Wijn

Van Wikipedia

Wijn is een drank die ontstaat na het vergisten van het sap van druiven. Er zijn verschillende soorten wijn: rode wijn, witte wijn, rosé en mousserende wijn zoals Champagne en Lambrusco. In chemische zin bestaat wijn uit water, suikers, alcohol, resveratrol, quercertine, tannine, koolzuurgas (in mousserende wijnsoorten), hars (in retsina) en andere kleinere stoffen.

Een deskundige op het gebied van wijn noemt men een vinoloog. De oenologie is de tak van de wetenschap die wijn (maken, bewaren, verhandelen, etc.) bestudeert. De universiteit van Bordeaux kent een faculteit oenologie, maar in vrijwel elk wijngebied zijn er landbouwhogescholen waar het maken van wijn wordt onderricht.

Er zijn ook met wijnalcohol versterkte wijnen, zoals Madeira, Port, Sherry en Vermout. Volgens een Frans decreet uit 1907 moet wijn uit het sap van verse of gedroogde druiven bereid worden. Wanneer men het sap van andere vruchten dan druiven laat vergisten, heet het product vruchtenwijn.

[bewerk] Geschiedenis

De wilde wijnstok Vitis vinifera is de wingerdsoort die druiven produceert. Deze wingerd komt uit de Kaukasus. Door deze centrale ligging verspreidde de druif zich snel. In Mesopotamië (het huidige Iran en Irak) zijn bij archeologische opgravingen kruiken van 7000 jaar geleden aangetroffen met sporen van wijn. Wijn werd daar verbouwd in het vruchtbare Tweestromenland van de Tigris en de Eufraat. Door handel met naburige landen (Libanon en Palestina) verspreidde de kennis van de wijnbouw zich. Zodoende kwam deze in het oude Egypte terecht. Al vanaf 3000 v. Chr. hebben de Egyptenaren ons vele afbeeldingen en wijnsporen nagelaten.

Circa 2000 jaar v. Chr. bereikte de druivenstok Griekenland. Op Kreta zijn amforen en een wijnpers gevonden die dateren van 1500 jaar voor onze jaartelling. De kunst van het wijnmaken heeft zich daarna vanuit Griekenland verder verspreid naar Italië, Frankrijk en Spanje. Amforen waren kruiken in aardewerk die gebruikt werden om graan of vloeistoffen in te bewaren. Omdat een amfora te poreus was om wijn in te bewaren werd er hars aan de wijn toegevoegd. Omdat hars de houdbaarheid van wijn kennelijk verbeterde bleven de Griekse wijnbouwers hars aan hun wijnen toevoegen: de retsina was de meest bekende Griekse wijn en wordt nog altijd gemaakt. Een andere reden voor de toevoeging van hars die genoemd wordt, is dat mensen aan de harssmaak gewend zouden zijn geraakt, en deze anders zouden missen. Vanaf 1980 werden moderne vinificatiemethoden in Griekenland geïntroduceerd en appellations contrôlées ingevoerd.

De oude Grieken dronken hun wijn verdund met water, en gebruikten daarvoor een drinkschaal.

De meeste wijngebieden in het huidige Frankrijk (de Elzas is de uitzondering) dateren uit de Romeinse tijd. De wijnbouw kende onder de Romeinen een periode van grote bloei, echter in de vijfde eeuw na Christus stortte het Romeinse Rijk ineen en de meeste wijngaarden werden vernietigd door Germanen en Moren. In het begin van de Middeleeuwen raakte de wijncultuur in verval. Hij kwam weer tot bloei met de komst van het christendom: elk klooster had een eigen wijngaard om miswijn te maken. In de streek van Doornik tot Luik werd in de 10e eeuw wijn gemaakt.

Tot in de 17e eeuw werd hoofdzakelijk jonge wijn gedronken. Door het gebruik van kurk werd het daarna mogelijk wijn langer in flessen te bewaren.

In de periode vanaf 1864 werden duizenden hectaren wijngaarden in Frankrijk vernield door de druifluis (Phylloxera vastatrix). Het onderzoek van Pasteur naar de oorzaken van ziekten van wijn en de methode om wijn te bewaren legde de grondslag voor de oenologie. De Franse wijnbouw werd gered door Europese druivensoorten te enten op Amerikaanse stammen die resistent waren voor de vraatzucht van de druifluis. De Amerikaanse variant bleek namelijk in staat om opnieuw wortelpunten aan te groeien.

[bewerk] Wijn tegenwoordig

Frankrijk kent al lang een systeem waarbij een wettelijk beschermde naam wordt toegestaan als wordt voldaan aan verschillende voorwaarden als wijngebied, wijnstokken die gebruikt worden en eventueel in welke verhouding, maximale opbrengst per hectare en alcoholpercentage. De beste kwaliteit is Appellation d'Origine Contrôlée (A.O.C.) en Vins Délimités de Qualité Supérieure (VDQS) zijn beter dan Vins de Pays. Sinds 1963 heeft Italië een soortgelijk systeem, sinds 1970 ook Spanje.

Hoewel de uitzondering de regel bevestigt, kan over het algemeen gezegd worden: hoe kleiner de appellation hoe beter de wijn. Wijn met de AOC Bordeaux kan bijvoorbeeld uit de volledige Bordeaux komen. De Bordeaux wordt onderverdeeld in grote regio's zoals Médoc en Haut-Médoc, etc. Binnen de Haut-Médoc hebben de beste wijnen een zogenaamde gemeente-appellation zoals Pauillac, Margaux en Saint-Estèphe. Vervolgens is er nog een eregalerij van geklasseerde wijnen, de zogenaamde grands crus. In de Bordeaux is de officiële classificatie in 1855 vastgesteld en werden de beste wijnen, dit gebaseerd op de verkoopprijzen van de voorafgaande jaren, van dat moment in 5 categorieën geplaatst. De wijnen van de hoogste categorie zijn Premier cru. Voorbeelden hiervan: Château Latour, Château Lafite-Rothschild en Château Margaux. In de Bourgogne is de waardering juist omgekeerd: daar zijn de wijngaarden geklasseerd (en dus niet de wijnmakers of châteaux!). De hoogste classificatie is daar grand cru, terwijl de premier cru een classificatie minder betreft.

Vanwege de starheid van het AOC-systeem, de wettelijke bepaling van de druivensoort, de maximale oogstbeperking, etc. gingen veel wijnmakers hun wijn declasseren. Dit proces begon in Italië, toen bepaalde wijnmakers zich vooral beperkt voelden door de voorgeschreven druivensoorten. Zij brachten topwijn op de markt met het meest bescheiden kwaliteitskeurmerk (vino da tavola), maar tegen topprijzen. Boegbeeld hiervan was Sassicaia. Inmiddels hebben sommige van deze wijnen een eigen appellation verkregen.

Tegenwoordig wordt wijn in Frankrijk bijna uitsluitend nog het sap van verse druiven gebruikt. Uitzondering is de vin de paille uit de Jura. Na het oogsten worden de druiven een tijd uitgespreid op een laag stro (paille) en door het drogen neemt de concentratie suiker in het sap toe. De recioto della Valpolicella (uit Veneto, Noord-Italië) wordt op vergelijkbare manier gemaakt.

De grootste producenten van wijn in 2003 waren Frankrijk, Spanje, Italië, de Verenigde Staten en Argentinië. Enkele streken en meer links kunnen worden teruggevonden op deze pagina.

Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina wine op Wikimedia Commons.