gehad het[1]. Hy spandeer die eerste sewe jaar van sy lewe in Alexandrië, Egipte in die sorg van sy Griekse ouma, Katerina Stafendakis, wat hom die troetelnaam "Mimis" gee. In 1925 word hy terug gebring na Mosambiek om by sy vader en stiefma, Marike Tsafendakis in Laan van 24 Julie, Lourenço Marques te woon. In Lourenço Marques woon hy 'n Portugese Katolieke skool by.
Op negejarige ouderdom word hy na 'n kosskool in Middelburg in die destydse Transvaal gestuur. Hoewel Tsafendas as kind onbewus is van sy gemengde afkoms, beleef hy hom as anders en op kosskool word hy ook op 'n geleentheid deur witskoolmaats as 'n kleurling uitgejou. Na vier jaar op skool in Middelburg vorder hy slegs tot standerd 4 en daar word besluit dat hy na Mosambiek moet terugkeer. Daar woon hy 'n Portugese sendingskool by. Hy word egter na 18 maande uit die skool gehaal as gevolg van vrese dat sy woede-uitbarstings gevaar inhou vir sy mede skoliere. Sy vader doen intussen aansoek om na die Unie van Suid-Afrika te immigreer en begin met voorbereidings in Pretoria. In die tydperk word hy deur sy stiefma, Marike, op aanbeveling van 'n dokter medisyne vir wurms toegedien. Dit veroorsaak dat hy 'n lintwurm van meer as twee meter uitskei. Teen Tsafendas se wil en met groot ontsteltenis, spoel sy die lintwurm weg. Tsafendas wou blykbaar hê dat die dokter die lintwurm ondersoek en seker maak dat die wurm se kop uit sy liggaam is[2].
Tsafendas word nie saamgeneem wanneer die res van sy gesien na Pretoria verhuis nie. In Lourenço Marques hou Tsafendas hom besig met werk by 'n boekekiosk by 'n Mnr Sideris. Tydens 'n onwelkome besoek aan die Sideris huishouding lap Mev. Sideris vir die eerste keer die waarheid oor Tsafendas se moeder, en daarmee sy gemengde afkoms, uit.
Tsafendas doen in Augustus 1935 en weer in April 1936 onsuksesvol aansoek by die Unie se konsulaat om toestemming om sy familie in Suid-Afrika te besoek. Geen redes is vir die weiering verskaf nie.
[wysig] Volwasse lewe
In 1936 kom Tsafendas Suid-Afrika onwettig op 'n goederetrein binne. Hy bly vir 'n kort rukkie by sy familie in Pretoria voor hy na Hillbrow in Johannesburg verhuis waar hy aanvanklik by verskillende kafees werk. In Johannesburg toon hy belangstelling in politieke vraagstukke en woon kommunistiese byeenkomste by. Hy word na 'n ruk na Mosambiek gedeporteer.
In Lourenço Marques doen hy los werkies tot hy in 1937 by Imperial Airways werk kry as 'n tolk in die Quelimane provinsie in die noorde van Mosambiek waar 'n nuwe lughawe gebou is. Terug in Lourenço Marques doen hy in 1938 twee keer onsuksesvol aansoek om na Suid-Afrika terug te keer. Hy kom die land weer onwettig binne maar meld hom in 1939 in Johannesburg by die polisie aan en nadat hy 'n boete betaal kry hy na 20 maande verblyf reg in Suid-Afrika. In die begin van 1942 doen hy suksesvol aansoek om Portugese en Griekse paspoorte. Op 12 Junie 1942 vertrek hy aanboord die Eugenie Livanos uit Kaapstad na Kanada. Daar word hy in die omgewing van Montreal in hegtenis geneem. Hy ontsnap na die VSA waar hy weereens gearresteer word. In Boston beland hy vir die eerste keer weens sielkundige probleme in 'n hospitaal. Hy spandeer op die ou einde vier jaar van die Tweede wêreldoorlog in Amerika en op see waar hy as seeman by die handelsvloot werk[3]. In 1947 word Tsafendas uit die VSA na Griekeland gedeporteer[3].
Hy spandeer twee jaar in Griekeland voor hy per skip na Frankryk en vandaar deur Spanje na Portugal reis. In Portugal word sy Portugese burgeskap bevestig maar word hy as in hegtenis geneem omdat hy nooit militêre diensplig gedoen het nie. Na sy vrylating spandeer hy 'n jaar in Lissabon voor hy per skip na Mosambiek terugkeer. Hy is ondertussen daar as 'n ongewenste persoon verklaar en kan die land nie wettig binne kom nie. Deur voor te gee dat hy ernstige maagpyn het slaag hy wel daarin om die land binne te kom. In Griekeland en in Portugal skryf hy briewe aan die Suid-Afrikaanse owerhede om toestemming te kry om na die land terug te keer.
In Januarie 1952 moet hy weer terug na Portugal. Daar is hy meestal in hospitale of in die tronk in Aljube en Fort Caxias. Later land hy in Duitsland in die Oschsenkliniek en vertrek op 'n stadium na Engeland waar hy byeenkomste van die anti-apartheidsbeweging bywoon. Na hospitalisasie in Engeland word hy na Duitsland gedeporteer. Uit Duitsland vertrek hy per trein na Alexandrië waar hy weer gearresteer word. Hy word deur die Rooikruis na Libanon gestuur en vandaar swerf hy na Jordanië, Sirië en Turkye. Hy leer Turks en gee in Istanboel klasse in Engels.
