Δανία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Το Βασίλειο της Δανίας ή απλά Δανία (Danmark)^[1] είναι μια χώρα που βρίσκεται στη Σκανδιναβία, στη βόρεια Ευρώπη. Συνορεύει από ξηρά μόνο με τη Γερμανία, ενώ θαλασσίως συνορεύει με τη Σουηδία, τη Βόρεια Θάλασσα και τη Βαλτική. Απλώνεται πάνω στη χερσόνησο της Γιουτλάνδης και πάνω σε εκατοντάδες νησιά, άλλα μεγάλα όπως το Ζέελαντ (7000 τ.χμ) και άλλα μικρά και ακατοίκητα. Η συνολική ακτογραμμή είναι αρκετά μεγάλη και φτάνει τα 7314 χιλιόμετρα. Η Δανία είναι μία τελείως επίπεδη χώρα, το υψηλότερο σημείο της μόλις που ξεπερνάει τα 150 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Στη Δανία ανήκουν τα αυτόνομα νησιά Φερόες καθώς και η τεράστια Γροιλανδία.

Πίνακας περιεχομένων 1 Γεωγραφία 2 Οικονομία 2.1 Βιομηχανία-Εμπόριο 2.2 Τουρισμός 3 Δημογραφία 3.1 Γλώσσα 4 Πολίτευμα 5 Ιστορία 6 Πολιτισμός 6.1 Λογοτεχνία 7 Σημειώσεις και παραπομπές

[Επεξεργασία] Γεωγραφία

Η χερσόνησος της Γιουτλάνδης σχηματίζει την ενδοχώρα της Δανίας με μήκος περίπου 300 χιλιομέτρων. Οι δυτικές ακτές της ηπειρωτικής Δανίας είναι χαμηλές, χωρίς λιμάνια και καλύπτονται από αμμολόφους, συχνά με ύψος πάνω από 30 μέτρα. Βρίσκονται εκτεθειμένες στις χειμερινές καταιγίδες και σε πολύ ισχυρούς ανέμους. Αντίθετα, οι ανατολικές ακτές που βρέχονται από τη Βαλτική παρουσιάζουν πολλές κολπώσεις. Συνολικά η Δανία έχει 405 νησιά, από τα οποία τα 75 είναι ακατοίκητα. Ποτάμια υπάρχουν πολλά, αλλά σχεδόν όλα είναι πολύ μικρά. Λίμνες υπάρχουν αρκετές, αλλά μικρές σε ολόκληρη τη Δανία. Το δανέζικο ανάγλυφο διαμορφώθηκε κατά την εποχή των παγετώνων, και αυτός είναι ο λόγος που η χώρα είναι τελείως επίπεδη. Το μεγαλύτερο ύψωμα βρίσκεται στα κεντρικά της χώρας με ύψος 170 μέτρων. Το κλίμα είναι ήπιο λόγω της επίδρασης του Ρεύματος του Κόλπου του Μεξικού. Καθόλη τη διάρκεια του έτους ο άνεμος είναι δυνατός, και ειδικά τον χειμώνα. Υετός πέφτει όλο τον χρόνο και ίσα κατανεμημένος. Οι μεγαλύτερη πόλη της Δανίας είναι η πρωτεύουσα Κοπεγχάγη με 1.100.000 κατοίκους, ακολουθεί το Ώρχους με 285.000 κατοίκους και μετά το Οντένσε με 145.000.

[Επεξεργασία] Οικονομία

Η Δανία είναι αγροτική χώρα λόγω της μορφολογίας του εδάφους της που ευνοεί τις καλλιέργειες. Το βιοτικό επίπεδο των Δανών είναι αρκετά υψηλό. Το πεδινό έδαφος της χώρας, η αγροτική παράδοση, συνδυασμένη με την δύναμη του συνεταιρισμού και ο σύγχρονος εκμηχανισμός της καλλιέργειας είναι οι βασικοί παράγοντες της μεγάλης ανάπτυξης της γεωργίας και της κτηνοτροφίας. Καλλιεργούνται κυρίως δημητριακά (κριθάρι, βρώμη, σιτάρι) και εκτρέφονται χοίροι, αιγοπρόβατα και άλογα. Η γεωργική απόδοση είναι η μεγαλύτερη της Ευρώπης ενώ και η γεωργική εκπαίδευση είναι πολύ υψηλή. Σημαντικό ρόλο στην εθνική οικονομία παίζει και η αλιεία.

