شهرستان نهاوند
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
شهرستان نهاوند، واقع در جنوب استان همدان توسط رشته کوههای سرسبز زاگرس احاطه شده، گویش‌های مختلفی از جمله لری،فارسی، کردی، و لک در این منطقه تکلم می‌شود، و دارای ساکنان بومی است.
جمعیت این شهرستان ۱۸۴٫۱۳۷ نفر است و دارای ۳ بخش و ۷ دهستان می‌باشد. دو شهر تابع این شهرستان هستند یکی نهاوند و دیگری فیروزان موقعیت : شهرستان نهاوند با مساحتی در حدود ۱۴۶۰ کیلومتر مربع، با مختصات جغرافیایی ۳۴ درجه و ۱ دقیقه طول شرقی در جنوب غربی استان همدان، به فاصله‌ی ۴۴۰ کیلومتری جنوب غرب شهر تهران و ۱۶۰ کیلومتری جنوب شهر همدان واقع شده است . این شهرستان از شمال به شهرستان تویسرکان ، از شمال غرب و غرب به استان‌کرمانشاه ، از جنوب و جنوب شرق به استان لرستان و از شرق به شهرستان ملایر محدود می گردد . دشت نهاوند و ارتفاعات پیرامون آن (محدوده‌ی‌طبیعی نهاوند) یک حوضه‌ی بازاست. علاوه بر این‌که‌شبکه‌های جاری داخل این حوضه به خارج از آن زهکشی می شوند ، هم‌چنین دارای جریان‌های ورودی ازحوضه‌های مجاور نیز می‌باشد ، که عبارت‌اند از : رودخانه‌ی حرم آباد ملایر و قُلقُل رود تویسرکان. هر دو رود ازشمال با برشی که در ارتفاعات شمالی نهاوند ایجاد کرده‌اند وارد دشت نهاوند شده و به رودخانه‌ی گاماسیاب می پیوندند . محدوده‌ی طبیعی نهاوند با مساحتی در حدود ۳۸/۱۷۰۶ کیلومتر مربع ، دارای مختصات جغرافیایی ۳۳درجه و ۵۷ دقیقه تا ۳۴ درجه و ۲۷ دقیقه عرض شمالی و ۴۷ درجه و ۵۳ دقیقه تا ۴۸ درجه و ۳۷ دقیقه طول‌شرقی است . مرکز حوضه دارای مختصات جغرافیایی ۳۴ درجه و ۱۵ دقیقه عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۱۵ دقیقه‌طول شرقی می باشد . ارتفاع شهر نهاوند از سطح دریا در حدود ۱۶۶۷ متر است . در سال ۱۳۶۹ بر اساس مصوبه‌ی وزارت کشور دهستان خزل غربی از محدوده‌ی سیاسی شهرستان نهاوند جدا و به محدوده‌ی سیاسی شهرستان کنگاور الحاق گردید . بنابراین وسعت حوزه‌ی سیاسی شهرستان نهاوند با جدا شدن‌این دهستان از آن کاهش یافته و محدودتر گردیده است . سیمای طبیعی: از نظر سیمای طبیعی ، منطقه‌ی نهاوند یک دشت میانکوهی است که با جهت شمال‌غرب- جنوب شرق بین دو سلسله ارتفاعات شمالی (کوه سفید ، آردشان ، شادمانه) و جنوبی (گرین) قرارگرفته است . بنابراین سیمای کلی منطقه به دو چهره‌ی جداگانه‌ی کوهستان و دشت تقسیم می شود که در ادامه به شرح آن‌ها می پردازیم: الف - کوهستان همان‌طور که گفته شد ارتفاعات منطقه به دو دسته : ارتفاعات جنوبی و ارتفاعات شمالی تقسیم می شوند . این‌ارتفاعات تا حدودی دشت را دور زده و تقریباً آن‌را محصور نموده‌اند و گذر از آن‌ها از طریق گردنه‌ها و معابرطبیعی ایجاد شده توسط رودخانه‌ها میسر و مقدور می باشد . ب - دشت در قلمرو محدوده‌ی طبیعی نهاوند علاوه بر ناهمواری‌های یاد شده ، دشت نسبتاً فروافتاده‌ای در امتداد جنوب شرقی - شمال غربی کشیده شده است که آن را در ادبیات جغرافیایی ، «دشت نهاوند»گویند. شیب غالب عمومی این دشت بین ۰ تا ۵ درصد (۰ درجه تا ۳/۳ درجه) می باشد و شهر نهاوند در کناره‌ی این‌دشت واقع است . طول این دشت معادل ۵/۶۳ کیلومتر و عرض آن بین ۷ تا ۵/۱۶ کیلومتر متفاوت است و متوسط‌عرض آن برابر ۶/۱۱ کیلومتر محاسبه گردیده و مساحت این دشت نیز ۸۴۸ کیلومتر مربع یعنی ۶۹/۴۹ درصد ازکل محدوده‌ی طبیعی حوضه‌ی گاماسیاب می باشد و میانگین ارتفاع آن از سطح دریا در حدود ۱۶۶۰ متر است . وجود این دشت و رودخانه گاماسیاب که از به‌هم پیوستن جریان‌های حاصل از سراب‌های گاماسیاب(سرچشمه‌ی رودخانه گاماسیاب) ، گیان ، گنبد کبود و پارسبان (فارسبان) به وجود می آید و نیز وجود چشمه‌ها ،قنوات (که البته در حال حاضر تعداد آن‌ها بسیار کاهش یافته است) و چاه‌های عمیق و نیمه عمیق متعدد باعث شده‌است که کشاورزی شهرستان نهاوند از رونقی خاص برخوردار باشد و منبع اصلی معیشت مردم شهرستان را تشکیل‌دهد .
