Geschiedenis van Oostenrijk
Van Wikipedia
 |
Oostenrijk in de geschiedenis | |
|
|
||
|
Marchia Orientalis (976-1156) Anschluss (1938) Tweede Oostenrijkse Republiek (1955-heden) |
||
Het huidige Alpenland Oostenrijk is een Duits overblijfsel van het Keizerrijk Oostenrijk, dat zich tot in het huidige Roemenië en Oekraïne uitstrekte, en dat geregeerd werd door de Habsburgers.
Inhoud |
[bewerk] Markgraafschap, hertogdom, aartshertogdom (tot 1804)
[bewerk] Keizerrijk Oostenrijk (1804-1867)
[bewerk] Oostenrijk-Hongarije
In 1867 kwam de Dubbelmonarchie tot stand. Voortaan heette het Habsburgse rijk: Oostenrijk-Hongarije. In 1907 werd in het Oostenrijkse deel van de Dubbelmonarchie het algemeen kiesrecht in gevoerd. Het stortte zich in 1914, na de moord op troonopvolger Frans Ferdinand en diens vrouw Sophie Chotek door de Bosnische nationalist Gavrilo Princip, in de Eerste Wereldoorlog en toen die werd verloren, viel de Dubbelmonarchie (sinds 1867 had het koninkrijk Hongarije een gelijkwaardige partner gevormd) in november 1918 uit elkaar en werd de republiek Duits-Oostenrijk uitgeroepen.
[bewerk] Eerste Republiek
De nieuwe coalitieregering van christelijk-socialen en sociaaldemocraten stond onderleiding van de energieke en gematigde sociaaldemocraat Karl Renner. Hij - en vele met hem - streefde naar de stichting van een "Groot-Duits Rijk" met Oostenrijk als onderdeel van Duitsland, om economische, niet om nationalistische redenen. Zie ook Deutschösterreich. Bij het vredsverdrag van Saint Germain werd het Oostenrijkse grondgebied gedecimeerd. De Entente wees een Anschluss (aaneensluiting) met Duitsland van de hand. Vanaf midden jaren twintig werd Oostenrijk geregeerd door de christelijk-socialen van bondskanselier mgr. Ignaz Seipel, terwijl Wenen in handen van de sociaaldemocraten bleef. Eind jaren twintig werd de semi-fascistische Heimwehr opgericht, een paramilitaire organisatie van rechts.
In 1931 werd dr. Engelbert Dollfuß, een christelijk-sociaal leider, bondskanselier. In zijn kabinet waren ook de Heimwehr en de Landbouwpartij opgenomen. Sinds 1933 regeerde Dollfuß als dictator. Om de onafhankelijkheid, die sinds 1933 (opkomst Hitler) ernstig door Duitsland werd bedreigd, te beschermen, verbond Dollfuß zich met het fascistische Italië van Mussolini. Op advies van Mussolini verbood Dollfuß de Oostenrijkse NSDAP (nazi's) en de sociaal-democratische partij. In februari 1934 viel de Bundeswehr (leger), gesteund door de paramilitaire groepen de Weense arbeiderswijk aan om het socialisme te breken. Dit liep uit in een korte maar hevige burgeroorlog, die in het voordeel van de regering werd beslecht. Na het verslaan van de socialisten voerde Dollfuß een corporatieve grondwet in. In juli 1934 werd Dollfuß bij een mislukte nazi-staatsgreep vermoord. Zijn opvolger was Kurt von Schuschnigg. Von Schuschnigg voerde dezelfde politiek als Dollfuß. In 1936 kwam een tolunie met Duitsland tot stand.
[bewerk] Anschluss als Ostmark
Duitsland verklaarde de soevereiniteit van Oostenrijk te respecteren, maar in februari 1938 werden bondskanselier Schuschnigg en zijn gevolg bij Hitler ontboden. Hitler dreigde met een militaire invasie, wanneer Oostenrijk zich niet vrijwillig zou aansluiten bij Duitsland. In eerste instantie zwichtte Schuschnigg niet voor de druk, maar op 11 maart 1938 trad Schuschnigg terug en werd de nationaalsocialist Arthur Seyss-Inquart bondskanselier. Deze stemde in met de Anschluss, die zich op 12 maart 1938 voltrok.
Na de Anschluss kreeg Oostenrijk de naam Ostmark en werd zij niet meer dan een provincie van het Derde Rijk.
[bewerk] Bezettingszone
Na de Tweede Wereldoorlog werd Oostenrijk door de geallieerden bezet en evenals Duitsland in vier bezettingszones opgedeeld: een Britse, een Franse, een Amerikaanse en een Sovjet-Russische zone.
[bewerk] Tweede Republiek
Daaraan kwam in 1955 middels het Oostenrijkse Staatsverdrag een einde, waarbij de Sovjet-Unie de voorwaarde stelde dat Oostenrijk zich voor altijd neutraal moest verklaren. De eerste naoorlogse bondskanselier was Karl Renner, die ook in 1918 kanselier was geweest. Spoedig werd deze bondspresident. Tot 1966 werd Oostenrijk geregeerd door coalities van de ÖVP (christen-democraten) en SPÖ (sociaaldemocraten, sinds 1957 niet meer marxistisch). Soms schoof de liberale FPÖ ook aan in een coalitie. In 1966 kwam er een christen-democratische eenheidsregering tot stand onder bondskanselier Josef Klaus, in 1970 gevolgd door een sociaal-democratische eenheidsregering van bondskanselier Bruno Kreisky. Deze laatste streefde naar een socialistische welvaartsstaat naar Zweeds model. Vanaf de jaren tachtig tot 1999 werd Oostenrijk weer geregeerd door christen-democratische/sociaal-democratische coalities. In 1999 won de FPÖ de verkiezingen. De FPÖ werd sinds het begin van haar oprichting in de jaren vijftig overspoeld door oud-nazi's en extreem-rechtse lieden. Partijleider van de FPÖ en tevens gouverneur van Karinthië, Jörg Haider zorde ervoor dat de FPÖ een coalitie met de ÖVP van Wolfgang Schüssel vormde (februari 2000).
Neutraliteit speelt een hoofdrol in de Oostenrijkse buitenlandse politiek, hoewel het land sinds 1995 lid is van de Europese Unie en sinds 2002 de euro als betaalmiddel gebruikt.
