Giacomo Casanova
Van Wikipedia
Giacomo Girolamo Casanova (Venetië, 2 april 1725 – Dux (Bohemen), 4 juni 1798) was een beroemd 18e-eeuwse avonturier uit Venetië, wiens naam synoniem werd voor vrouwenversierder en zijn blijvende reputatie vooral dankt aan zijn zeer uitgebreide memoires die, met de nodige academische omzichtigheid, als een 18e-eeuws tijdsdocument kunnen worden gezien.
Inhoud |
[bewerk] Leven
Casanova was de zoon van een actrice en een violist. Het is, gezien de zeden van zijn tijd, zeer goed mogelijk dat hij in werkelijkheid de zoon van een patriciër, mogelijkerwijs zijn beschermheer de senator Bragadin, was. Casanova's broer was de, in zijn tijd vermaarde, schilder Giovanni Casanova.
Hij begon zijn carrière in Padua waar hij studeerde om priester te worden. Zijn gedrag leidde ertoe dat hij van school werd verwijderd; daarna ging hij naar Rome en werd de secretaris van een kardinaal. Meer schandalen volgden, en hij ging als violist terug naar Venetië, waar hij geld bijeen verzamelde door rijke belangrijke personen te bedriegen met occulte trucs, zoals ook zijn eeuwige rivaal Cagliostro dit deed. Casanova reisde in zijn leven door een groot deel van Europa waaronder in ieder geval Spanje, Londen, De Nederlanden, Pruisen, Rusland, Zwitserland en Napels. De mogelijke bezoeken aan Portugal en Constantinopel zijn omstreden. Hij maakte en verloor fortuinen, en ontmoette veel beroemde persoonlijkheden zoals Paus Clemens XIII (1760), Voltaire (1760), Rousseau en Mozart (1787). De ontmoetingen met de twee laatsten worden niet in de herinneringen beschreven maar zijn wel gedocumenteerd. Het is mogelijk dat Casanova in Praag heeft meegewerkt aan het libretto van Lorenzo da Ponte's Don Giovanni. Paus Clemens XIII was zo gecharmeerd van de jonge avonturier dat hij Casanova tot Ridder in de Orde van het Gulden Spoor verhief.
De Inquisitie in Venetië beschuldigde hem eens van hekserij en het bezit van verboden, occulte, boeken. In 1755 werd hij over de nu bij toeristen ook bekende Brug der Zuchten heen, gevangengezet in "I piombi", een beroemde gevangenis met een loden dak die deel uitmaakt van het Dogenpaleis. Hij ontsnapte na 15 maanden over die daken en ging naar Frankrijk, waar zijn avonturen een sensatie werden dankzij zijn pamflet "Renconte de ma fuite des plombes de Venise" (Verhaal van mijn ontsnapping uit de loden gevangenis van Venetië). In Parijs gebruikte hij de naam Jacques Casanova, stileerde zichzelf, na een bezoek aan Sankt Gallen als de "Chevalier de Seingalt", en werd een bijzonder rijk man door een loterij te beginnen. Casanova was een begaafd mathematicus. Hij publiceerde boeken over wiskunde en kon dankzij zijn inzicht in de kansberekening niet alleen een loterij opzetten maar ook uitstekend spelen aan de goktafels in heel Europa. Maar dit succes met de loterij duurde echter niet lang, en hij reisde verder naar andere landen en avonturen. Uiteindelijk moest hij straatarm het reizen in 1785 opgeven en werd hij bibliothecaris van de Hertog van Waldstein in het kasteel van Dux in de Bohemen (nu Duchcov in Tsjechië), waar hij zijn memores schreef en op 4 juni 1798 overleed.
[bewerk] Werk
De memoires zijn bewaard gebleven omdat Casanova's uitgebreide manuscript, opgeschreven om zich in het eenzame en afgelegen Dux met zijn herinneringen te troosten, door zijn neef aan de uitgever Brockdorf werden verkocht. Toen de zwaar gecensureerde memoires in 1830 verschenen, veroorzaakten zij een sensatie. Pas in 1962 verscheen een eerste volledige editie. Deze werd, geheel ten onrechte, door velen in die tijd als een pornografisch werk gezien. Erotische passages spelen een zeer ondergeschikte rol in de memoires die meer dan 12 delen en ongeveer 6000 pagina's beslaan. Casanova verzwijgt bezoeken en verzint het een en ander om de sporen van fraude, bedrog en mogelijk ook spionage uit te wissen.
De memoires breken plotseling af in het Triëst van 1772. Het is onbekend en onduidelijk of het restant misschien wel geschreven is maar verloren is gegaan.
De studie van het werk van Casanova wordt "Casanovisme" genoemd. Omdat het werk van Casanova zo onvergelijkelijk rijk aan details is verschenen er al honderden boeken over aspecten van Casanova's leven. De belangrijkste casanovisten zijn J. Rives Childs die in een baanbrekende studie , met behulp van politierapporten, archiefstukken en oude couranten wist aan te tonen dat Casanova's autobiographie vrijwel helemaal op feiten berust en Félicien Marceau. Critici die stelden dat de memoires grotendeels verzonnen waren, of homoseksuele avonturen vertelden waarbij het geslacht van de partners was veranderd, werden door hun uitvoerige onderzoek gelogenstraft.
Hoogtepunten in zijn memoires zijn, woordelijk weergeven, ontmoetingen met Catharina de Grote, Clemens XIII, Voltaire en Frederik de Grote.
[bewerk] Casanova in Literatuur, kunst en film
Giacomo Casanova speelt tevens een grote rol als romanfiguur, hoofd- of bijrol in films en als inspiratie voor beeldende kunstenaars.
In boeken: In Een schitterend gebrek van Arthur Japin, dat bekroond is met de Libris literatuurprijs is Casanova de geliefde van de hoofdpersoon, Lucia. Ook speelt Casanova de hoofdrol in De gravin van Parma, geschreven door de Hongaar Sándor Márai. Casanova speelt een opvallende, zij het volkomen fictieve, rol in de verfilmde roman De nacht van Varennes.
In de beeldende kunst: Salvador Dalí maakte erotische etsen die door de memoires zijn geinspireerd.
In de film: De eerste was de Hongaarse film van Alfréd Deésy waarin de regisseur ook de titelrol speelt. Fellini verfilmde de memoires. Een bekende zijn Il Casanova di Federico Fellini (1976), geregisseerd door Fellini en met Donald Sutherland in de hoofdrol. Fellini, die Casanova verafschuwde, ging erg vrij met de stof om. Casanova's (en het casanova-type) spelen een rol in een groot aantal films. In 2006 verscheen Casanova van Lasse Hollstrum met Heath Ledger in de titelrol.
[bewerk] Externe links
Casanova is ook de naam van een gemeente in het Franse departement Haute-Corse, op het eiland Corsica.
[bewerk] De casanova
"De" Casanova als type mens is een aanduiding voor een dwangmatige, geobsedeerde, versierder met sterke bindingsangst. Een Casanova onderscheidt zich van een Don Juan, een ander type versierder, omdat de Don Juan vooral in goedkope, korte avontuurtjes geinteresseerd is. Litt. "Het Casanova complex" Trachtenberg.