سیمای تاریخ : به نظر میرسد پایتخت آخرین پادشاه سلسله ساسانی شهر نهاوند باشد چرا که آخرین جنگ که در میان تازی‌ها ( اعراب ) به « ام الفتوح » معروف است در این شهر اتفاق افتاده ؛ متاسفانه بقایای قلعهٔ این شهر دیگر به چشم نمی‌اید ونابود گشته . آب· و هوا (اقلیم) آب و هوای منطقه‌ی نهاوند تحت تأثیر عرض جغرافیایی ، ارتفاع از سطح دریا ، جهت و امتداد کوه‌ها و وزش‌بادهای محلی مختلف قراردارد . براساس آمار ، میانگین سالانه‌ی دما در منطقه در حدود ۷٫۱۲+ درجه سانتی‌گراد است . سردترین ماه ، دی ماه با میانگین ۵٫۰- درجه سانتی‌گراد و گرم‌ترین ماه ، تیرماه با میانگین ۶٫۲۵+ درجه سانتی گراد است . رژیم افزایش دما تقریباً دارای نوسان منطقی است به طوری که از دی‌ماه تا تیرماه روند صعودی و افزایش دارد و از تیر به دی ماه بالعکس روند نزولی پیدا کرده و کاهش می یابد رودخانه گاماسیاب· رودخانه گاماسیاب اصلی‌ترین رودخانه و زهکش طبیعی منطقه و هم‌چنین ملایر و تویسرکان است . این رودخانه از چشمه‌های آهکی واقع در ۲۱ کیلومتری جنوب شرقی نهاوند از دامنه‌های شمالی ارتفاعات‌گرین به نام سراب گاماسیاب سرچشمه می گیرد و پس از طی چند کیلومتر در نواحی کوهستانی وارد دشت می شود ودر وسط دشت نهاوند در جهت جنوب شرقی - شمال غربی جاری می شود . تمام رودخانه‌های منطقه و هم‌چنین رودخانه‌های حرم آباد ملایر ، قلقل رود تویسرکان و خرم رود بخش‌اسدآباد به این رودخانه می ریزند . سپس این رودخانه بعد از خارج شدن از نهاوند از جنوب کنگاور و صحنه می گذرد و در اراضی بیستون با رودخانه دینور یکی می شود و در نهایت به رودخانه‌ی قره‌سو می ریزد . در ادامه ،در خرم‌آباد به نام سیمره شناخته می شود و کلیه‌ی رودخانه‌های شرقی کبیر کوه و تمام رودخانه‌های لرستان به آن‌می پیوندد این رودخانه یکی از منابع مهم تأمین آب اراضی مزروعی شهرستان نهاوند است از رودخانه گاماسیاب نهرهایی جهت مصارف کشاورزی منشعب می شوند که عبارت‌اند از : انهار منشعب از ساحل راست : نهر باباقاسم ، سرخکن ، شعبان و راج‌و انهار منشعب از ساحل چپ : نهر سنگ سوراخ ، بیان ، فیازمان ، برزول ، فهرومند ، عنبرقنبر و سعد وقاص
شهرستان نهاونددر مجاورت استان لرستان قرار دارد که بر اساس آمارگیری سال ۷۵ دارای ۱۸۴۱۶۰ نفر جمعیت می‌باشد . ۹۹ درصد از جمعیت آن لر و لک و حدود ۱ درصد را ترک و کردها تشکیل می‌دهند.[1]
فهرست مندرجات |
[ویرایش] بخش‌ها
نام بخش (مرکز بخش)
[ویرایش] ویژگی‌ها
- کد مخابراتی: ۰۸۵۲۳۲.
[ویرایش] پیوند به بیرون
[ویرایش] منابع
اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران ۱۳۸۳، ص ۱۹۱ و http://garin.mihanblog.com کد تلفن: ۰۸۵۲
 |
|
|---|---|
| مرکز | همدان |
| شهرستان‌ها |
اسدآباد | بهار | تویسرکان | رزن | کبودرآهنگ | ملایر | نهاوند | همدان |
| شهرها |
ازندریان | اسدآباد | بهار | تویسرکان | جورقان | جوکار | دمق | رزن | سامن | سرکان | شیرین‌سو | صالح‌آباد | فامنین | فرسفج | فیروزان | قروه درجزین | قهاوند | کبودرآهنگ | گل‌تپه | لالجین | مریانج | ملایر | نهاوند | همدان |
| آثار دیدنی |
آبشار گنجنامه | آتشکده نوشیجان | آرامگاه باباطاهر | آرامگاه بوعلی‌سینا | امامزاده یحیی | پیست اسکی الوند | تالاب پیرسلیمان | تپه باستانی هگمتانه | سد اکباتان | سرآب گیان | غار علیصدر | گنبد حیقوق نبی | مجسمه شیر سنگی | مقبره باباپیره | موزه تاریخ طبیعی همدان |
