Sjokolade
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
Sjokolade is 'n lewensmiddel en lekkerny wat uit kakao, suiker en gekondenseerde melk of melkpoeier vervaardig word. Die woord sjokolade kom van Nahoeatl xócoc "bitter" en atl "water".
Kakao word sedert 2000 v.C. in die Suid-Amerikaanse stroomgebiede van Amazonas en Orinoko verbou. Die kakaopoeier is met water vermeng en gedrink. Die Olmeke, Maya en Azteke in Sentraal-Amerika oorneem eweneens hierdie tradisie. Kakaobone dien selfs as betaalmiddel.
Die Azteke ag die bitter en pikante drank, wat hulle xocoatl noem, as kosbaar en as 'n drank van die gode; hulle gebruik net goue drinkglasies wat na die seremonie weggegooi is. Die eerste Europeaan, wat die sjokoladedrank proe, is die Spanjaard Hernán Cortés. In 1528 bring hy die kakaobone na Spanje, waar water en suikerriet by die kakao gevoeg is. Die hete sjokolade word binnekort 'n gunstelingdrank van die Spaanse adel.
In die 18de eeu raak sjokolade ook in ander Europese lande gewild, en sjokoladehuise ding met die koffiehuise mee. Die Nederlandse chemikus Conrad van Houten slaag in 1828 daarin om die kakaobotter uit te pers en kakaopoeier te vervaardig. Sjokolade bly egter 'n drank met 'n bitter en sanderige smaak.
Eers sowat twee dekades later word gemaalde kakaobone, kakaobotter en suiker vermeng en geëet. Die Engelse maatskappy J.S. Fry (nou Cadbury) bied die nuwe soort sjokolade in 1847 aan. Melksjokolade is 'n Switserse uitvinding van die jaar 1875; die kandyvervaardiger Daniel Peter en die chemikus Henri Nestlé vermeng sjokolade met gekondenseerde melk.
Nogtans het sjokolade in die 19de eeu 'n effens sanderige tekstuur. In 1879 stel die bekende Switserse sjokoladevervaardiger Rodolphe Lindt 'n nuwe metode voor, waarmee hy die smaak en tekstuur van sjokolade duidelik verbeter het. Vir sy beroemde Switserse sjokolade word nuwe masjiene en 'n nuwe houer, die sogenaamde conche (afgelei van die Spaanse woord concha, wat letterlik "mossel" beteken) gebruik, wat die vloeibare sjokolade sowat drie dae lank roer om dit glad te maak. Met hierdie proses, die sogenaamde conchering, word die sjokolade se vaste en vloeibare bestanddele optimaal vermeng (dit wil sê elke klein deeltjie word van kakaobotter omhul), en sy geurstowwe kan ten volle ontwikkel, terwyl hy ontslae raak van sy bitter bestanddele. Sjokolade van eersterangse gehalte vereis egter ook dat die kakaobone versigtig gerooster en alle vaste toevoegsels fyn gemaal word (gewoonlik tot 'n grootte van net enkele duisendstes van 'n millimeter). Sodoende slaag Rodolphe Lindt daarin om 'n nuwe soort sjokolade aan te bied, wat in teenstelling met sy voorgangers letterlik op die tong begin smelt.
In Noord-Amerika word sjokolade vir die eerste keer in 1765 in Massachusetts vervaardig; aan die begin van die 20ste eeu word sjokolade grootskaals geproduseer en bekostigbaar vir iedereen gemaak. Dit is veral die Amerikaanse entrepreneur Milton Hershey, wat vanaf 1903 met sy Hershey Chocolate Company in Pennsylvania baanbrekerswerk doen. Net soos die beste Europese sjokoladeprodusente laat hy die bestandele van die sjokolade sowat drie dae lank roer om die beste resultaat te kry. Hy verander die egter die resep van die Switsers en gebruik vars volmelk vir sy sjokolade.
Die sjokoladeprodusente beskou hulle resepte as geheim; daar is egter bepaalde voorkeure. In Sentraal-Europa word sjokolade volgens die Switserse metode geproduseer; kakaobone uit verskillende lande word gemeng en sorgvuldig geroer. Die Nederlanders en Franses gee die voorkeur aan kakaobone uit hulle voormalige kolonies, die Spanjaarde hou nog steeds van Suid-Amerikaanse kakao, en die Amerikaners wil 'n bietjie ekstra suiker hê.
Die Europese markte word teen die begin van die 21ste eeu deur 'n nuwe voorkeur van gebruikers gekenmerk - dit is nou veral sjokoladesoorte met 'n kakaobestanddeel van meer as sewentig persent, wat by fynproewers besonder gewild raak. Eksotiese toevoegsels soos chili word graag by hierdie bitter soorte sjokolade gemeng.