[Επεξεργασία] Βιομηχανία-Εμπόριο

Ταυτόχρονα με τη γεωργία και την κτηνοτροφία άρχισε να αναπτύσσεται με συστηματικό τρόπο και η βιομηχανία τροφίμων, η χημική βιομηχανία, η υφαντουργία, η βιομηχανία ηλεκτρικών ειδών η μεταλλουργία και η ναυοηγική. Ο ορυκτός πλούτος δεν είναι σημαντικός. Πετρέλαιο εξορύσσεται σε μικρές ποσότητες στη Βόρεια Θάλασσα, ωστόσο αρκετό για να καλύπτει τις ανάγκες της χώρας. Το εμπορικό ισοζύγιο είναι συνήθως παθητικό και αντισταθμίζεται με το ναυτιλιακό συνάλλαγμα. Εξάγονται γεωργικά και κτηνοτροφικα προιόντα, μηχανήματα και είδη ναυπηγικής. Η Δανία, στη στρατηγική θέση που βρίσκεται, αποτελεί το σημείο συνάντησης των συγκοινωνιών Δυτικής και Ανατολικής Ευρώπης. Οι εμπορικές συναλλαγές πραγματοποιούνται κυρίως με τη Σουηδία, τη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η ανεργία είναι αρκετά χαμηλή σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη (4,8%).

[Επεξεργασία] Τουρισμός

Τα τελευταία χρόνια ο τουρισμός έχει αρχίσει να παίζει σημαντικό ρόλο στην οικονομία της Δανίας. Το 1999 επισκέφτηκαν τη Δανία 3 εκατομμύρια τουρίστες, από τους οποίους ένα εκατομμύριο Γερμανοί. Έτσι τα έσοδα από τον τουρισμό φτάνουν ως και τα 3 δισεκατομμύρια δολλάρια.

[Επεξεργασία] Δημογραφία

Οι κάτοικοι της Δανίας ανήκουν φυλετικά στη γερμανική ομοεθνία. Μόνο το 4 % του πληθυσμού είναι μετανάστες. Ως προς τη θρησκεία,το 98% είναι προτεστάντες ενώ η Καθολική Εκκλησία μετράει μόνο 1% καθολικούς Δανούς.

[Επεξεργασία] Γλώσσα

Η δανέζικη γλώσσα ανήκει στην ινδοευρωπαική οικογένεια γλωσσών και στις γερμανικές γλώσσες. Έτσι μοιάζει πολύ με τη Σουηδική, τη Γερμανική, τη Νορβηγικά και την Ισλανδική.

[Επεξεργασία] Πολίτευμα

Σύμφωνα με το σύνταγμα του 1953, η Δανία είναι βασιλευομένη κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Αρχηγός του κράτους είναι βασιλιάς ή βασίλισσα. Την εκτελεστική εξουσία ασκεί η κυβέρνηση ενώ την νομοθετική η Βουλή με 179 μέλη. Η τωρινή βασίλισσα είναι η Μαργαρίτα Β΄.

