Византија
Од Википедија, слободна енциклопедија
 Грб на династијата Палеолози. Мото: Βασιλεὺς Βασιλέων |
|
| 330. | Константинопол станува нова престолнина на Константинововата држава. |
| 395. | Царството се дели на Источно и Западно, веднаш по смртта на Теодосиј I. |
| 527. | Јустинијан I е крунисан за цар. |
| 532-537. |
Јустинијан ја подига црквата Света Софија (Ιερός Ναός Αγίας Σοφίας) |
| 533-554. | Јустинијановите генерали повторно завземаат територии во северна Африка и Италије кои се населени со Вандали и Остроготи. |
| 568. | Инвазијата на Лангобардите има за последица губење на поголемиот дел од Италија. |
| 634-641. | Арапите го освојуваат Левант и Египет. Во селдните 10 години го завземаат поголемиот дел на северна Африка, а подоцна ја освојуваат и Сицилија. |
| 730-787; 813-843 | Иконоборски расправи. Со ова се губи и последната територија во Италија, освен териториите на југот. |
| 1054. | Шизма. Црквата во Рим се раздвојува од црквата во Константинопол. |
| 1071. | Царот Роман IV Диоген е поразен од страна на Турците селџуци во битка кај Манцикерта. Поголемиот дел од мала Азија е изгубен. Истата година Норманите ја освојуваат Италија. |
| 1204. | Константинопол го уништуваат Крстоносците; Настанува Латинското царство. |
| 1261. | Константинопол го ослободува царот на Никеја, Михајло VIII Палеолог. |
| 1453. | Турци Османлии го завземаат Константинопол. Крај Византијското царство. |
Византија, Византиум или Византиско царство е термин кој се користи да се опише просторот на грчкото говорно подрачје, на римското царство, во средниот век, кое имало седиште во Константинопол денешен Истанбул. Во посебна смисла обично се однесува на вековите кои го обележале падот на Западното Римско царство. Со Византија се поврзува и терминот Источно Римско царство. Не постои општа согласност кога почнува византиската епоха, некои тој почеток го сместуваат во времето на владеењето на Диоклицијан (284 – 305), кој спровел реформа на царството и го поделил на два административни дела – Источен (pars Orientis) и Западен (pars Occidentis). Според други теории се смета дека отпочнало во времето на владеењето на Теодосиј I (379 – 395) и триумфот на Христијанството, над Римските пагански религии, или по неговата смрт во 395 година, со распадот на империјата на западен и источен дел. Според трета теорија се смета дека Византискиот период почнува во 476 година која е и последниот западен цар – Ромул Августул, кој бил приморан да абдицира, со тоа што на владечот на источното царство му ја оставил целата империја. Во секој случај постепени промени имало и до 330, кога Константин I го вовел Константинопол како свој престолен град, процесот на хеленизација, и христијанизација веќе бил во голем замав.
Содржина |
[уреди] Потекло на името на Византија
Терминот „Византиско царство“ е модерен термин, и бил непознат на современиците на царството. Домашниот поим бил Ῥωμανία Романиа или Βασιλεία Ῥωμαίων Басилеиа Ромаион, што претставува директен превод од латинското име на Римското царство. Imperium Romanorum, сите постоечки записи говорат за Византијците како за „Ромеи“, значи земји кои се наследници на Римското царство и нивни поданици. Името прв пат се користи во 1557 од страна на Германскиот историчар Хероним Волф, во неговото дело „Corpus Historiae Bizantinae“, каде што се вели дека потекнува од старо грчкиот назив Византион, кој се однесувал на грчка колонија на Босфор. Според преданието градот го основале грчки колонисти кои ги предводел извесен Виза или Визас, а по него и населбата го добила името Византион. Заради поволната географска положба Византион набрзо станал важен трговски и патнички центар, но во Античкиот период не завземал некоја значајна улога. По ова дошле Римјаните и римскиот цар, Септимиј Север (193-211.) кој барал овој град да се прошири. Во 324 година Константин станува единствен цар на римското царство. Во тоа време царството е во тешка криза. Рим старата престолнина и центар на вселената, веќе еден век не е престолнина на римските цареви. Константин најпрво живеел во Триер и Треверориум денеска во западна Германија, а потоа и во Милано во северна Италија. Сепак Константин ја видел потребата за постојан престолен град на Римското царство и во 330 година, Византион станува престолен град на царството под името Константинопол. По распадот на царството и губењето на западниот дел, единственто царство кое преостанува е Источното со седиште во Константинопол. За разлика од западот, на истокот доминирала Грчката и другите источни култури, а со губењето на Западот исчезнува и влијанието на латинските култури. Па така во 7 век, конечно преовладува грчкиот јазик и го заменува латинскиот. Овој век многу историчари го сметаат за почеток на класичната Византија, односно Византија како средновековна држава. Се до 1453, Византија себеси се сметала како римско царство, и својата држава и земја ја нарекувала Роменија – Ромејско царство. Најпрво тие се сметале за Ромеји, а потоа следувале другите категории како етнички Грци, Македонци, Ерменци, Арапи итн. До ден денеска во некои делови на Грција се користи терминот Ромаои, што означува домородец, земјак.
Кога Турците – Селџуци, на крајот на 11 и почетокот на 12 век, го освоиле главниот дел на византиската мала Азија – денешна Турција, биле именувани како Рум-Селџук.
[уреди] Историја
| Теми во римското управување | |
|---|---|
| Римско кралство | |
| Римска република | |
| Римско царство | |
| Принципат | Доминат |
| Западно царство | Источно царство |
| Стандардни магистрати : | |
|
|
| Вонредни магистрати : | |
|
|
| Функции, звања и почести : | |
|
|
| Политика и право : | |
|
|
- За повеќе видете Историја на Византија
Со падот на Рим (476) престанала да постои и западната половина на Римското царство. Источната половина се разликувала од западната по многу нешта, и се однесувала како наследник на Македонско-Хеленистичката ера, а со тоа по урбанизирано и по развиено.
Најголемиот цар – Јустинијан, повторно освоил некои делови на Западна Европа, ја изградил Света Софија, и дал основна кодификација на Римското Право. Денес со сигурност се знае дека Јустинијан бил роден во близината на Скопје, и го изградил античкиот град Јустинијана Прима, по кој Археолозите сеуште трагаат. По неговата смрт, царството почнува да слабее.
Долгата борба околу иконите, во рамките на источната црква го започнала и распадот на црквите на Православни и Рим-Католички во 1054, нешто во што биле вклучени и Св.Кирил и Методија. Во времето на овој конфликт, Арапите и Турците Селџуци, ја зацврснале својата власт. Кон крајот на 11 век Алексеј I Комен, побарал помош од Венеција и од папата. Овие сојузници се оддале на крстоносните походи и војни. Во 4 крстоносна војна, Венецијанците го освоиле Константинопол, и го замениле владеењето преку латинските цареви и трон во 1204 година. Кога бегалците се вратиле во 1261, империјата не била повеќе од град-држава.
Во 14 век полнуваат навлегувањата на османлиските Турци. По долготрајна опсада Константинопол паѓа во 1453 кога и последниот цар гине на градските ѕидини.
[уреди] Култура
- За повеќе видете Византиска култура
[уреди] Уметност
- За повеќе видете Византиска уметност
[уреди] Архитектура
- За повеќе видете Византиска архитектура
[уреди] Кујна
- За повеќе видете Византиска кујна
 |
|
|
|---|---|---|
| Византиска култура | Историја на Византија | Уредување на Византија |
|
Архитектура |
Константин I | Теодосиј I | Јустинијан I |
Симболи |
