C (proqramlaşdırma dili)
Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا
C proqramlaşdırma dili 1970-ci illərin əvvəllərində Denis Ritçi (Dennis Ritchie) və Ken Tompson (Ken Thompson) tərəfindən UNIX əməliyyat sistemi üçün yaradılmış bir dildir. C proqramlaşdırma dili "A" və "B" dilinin inkişafı məqsədilə yaradılmışdır.
Hal-hazırda C proqramlaşdırma dili digər əməliyyat sistemlərində də geniş istifadə olunur. Müasir zamanda C sistem proqramramlaşdırması üçün ən güclü proqramlaşdırma dillərindəndir. Windows, Linux, Unix, FreeBSD və s. güclü əməliyyat sistemləri məhz C-də yazılıb.
C dili bir çox digər proqramlaşdırma dillərinin yaranmasına və inkişafına təkan vermişdir. Belə ki, C++, Objective-C, Perl, Java, PHP, JavaScript, AWK, D və digər dillərinin yaranmasında C-nin çox böyük rolu olmuşdur. Buna görə də bu dillərə C kimi sintaksisə malik dillər deyilir.
Baxmayaraq ki, C tədris üçün yaradılmamışdır lakin hal-hazırda bir çox universitetlərdə C dili tədris olunur. Bir çoxları C-i bütü n güclü proqramçıların bilməli olduğunu söyləyirlər.
Mündəricat |
[redaktə / تحریر] Yaranma tarixi
C dili 1969-1973 illərdə yaranmışdır. Adının C olması ilə bəzi imkanlarının B dilindən götürülməsi olmuşdur.
C dili əvvəllər PDP-11 maşınında UNIX əməliyyat sistemində işlədilmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. Lakin sonrala C çox populyarlaşdı. Hal-hazırda C-ni proqramlaşdırma dillərinin "moster"i adlandırırlar.
[redaktə / تحریر] ANSİ C
C məşhurlaşandan sonra C-nin bir çox yeni kompilyatorları meydana gəldi. Kompilyatoru yazanlar istəklərinə uyğun yeni imkanlar yaradır, bəzi dəyişikliklər edirdilər. Nəticədə bir çox hallarda kompilyatorda uğurla kompilyasiya olunan proqram digər kompilyatorda işləmirdi. Bu isə kompilyatorlar arasında seçim etməkdə çox çətinlik törətdi.
1983-cü ildə ANSI(American National Standarts İnstitute) C-nin standartını tərtib etməyi qərara aldı. 1988-ci ildə ANSI X3.159-1989 "Programming Language C" adlı standart qəbul oldu. Və bu standarta uyğun kompilyator daha yaxşı kompilyator sayılır.
[redaktə / تحریر] Sintaksisi
C-nin sintaksisini Brayan Kerniqanın(Brian Kernighan) ənənəsini davam etdirərək Hello World proqramı ilə başlayaq.
#include <stdio.h>
main(){
printf("Hello World!\n");
}
Yəqin ki, özünüz başa düşdünüz. Bu proqram "Hello World!" kəlməsini çap edir. Bu sadə proqramda #include <stdio.h> haqqında bir az sonra danışacağıq. "\n"-ə isə Cyə oxşar dillərdə çox rast gəlmək olar. "\n" növbəti sətrə keçməyi bildirir. Əgər
printf("Hello\nWorld!");
yazmış olsaydıq. Birinci sətirdə Hello ondan sonrakı sətirdə isə World! sözləri yazılardı.
[redaktə / تحریر] Proqramın quruluşu
C-də yazılmış hər hansı bir proqramın mətninə diqqət yetirsək orada
#include <stdio.h>
main(){
}
sətirlərini görmüş olarıq. Bəs nəyə görə bütün proqramlarda main funksiyası olur? Ona görə olur ki, main funksiyası digər funksiyalar kimi müraciət olunanda yox, susmaya görə həmişə icra olunur. Yəni main funksiyasına proqramın gövdəsi demək olar. #include <stdio.h> stdio.h başlıq faylını bu proqrama birləşdirir. Çünki çap "operatoru" olan printf() daxiletmə operatoru scanf() və digər müəyyən funksiyalar məhz bu faylın içərisində yerləşir. Başlıq fayllarını özümüz də düzəldə bilərik. Bir yenifunk.h adlı fayl yaratsaq və orada yazsaq:
int fact(int n){
/* Faktorialı hesablayan funksiya */
int i,s;
s=1;
for (i=1;i<=n;i++) s=s*i;
return s;
}
daha sonra proqramımızda
#include <stdio.h>
#include <yenifunk.h>
main(){
printf("%d",fact(5));
}
yazmaq olar. Bu zaman yenifunk.h faylı bizim proqramımızın mətni ilə birləşir və orada olan istənilən funksiyanı istifadə etmək mümkün olur.