[Επεξεργασία] Ιστορία

Οι κάτοικοι της Δανίας ανήκαν στην ίδια εθνότητα με τους Βίκινγκς της Σκανδιναβίας. Η Δανία ως αυτοτελές έθνος εμφανίζεται για πρώτη φορά τον 8ο αιώνα μ.Χ. Οι Δανοί θαλασσοπόροι έκαναν επιδρομές μαζί με τους Βίκινγκς της Σκανδιναβίας στη Βόρεια Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Αγγλία. Τον 10ο αιώνα ο βασιλιάς της Δανίας Χάραλντ Μπλάτααντ ασπάστηκε τη χριστιανική θρησκεία και ολόκληρο το δανικό έθνος εκχριστιανίστηκε. Το 1013 ο βασιλιάς Σβέιν, γιος του Χάραλντ, κατέκτησε την Αγγλία. Ο γιος του Σβέιν, Κανούτος ο Μέγας, ένωσε όλη την Αγγλία, τη Δανία και τη Σκανδιναβία και σχημάτισε ένα μεγάλο κράτος στην Βόρεια Ευρώπη. Το 1282 οι ευγενείς επέβαλαν στον βασιλιά της Δανίας την Μεγάλη Κάρτα, με την οποία αναγνωρίζονταν τα δικαιώματα τους και την υποχρέωση να μοιραστεί την εξουσία με ένα κοινοβούλιο και ένα συμβούλιο ευγενών. Το 1380 κάτω από την εξουσία του Όλαφ Β' η Δανία ενώθηκε με την Νορβηγία, στα εδάφη της οποίας συμπεριλαμβανόταν και η Ισλανδία με τα νησιά Φερόες. Το 1389, η βασίλισσα Μαργαρίτα Α, μητέρα του Όλαφ Β, κατέκτησε και τη Σουηδία. Τότε άρχισαν οι προσπάθειες ένωσης των τριών βασιλείων (Δανίας, Νορβηγίας, Σουηδίας) που επιτεύχθηκε τελικά με την ένωση του Κάλμαρ το 1397. Την μεγαλύτερη δύναμη μέσα στην Ένωση τη διατήρησε η Δανία. Τον 18ο αιώνα η Δανία άρχισε τον αποικισμό της Γροιλανδίας, την οποία είχε ήδη κατακτήσει από το 1380. Στις αρχές του 16ου αιώνα η Σουηδία απέκτησε την αυτονομία της, και το 1523 την ανεξαρτησία της με πρώτο βασιλιά τον Γουσταύο Α. Στους ναπολεόντειους πολέμους η Δανία υπήρξε σύμμαχος του Μεγάλου Ναπολέοντα με αποτέλεσμα κατά την ειρήνη του Κιέλου(1813) να χάσει τη Νορβηγία, που παραχωρήθηκε στην Σουηδία. Το 1864 ο Γερμανός Βίσμαρκ, συμμαχώντας με τους Αυστριακούς και τους Πρώσους, κήρυξε τον πόλεμο εναντίον της Δανίας για να προωθήσει τα σχέδια του για την ενοποίηση της Γερμανίας. Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1919) η Δανία παρέμεινε ουδέτερη. Το 1939 υπέγραψε δεκαετές σύμφωνο με τον Χίτλερ, χωρίς όμως να αποφύγει τελικά την γερμανική εισβολή που έγινε μερικούς μήνες αργότερα. Κατά τη διάρκεια της ναζιστικής εποχής ανεξαρτητοποιήθηκε η Ισλανδία, που ήταν δανική κτήση από το 1380. Το 1945 η Δανία απελευθερώθηκε από τα βρετανικά στρατεύματα. Τον ίδιο χρόνο έγινε μέλος του ΟΗΕ και το 1949 μέλος του ΝΑΤΟ. Το 1953 το σύνταγμα αναθεωρήθηκε και οι 2 βουλές έγιναν μία με 179 έδρες, ενώ δόθηκε στις γυναίκες το δικαίωμα συμμετοχής στην κυβέρνηση. Το 1972 έγινε δεκτή η αίτηση της Δανίας στην τότε ΕΟΚ, μαζί με την Ιρλανδία και τη Μεγάλη Βρετανία, και το 1973 έγινε πλήρες και ισότιμο μέλος. Η Γροιλανδία απέκτησε την αυτονομία της από την Δανία το 1979. Το 1992 απορρίφθηκε από τους Δανούς η συνθήκη του Μάαστριχτ, τον επόμενο χρόνο όμως επικυρώθηκε με μικρές αλλαγές. Το 2000 ο λαός δε δέχτηκε να μπει η Δανία στην ζώνη του ευρώ, και έτσι νόμισμά της είναι μέχρι σήμερα η δανική κορώνα.

[Επεξεργασία] Πολιτισμός

[Επεξεργασία] Λογοτεχνία

Η λογοτεχνική παραγωγή στην Δανία ξεκινάει κατά τον Μεσαίωνα και είναι επηρεασμένη από τα γαλλικά, τα γερμανικά και τα αγγλικά γράμματα. Το σημαντικότερο σύγραμμα της δανικής μεσαιωνικής λογοτεχνίας είναι το Gesta Danorum στις αρχές του 13ου αιώνα.

[Επεξεργασία] Σημειώσεις και παραπομπές

1. ↑ Μια αρχαΐζουσα λέξη για απόδοση της Δανίας είναι «Δανιμαρκία» και χρησιμοποιούνταν από λόγιους κατά τον 19ο αιώνα.