Hy keer na Portugal terug en nadat sy vader op 14 Februarie 1962 sterf, beantwoord sy stiefmoeder een van sy briewe. Hoewel die Suid-Afrikaanse regering hom steeds 'n visum weier, verkry hy in Augustus 1963 amnestie van Mosambiek wat hom in staat stel om na Lourenço Marques te reis. Marike Tsafendakis besoek hom daar en nadat hy 'n tydelike verblyfpermit kry, kom hy op 4 November 1963 met haar en sy stiefbroer, Victor, Suid-Afrika per motor binne.
Hy bly nie lank by sy familie in Pretoria voor hy weer verder reis nie. In Rhodesië besoek hy sy stiefsuster Katerina voor hy na Malawi gaan. Hy keer na Rhodesië terug waar hy teruggestuur word na Mosambiek nadat sy visum verval het. Na 'n voorval waarin hy hom uitlaat teen die koloniale bestuur in Mosambiek en van die Verenigde State van Mosambiek en 'n Reenboog van Rasse praat word hy deur 'n agent van PIDE in hegtenis geneem. Daar word egter besluit dat Tsafendas nie gevaar inhou nie en hy word na 'n paar maande vrygelaat. Op 8 Maart 1965 kom hy per skip van Beira in Durban aan en word hy weer die land binne gelaat. Hy kry werk vir kort rukkies by die Suid-Afrikaanse Spoorweë in Durban en Fraser & Chalmers in Mandini. Terwyl hy by Fraser & Chalmers werk is hy betrokke in 'n mesgeveg met 'n ander Griek, Nikos Vergos.
In Mandini ontvang Tsafendas 'n brief van 'n bruin vrou, ene Helen Daniels, 'n lid van die Christian Church waarby Tsafendas ook in Griekeland betrokke geraak het. Sy nodig hom uit om na die Kaap te kom. Hy vertrek die volgende dag reeds en bly vir 6 weke by die vroom bruin gesin in Bellville-Suid. Onder Apartheid is Tsafendas soos alle ander Suid-Afrikaners amptelik volgens ras geklassifiseer. Ten spyte van sy gemengde afkoms is hy as wit geklasifiseer. Terwyl hy by die Danielse aanbly doen Tsafendas aansoek om herklassikasie as 'n kleurling. Sy rasseklassifikasie sou later deurslaggewend wees in die sluipmoord op Verwoerd aangesien slegs blankes toegelaat is om in die parlement te werk. In die tydperk woon hy gereeld byeenkomste van die Christian Church by.
In November 1965 doen hy in Kaapstad by die Amerikaanse konsulaat aansoek om $100 000 in skadevergoeding omdat hy na Griekeland eerder as Suid-Afrika gedeporteer is wat hy aandring sy tuisland is[3].
Vroeg in 1966 kry hy werk by die Marine Diamond Corporation en werk vir twee maande op 'n baggerboot naby die monding van die Oranjerivier. Hy word egter in April weer ontslaan na mediese klagtes deur Tsafendas. In Julie 1966 doen hy suksesvol aansoek om as 'n tydelike bode in die parlement te werk. Hy begin op 1 Augustus 1966 in die parlement werk. Hy werk in die persgalery en sy pligte sluit in om koffie en tee aan parlementslede te bedien en dokumente tussen verskillende kantore in die parlement te dra. Hy was blykbaar nie 'n baie goeie bode nie en daar is op 'n stadium oorweeg om hom af te dank[4].
[wysig] Sluipmoord op Verwoerd
Om 2:10 nm op 6 September 1966 steek Tsafendas Suid-Afrika se Eerste Minister, Hendrik Frensch Verwoerd, die argitek van Apartheid tydens 'n parlementêre sitting dood[5]. Die ideë van die moord het oënskynlik begin vorm aanneem terwyl Tsafendas in die parlement begin werk het. In die tydperk het Tsafendas die bemanning van die Eleni in die Kaapstadhawe bevriend en 'n vuurwapen by een van hulle aangeskaf. Toe die gaspistooltjie onvoldoende blyk te wees koop hy op die oggend van 6 September twee dolke by verskillende winkels naby die parlement. Terwyl Verwoerd sy plek in die parlement inneem steek hy hom vier keer voor parlementslede hom van die eerste minister afgetrek kry. Dr Matthys Venter, 'n NG predikant en parlementslid vir Kimberley slaag daarin om die dolk uit Tsafendas se hande te kry en plaas dit op die tafel van die voorsitter van die parlement.
[wysig] Verwysings
- ↑ Litnet [1] A quest for Mimis, Besoek op 17 Mei 2006
- ↑ Henk van Woerden, Domein vol Glas
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Department of State [2] FOREIGN RELATIONS OF THE UNITED STATES 1964-1968, Volume XXIVAfrica, Washington, DC, Memorandum From Edward Hamilton of the National Security Council Staff to the President's Special Assistant (Rostow), Besoek op 20 Mei 2006
- ↑ Litnet [3] Die vermensliking van ’n sluipmoordenaar. Die blootlê van ’n ontmenslikende stelsel, Harald Pakendorf, Besoek op 21 Mei 2006
- ↑ [4] New Statesman, March 27, 2000, by Jon Robins, Besoek op 21 Mei 2006
